به دلیل بسته بودن محیط و حریم خصوصی در کانون خانواده، دیگران از وقوع جرائم مربوط به کودک آزاری کمتر آگاه می شوند و همین مساله کار رسیدگی به این کودکان را دشوارتر می کند. صرفنظر از این مساله، خیلی از همین کودکان بخاطر اینکه سرپناه خود را از دست ندهند آزار و اذیتی که در محیط خانواده محتمل می شوند را اطلاع نمی دهند.
کودکان چنین خانواده هایی به دلایل مختلف ازجمله اعتیاد والدین، فقر، مسایل اخلاقی، فرهنگی، تحصیلی، تربیتی و موضوعات دیگر، مورد آزار قرار می گیرند و خیلی از آنان نیز ممکن است از تحصیل و حقوق اجتماعی محروم شوند.
حقوق اجتماعی این کودکان شامل حرمت، تحصیل، بهداشت، سفر، گردش و موارد دیگری است که می تواند در هر زمان از سوی همین خانواده ها از آنان سلب شود و این مساله تاثیرات زیادی در رشد استعدادهای آنان برجا می گذارد.
این کودکان خیلی زود به کارهای سخت گمارده می شوند و خیلی سریع هم از زندگی دلزده می شوند. از نظر روابط و تعامل اجتماعی با مشکل جدی روبرو می شوند و همین مساله آنان را از اجتماع دور می کند.
افسردگی، اختلال شخصیت، ناتوانی در یادگیری، پرخاشگری، احساس گناه، کاهش اعتماد به نفس از جمله تبعات و پیامدهای کودک آزاری است که اگر کودکی یکی از آنها را داشته باشد در آینده قطعا با مشکلاتی روبرو خواهد شد؛ این عوامل سلامت جسمی، روانی و رشد کودک را به مخاطره می اندازد.
کودک آزاری در اغلب کشورها وجود دارد اما این موارد در کشورهای عقب مانده و در حال توسعه بیشتر دیده می شود. در اروپا در زمینه پیشگیری از کودک آزاری قوانین سختگیرانه تری از اجرا تا نظارت وجود دارد.
براساس گزارش اخیر یونیسف، در حال حاضر 275 میلیون کودک در جهان در معرض کودک آزاری قرار دارند. در ایران اشکال مختلف کودک آزاری از آشکار تا پنهان وجود دارد که آمار این دو شکل کودک آزاری در دسترس نیست.
نحوه برخورد سیستم‌های قضایی کشورها با این طیف وسیع کودک‌آزاری، متنوع است. در برخی کشورهای اروپایی، مدارس، همسایه‌ها، اقوام و نزدیکان برای پیشگیری از کودک‌ آزاری همکاری می‌کنند. چنانچه در اغلب پرونده‌ها، کودک‌ آزاری‌ها را نزدیک ‌ترین افراد به کودک گزارش می دهند. کودک آزاران معمولا نزدیکترین افراد خانواده به کودک از جمله پدر، مادر، برادر و خواهر هستند از این رو در کشورهای یاد شده، کودک را به این افراد باز نمی گردانند بلکه باید مطمئن شوند که فرد آزار‌دهنده دوره‌های بازآموزی را گذرانده و تعهد‌های شدید قانونی الزام‌آور را برای ‌تکرار نکردن کودک آزاری داده است.
در ایران درباره گزارش موارد کودک آزاری، برنامه مدونی وجود ندارد از این رو خیلی از خانواده هایی که شاهد چنین مواردی هستند، نمی دانند چکار باید بکنند. وزارت بهداشت می تواند با تدابیر خاص از طریق بیمارستان ها یا سایر نهادهای اجتماعی که موارد کودک آزاری را مشاهده می کنند، آنها را ملزم به گزارش کودک آزاری در هر سطح کند. در مدارس نیز معلمان دوره های آموزشی برای تشخیص کودک آزاری را طی کنند. من در این خصوص حتی به متن انشای یک دانش آموز برخورد کردم که معلم با استناد به همین متن بلافاصله کودک آزاری را تشخیص داده و اقدامات بعدی را انجام داد.
در ایران مراحل رسیدگی به کودک آزاری پیچیده و زمانبر است در حالی که با توجه به شرایط روحی و جسمی کودکان که خیلی زود آسیب می بینند قوانین پیشگیری از این موارد باید سختگیرانه باشد و از سوی دیگر، کودک آزار خیلی راحت تحت پیگرد قرار گیرد. سرعت صدور مجوز ورود پلیس به محل جرم از جمله اقداماتی است که باید در این خصوص انجام شود. قوانین باید طوری تدوین شود تا نهادهای مداخله گر رسمی به سرعت در محل حاضر و اقدامات خود را انجام دهند تا کودک از معرکه نجات یابد.
اکنون قانون حمایت از کودکان و نوجوانان ١٣٨١، تنها سند تقنینی در این حوزه به‌ شمار می‌ رود که قانون کاملی نیست. البته قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ١٣٩٢ نیز وجود دارد که نشانه‌هایی از ورود به موضوع بزه ‌دیده ‌مداری در آن دیده می‌شود. مواد موجود در این قانون، می‌تواند تضمین‌کننده حقوق کودکان بزه‌دیده باشد. بااینحال مؤلفه‌های دادرسی ویژه کودکان بزه‌دیده در حقوق کیفری بسیار اندک است.
در موضوع کودک آزاری علاوه بر ضرورت تدوین و تصویب قوانین کافی و کارآمد، باید از سوی دیگر نهادهای مهم مانند آموزش و پرورش و مدارس باید بیشتر به سمت رفع این مشکل حرکت کرد؛ ورود مدرسه به این بحث نیازمند آموزش های ویژه به دست اندرکاران این نهاد است.
کودکان سرمایه ملی محسوب می شوند، از این رو باید همه اقدامات برای سلامتی و تندرستی این قشر در هر جای جامعه صورت گیرد تا نسلی سالم وارد اجتماع شود.
-------------------------------------------------------------------------------
*دبیر سرویس اجتماعی ایرنا

اجتمام** 1569**1021
انتشار: حسین نوروزیان

کودک آزاری