سخاوت چیست و چه مراحلی دارد

به گزارش پارس به نقل از مهر، " سخاوت" خلق ماندگار یا ملکه نفسانی است که انسان سخی بدون فشار روحی و به دور از رنج بیرونی همانند سنگینی نگاه نیازمندان یا حفظ شخصیت و آبرو در برابر اطرافیان خود در رسیدگی به وضع مستمندان پیشقدم می شود و به اندازه نیاز و مقدار سزاوار به آنان رسیدگی می نماید.

حضرت محمد (ص) ارتباط انسان با همنوعان در نشست و برخاست یا داد و ستد نسبت به داشته های خود را اینگونه توصیف می کند: افراد چهار دسته اند: سخی، کریم، بخیل و لئیم، اما سخی کسی است که از مال دیگران می خورد و در عوض به آنان می خوراند و عطا می کند و کریم کسی است که از دارایی دیگران بهره نمی برد اما به آنان بهره می رساند و عطا می کند و بخیل فردی است که فقط از مال دیگران می خورد ولی عطا نمی کند و لئیم و پست کسی است که نه می خورد نه می خوراند.

همچنین امام صادق (ع) انسان سخی را می ستاید و می فرماید: سخی و بخشنده، کریمی است که مال خود را در راه خدا انفاق می کند نه برای خوشامد دیگران و ثناگویی اطرافیان. و امیرمومنان علی (ع) می فرماید: سخاوتمند کسی است که مال خود را از حلال به دست می آورد و در حلال خرج می کند.

از دید صاحب نظران انسان سخی کسی است که واجب شرع و واجب مروت و عادت را انجام می دهد و هرگز ازحقوق شرعی دوری نمی کند و سخاوت در جامعه حد وسطی بین بخل و اسراف است؛ یعنی نه کندروی نه تندروی.

برخی از عالمان اخلاق، وام دادن به افراد نیازمند و عاریه دادن وسائل زندگی را نیز از سخاوت بر شمرده اند. زیرا این گونه کارهای اجتماعی و به اصطلاح عام المنفعه برای افراد بخیل دشوار است چون احتیاط های بیش از حد شرعی می نمایند که نوعی وسوسه شیطان و بازدارندگی از سوی ابلیس است.

سخاوت نوعی خلق و حالت طبیعی است که انسان را بر آن می دارد، بدون منع درونی با تامل وسواس گونه، احسان و انفاق نماید، همانند وقتی که صحنه ای را بدون فکر قبلی می بیند یا سخنی را بدون درنگ می شنود.

" ایثار" دیگر جلوه اجتماعی سخاوت است که بالاترین مرتبه آن محسوب می شود؛ ملکه اخلاقی و حالت درونی که ایثارگر با وجود احتیاج و ضرورت زندگی خویش، به دیگران می بخشد و از آنان گره گشایی می ماید. اما از آنجا که این و یژگی والای اخلاقی نیاز به پیش نیاز های معرفتی دارد، افراد فداکار و از خود گذشته بسیار اندک و ناچیزند.

جلوه دوم سخاوت ابعاد اجتماعی بخشش در بین مردم است. حضرت علی (ع) در این باره می فرماید: برترین مردم، انسان سخاوت پیشه و صاحب یقین است؛ کسی که به راحتی ببخشد و پس از آن بسیار شکرگزار خدای خویش باشد.

ریشه محبت و دوستی مردم و باعث افزایش دوستان و کاهش دشمنان و سبب سیادت و سروری انسان در اجتماع، سخاوت است. سخاوت از صفات پسندیده و شریفی است که خداوند به کسانی که دوست دارد و امتحان نموده است می دهد. راس سخاوت زهد در دنیاست که باعث زینت و زیبایی شخصیت آدمی می شود. نیکبخت ترین افراد در نگاه بوعلی سینا کسی است که کردار به سخاوت بیاراید و گفتار به راستی.