دانشجوی زحمت‌کش به ندرت پیدا می‌شود

به گزارش پارس ، احمد به پژوه در گفت وگو با ایسنا، درباره وضعیت استفاده از نتایج پایان نامه ها و رساله های دکتری دانشجویان و اهمیت کاربردی شدن آنها اظهار کرد: برای داشتن نگاهی جامع و کامل به بحث پژوهش در کشور ابتدا باید بررسی کرد و دید وضع موجود پژوهش در کشورمان به چه صورت است؟ و اینکه وضعیت مطلوب پژوهش در کشورمان چگونه باید باشد؟

تنها ۱۰ درصد پایان نامه ها پاسخگوی نیاز جامعه هستند

وی در توضیح شرایط موجود توضیح داد: در حوزه پژوهش های علوم انسانی، به ویژه روانشناسی و علوم تربیتی وضعیت مطلوب و مناسبی وجود ندارد؛ به این معنا که پایان نامه ها و رساله هایی که در دوران کارشناسی ارشد و دکتری نوشته می شوند، مورد استناد و استفاده قرار نمی گیرند و می توان گفت که حدود پنج تا ۱۰ درصد آنها پاسخگوی نیازهای جامعه ما هستند. لذا پایان نامه ها و رساله ها صرفا به عنوان انجام یک تحقیق (پژوهش برای پژوهش) و تمرین متدولوژی (روش شناسی) انجام می شوند.

معاون پژوهشی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران با بیان اینکه سازمان ها، نهادها و مراکز اجرایی در استفاده از پایان نامه ها و رساله ها که زمان و انرژی و هزینه زیادی صرف آنها می شود، کوتاهی می کنند، تصریح کرد: میان دانشگاه ها و مراکز اجرایی و خدماتی ارتباطی وجود ندارد و نتایج پژوهش های انجام شده در دانشگاه ها، مورد استفاده مراکز اجرایی قرار نمی گیرد.

موازی کاری دانشگاه ها و نهادها

عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران ادامه داد: دانشگاه ها و نهادهای اجرایی هر یک به صورت موازی در حال انجام کار خود هستند و با یکدیگر تعامل و ارتباط برقرار نمی کنند.

او درباره رساله ها و پایان نامه های دانشجویی تصریح کرد: معتقدم که در جلسات دفاع از پایان نامه ها و رساله ها، برای مثال به طور خاص در حوزه روان شناسی و علوم تربیتی، باید کارشناسان و کارمندان وزارت آموزش و پرورش و موسسه های مربوط حضور داشته باشند و با نتایج تحقیقات آشنا شوند و با دانشجویان و استادان دانشگاه ها تعامل داشته باشند. ولی در شرایط کنونی، وضعیت این گونه نیست و گاهی اوقات در یک جلسه دفاع تنها دانشجو، استاد راهنما، استاد مشاور و استاد داور حضور دارند.

وی درباره وضعیت مطلوبی که باید برای پژوهش های کشور (به خصوص علوم انسانی) پیش بیاید، خاطرنشان کرد: تحقیق دانشجویان باید به رشد و تولید علم کمک کرده و نیازی از نیازهای سازمان های دولتی و غیردولتی را برطرف کند و علم تولید شده در دانشگاه در جهت رشد و پیشرفت کشور به کار گرفته شود.

پژوهش باید در خدمت تصمیم گیری باشد

به پژوه درباره اینکه عدم اطلاع رسانی زمان و مکان برگزاری جلسه های دفاع از رساله ها و پایان نامه ها، می تواند عامل استقبال نشدن از پژوهش های دانشجویی باشد، توضیح داد: در سال های گذشته، قرار بود که زمان دفاع از رساله های دکتری از طریق روابط عمومی دانشگاه تهران اطلاع رسانی و امکان حضور علاقه مندان فراهم شود، اما متأسفانه به علت جدی نگرفتن این امر، استقبال اندکی از آن شد و اطلاع رسانی صورت نگرفت. فکر می کنم علت این است که هنوز ارزش پژوهش و تحقیق در جامعه ما شناخته نشده و باور نداریم که پژوهش باید در خدمت تصمیم گیری باشد.

معاون پژوهشی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران ادامه داد: فرهنگ استفاده از پژوهش هنوز در جامعه ما نهادینه نشده است و هنوز در برخی از بخش ها، در بند روش ها و سنت های تکراری گذشته باقی مانده ایم، لذا راز عقب ماندگی ما این است که هنوز علم و پژوهش به عنوان یک باور در جامعه ما نهادینه نشده است.

ترس سازمان ها از فاش شدن مشکلاتشان در تحقیقات دانشگاهی

او درباره اینکه چرا در موضوعات رساله های دکتری و پایان نامه های کارشناسی ارشد، مسائل و معضلات عمده جامعه و مردم مطرح نمی شود، اظهار کرد: بسیاری از مراکز، برای مثال کانون اصلاح و تربیت و سازمان زندان ها و سازمان بهزیستی، همکاری لازم را با دانشگاه ها ندارند؛ زیرا فکر می کنند که با تحقیق و بررسی، مسائل و مشکلات سازمانی شان فاش خواهد شد و در نتیجه اجازۀ مطالعه و تحقیق به دانشجویان نمی دهند.

او با بیان اینکه برخی از کشورهای پیشرفته، به راحتی آمار جرائم شان را منتشر می کنند، تصریح کرد: برای مثال خودکشی معضلی است که آمار آن در برخی از کشورهای پیشرفته منتشر می شود، ولی ما بر مسائل و مشکلات مان سرپوش می گذاریم و آنها را انکار می کنیم چنانچه به درستی نمی دانیم که در شهر تهران در سال ۱۳۹۰ چند مورد خودکشی داشته ایم؟ یا اینکه گاهی اساس وجود ایدز در کشور انکار می شود و در چرایی این مساله باید گفت که علت این است که ما به این مسائل به چشم نارسایی و نقص نگاه می کنیم.

به پژوه با اشاره به وجود سازمان های مردم نهاد توضیح داد: در حال حاضر این سازمانهای مردم نهاد هستند که به صورت چراغ خاموش در زمینه های گوناگون فعالیت می کنند و سعی در رفع معضلات و مسائل کشور دارند.

معاون پژوهشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران با بیان اینکه در جامعه ما خود سانسوری وجود دارد، تصریح کرد: مشکلات زمانی حل می شوند که به خوبی شناخته و پذیرفته شوند، تا زمانی که مسائل و مشکلات انکار می شوند، راه حلی برای آنها پیدا نخواهد شد و مسائلی از قبیل فقر، فحشا، رشوه گیری و رشوه دهی، زورگیری، اختلاس حل نخواهد شد.

دانشجوی زحمت کش به ندرت پیدا می شود

به پژوه درباره متنوع نبودن موضوعات پایان نامه های دانشجویی تشریح کرد: فکر می کنم که دانشجویان ما وارد بسیاری از حوزه ها نمی شوند، چراکه دانشجویان عاشق کم داریم، کسانی که بخواهند زحمت بکشند و خود را به دردسر بیندازند و روی موضوعات حساس کار کنند، به ندرت پیدا می شوند.

او ادامه داد: اکثر دانشجویان به دنبال تحقیقات آسان و گاهی تکراری هستند و برای اجرای تحقیقات جدی علاقه و آمادگی نشان نمی دهند و انرژی و زحمت لازم را صرف نمی کنند.

عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران درباره اینکه چرا پراکندگی نمرات پایان نامه ها بین ۱۸ تا ۲۰ قرار دارد؟ توضیح داد: این یکی از مشکلات پایان نامه های دانشجویی است و تنها شامل حال پایان نامه های دانشجویی نمی شود و شامل نمرات درسی دانشجویان نیز می شود. علت این است که برخی از استادان برای محبوب شدن، بدون ارزیابی واقعی، نمره کاذب می دهند و گاهی نمرۀ دانشجو را نمره ارزیابی خویش قلمداد می کنند و به همین دلیل نمرات بالا می دهند در نتیجه، بی سوادی رواج یافته، شایسته سالاری کم رنگ و در دانشجو غرور کاذب ایجاد می شود.

به پژوه درباره علت غیرقابل دسترسی بودن پایان نامه های دانشجویی برای عموم مردم و دانشجویان دیگر، گفت: دزدی علمی و تقلب در پایان نامه ها، علت اصلی عدم دسترسی همگان به پایان نامه هاست و از آنجایی که مکانیزم کنترل و نظارت برای جلوگیری از این عمل وجود ندارد، لذا پایان نامه ها در دسترس عموم قرار نمی گیرند.

او در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم که عدم دسترسی به پایان نامه های دانشجویی برای عموم دانشجویان راه مقابله با دزدی علمی نیست و فکر می کنم که باید سامانۀ انتشار پایان نامه های دانشجویی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری راه اندازی شود تا امکان دستیابی همگان فراهم شود، و از سوی دیگر نیز باید با تقلب علمی، دزدی علمی و کپی برداری از راه درست برخورد شود، موارد آن علنی گردد و فرد خاطی به دادگاه معرفی شود.