سمی برای درمان آرتروز

 سید احمد رئیس السادات با اشاره به اینکه حدود 20 درصد از جمعیت ایران مبتلا به آرتروز زانو هستند، اظهار داشت: تزریقات داخل مفصلی زانو یکی از روشهای رایج کنترل درد و بهبود عملکرد در مبتلایان به آرتروز به شمار می‌رود. این درمانها معمولا به عنوان خط اول درمان محسوب نمی‌شوند اما در بیمارانی که علائم و شکایت‌شان با روشهای فیزیکی، تمرین درمانی و داروهای ضد درد و التهاب خوراکی و موضعی بهبود نیافته، می‌توانند مفید و موثر باشند.

عضو هیات علمی بیمارستان شهید مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: از شایعترین انواع تزریقات داخل مفصلی می‌توان به تزریق استروئید ( کورتون)، پرولوتراپی با سرم‌های قندی (دکستروز)، پی آر پی ( پلاسمای غنی از پلاکت)، پلاسمای غنی از فاکتور رشد (PRGF) و هیالورونیک اسید ( آمپولهای ژله ای معروف به تاج خروس) و اوزون درمانی اشاره کرد.

وی گفت: در موارد درد شدید یا التهاب حاد تزریق کورتون می تواند سبب بهبود چند هفته ای بیماران شود. با وجود اینکه ثابت نشده که تزریقات محدود داخل مفصل کورتون بتواند سبب پوکی استخوان شود، اما جهت جلوگیری از فرسایش و آسیب های مفصلی این تزریقات نباید در مدت زمانی زودتر از 3 تا 4 ماه مجددا تکرار شوند.

رییس السادات بیان داشت: در آرتروز زانو ضمن کاهش فضای مفصل، حجم مایع داخل مفصلی، غلظت و کیفیت آن کاهش می یابد و سبب سفتی و درد مفصل میشود. برای کاهش این مشکلات ممکن است تزریق هیالورونیک اسید 3 تا 5 نوبت و به فواصل هفتگی مورد استفاده قرار گیرد. این تزریقات معمولا تا حدود چند ماه در بهبود علایم موثرهستند.

به گفته رییس السادات اوزون درمانی روش نسبتا جدیدتری است که اگرچه در کوتاه مدت میتواند سبب کاهش درد و التهاب مفاصل و بافت نرم شود، اما اثری بر سیر کلی آرتروز و علایم دراز مدت بیماری ندارد. این متخصص طب فیزیکی افزود: بر اساس پژوهشی که در مرکز توسعه پژوهش های بالینی بیمارستان شهید مدرس صورت گرفته است، اوزون درمانی و تزریق هیالورونیک اسید در مدت 6 ماه بعد از درمان تفاوتی از نظر میزان سودمندی با یکدیگر نداشتند.

رییس السادات گفت پژوهش های متعدد دیگرما در مرکز تحقیقات طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشان داد تزریق پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) و PRGF (پلاسمای غنی از فاکتور رشد)، با بهره گیری از اثرات عوامل موجود در پلاکت خون بیمار میتواند سبب کاهش خشکی مفصل، بهبود درد و افزایش کیفیت زندگی مبتلایان به آرتروز زانو شود که این اثرات معمولا تا بیش از یک سال ادامه دارد. بر اساس این مطالعات پیگیری 8 ماهه بیماران با استفاده از ام آر آی ثابت کرد پی ار پی میتواند تا حدی از کاهش حجم غضروف مفصلی در مبتلایان به آرتروز زانو بکاهد. بیماران مبتلا به آرتروز شدید زانو، بیماران با سن بیش از 75 سال و افراد با چاقی شدید کاندید مناسبی جهت انجام تزریق پی آر پی نیستند.

عضو هیات علمی بیمارستان شهید مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: بر اساس اعلام دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران جدید ترین پژوهش انجام شده بر روی تزریقات داخل مفصلی در بیمارستانهای شهید مدرس و شهدای تجریش نشانگر اثرات امیدوار کننده توکسین بوتولینوم ( معروف به بوتاکس) در بهبود علائم مبتلایان به آرتروز زانو است.

وی گفت: بوتاکس بیشتر جهت موارد زیبایی و کاهش چین و چروک پوست، کاهش تعریق و کم کردن اسپاستیسیته در برخی از بیماریهای سیستم اعصاب به کار می رود. اخیرا استفاده از این سم در کاهش درد کمر، سردرد، میگرن و برخی از دردهای اسکلتی عضلانی از جمله آرنج تنیس بازان، التهاب پاشنه پا و شانه یخ زده و... رو به افزایش گذاشته است. مکانیسم اثر بوتاکس درمبتلایان به آرتروز با نحوه اثر آن در موارد زیبایی و اثر بر پیوستگاه عصبی عضلانی متفاوت است و عملکرد آن بیشتر از طریق اثرات ضد دردی و ضد التهابی است.

رئیس السادات افزود بر اساس این تحقیق انجام شده در گروه طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تزریق 250 واحد از سم بوتولونیوم رقیق شده (ساخت شرکت مصون دارو) سبب کاهش درد و سفتی مفصلی و بهبود عملکرد بیماران مبتلای به آرتروز شده است. اثرات درمانی پس از یک هفته شروع و تا بیش از 6 ماه ادامه داشت. این درمان هیچگونه ضعف عضلانی یا عارضه خاصی بدنبال نداشت. با این وجود، اظهار نظر در مورد اثر بخشی طولانی مدت و استفاده روتین بالینی از این روش نیازمند انجام مطالعات بزرگتر و با کیفیت تر، تعیین دوز موثر توکسین و مقایسه هزینه و اثر بخشی این روش با سایر روش‌ها است.

رئیس السادات با تاکید بر اینکه تا کنون هیچ روش قطعی خوراکی یا تزریقی برای علاج آرتروز شناخته نشده است افزود: تمام تزریقات داخل مفصلی جهت اثر گذاری بیشتر باید به همراه آموزش بیماران، اصلاح الگوی زندگی از جمله کاهش وزن، ورزش درمانی و به کارگیری مناسب روشهای طب فیزیکی و توانبخشی باشند.

وی افزود: این همایش دارای امتیاز بازآموزی برای پزشکان عمومی، متخصصان طب فیزیکی،طب ورزش، روماتولوژِی و ارتوپدی و همچنین گروه های علوم توانبخشی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی، ارتوپدی فنی و نیز کارشناسان پرستاری است.

بیست و یکمین کنگره سالانه «طب فیزیکی، توانبخشی و الکترودیاگنوز ایران»، 27 تا 29 دی ماه امسال به همت انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران و با همکاری گروه های آموزشی طب فیزیکی سراسر کشور و انجمن های مرتبط، در سالن همایش های رازی برگزار می‌شود.