اثرات مخرب خشونت بر رشد و تکامل کودکان

یکی از مخرب‌ترین پیامدهای خشونت، اثرات منفی آن بر رشد و تکامل کودکان است. اختلال در یادگیری، بروز مشکلات احساسی واختلالات رفتاری و اجتماعی از بارزترین عوارض خشونت بر سلامت روان کودکان است.

بخشی از ویرانگرترین و پایدارترین پیامدهای خشونت ، اثرات مخرب آن بر رشد و تکامل کودکان است. این اثرات می‌توانند با توجه به ویژگی‌های شخصیتی هر کودک، سن، کیفیت روابط خانوادگی و میزان مقاومت کودک در مقابل خشونت،‌ متفاوت باشند. دکتر جوی اوسوفسکی (متخصص اطفال و روان‌پزشک)، مهم‌ترین اطلاعات درباره پیامدهای خشونت بر رشد و تکامل کودکان را در اختیار ما قرار می‌دهد.

اختلال در یادگیری

کودکان ذاتا انعطاف‌پذیر هستند و معمولا سخت‌ترین تجربیات زندگی را هم پشت سر می‌گذارند. با این‌حال، وقتی که ظرفیت کودکان برای مقابله با استرس ناشی از خشونت تکمیل شود، حتی منعطف‌ترین آنان هم با اثرات منفی ناشی از ترومای روانی مواجه خواهند شد.

افزایش مشکلات تحصیلی فقط می‌توانند بخشی از اثرات منفی قرار گرفتن در معرض اشکال مختلف خشونت را تشکیل بدهند. به‌گفته متخصصان، استرس تروماتیک کودکان در مواجهه با خشونت را باید جدی گرفت. استرس تروماتیک، نوعی واکنش روان‌شناختی است که بعد از مشاهده یا دخیل بودن در یک اتفاق خطرناک و خشونت‌آمیز به‌وجود می‌آید. علاوه بر اختلال در یادگیری، کودکان مبتلا به استرس تروماتیک می‌توانند مشکلات دیگری را هم تجربه کنند که درنهایت بر عملکرد تحصیلی آنان تاثیر منفی می‌گذارند، ‌مانند اختلال در توجه و تمرکز برای درس.

مشکلات احساسی

کودکانی که شاهد یا قربانی خشونت هستند، معمولا بیشتر از کودکان دیگر با خطر بالای ابتلا به مشکلات روان‌شناختی مانند اختلال اضطرابی و افسردگی مواجه می‌شوند. هر نوع تهدید واقعی یا احتمالی که امنیت آنان را به خطر بیاندازد، می‌تواند واکنش‌های ناشی از استرس را در آنان به‌وجود بیاورد که حتی پس از پایان اتفاق یا موقعیت استرس‌زا هم باقی می‌مانند.

این کودکان معمولا افزایش میزان ناراحتی در زندگی یا تحریک‌پذیری عصبی را هم تجربه می‌کنند. همچنین، آنان معمولا با انواع دیگری از تغییرات احساسی هم روبه‌رو می‌شوند، مانند گریه بیش از حد یا عصبانیت بیش از حد و قرار گرفتن در حالت انفجاری.

مشکلات جسمانی

بخشی دیگر از پیامدهای ویرانگر خشونت، سلامتی جسمانی کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کودکانی که در سنین مختلف با خشونت مواجه می‌شوند، معمولا مشکلاتی مانند اختلال در خواب یا تغییر در اشتها را هم تجربه می‌کنند. به‌علاوه، اگر آنان به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مبتلا شوند، شانس ابتلا به مشکلات جسمانی مختلف مانند سردرد، بدن‌درد، سرگیجه و ناراحتی‌های دیگر نیز در آنان افزایشی می‌یابد.

مشکلات رفتاری/اجتماعی

خشونت می‌تواند یکی از عوامل محرک در به‌وجود آمدن اختلالات رفتاری و اجتماعی برای کودکان باشد. نقش این محرک خصوصا زمانی بیشتر می‌شود که کودک از حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی مناسبی برخوردار نباشد. کودکانی که قربانی یا شاهد خشونت هستند، معمولا به رفتارهای پرخاش‌جویانه روی می‌آورند، مانند درگیری با خواهر یا برادر، دوستان و والدین. البته در انتهای دیگر طیف، بعضی از این کودکان به‌سمت انزوای اجتماعی کشیده می‌شوند.

این شانس هم وجود دارد که قربانیان یا شاهدان خشونت، خودشان به زورگویی علاقه‌مند شوند یا رفتارهای پرخاش‌گرانه را در نسبت با کودکان دیگر انتخاب کنند. کودکانی که قلدری و زورگویی را انتخاب می‌کنند، معتقدند که چون خودشان با این رفتارها مواجه شده‌اند، دیگران هم باید همین رفتارها را تجربه کنند.