دارو، ‌ در انتظار نوش‌دارو

توی داروخانه همه جور آدمی هست، تا این جا که چیزی با قبلا فرقی ندارد، صف های طولانی هم به شهادت آن ها که مشتری دائمی هستند مال امروز و دیروز نیست؛ هر چند که ظاهرا این روزها طولانی تر شده. شاید یکی از فرق هایی که این روزها با روزهای قبل از بحران دارو دارد این است که حالا خیلی ها دست خالی از داروخانه ها بیرون می آیند.

به گزارش پارس به نقل از ایسنا « بحران دارو» وقتی به عنوان یک وضعیت پذیرفته شد که حسین علی شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت مجلس هنگام قرائت گزارش کمیسیون در مورد کمبود دارو در کشور از آن نام برد. قبل از آن هم خیلی ها گفته بودند که محدودیت های بانکی برای جابجایی پول امکان واردات راحت دارو از کشورهای مبدا عموما اروپایی را از شرکت های وارد کننده دارو گرفته است، هر چند که اقلام دارویی در فهرست کالاهای تحریم شده نیستند.

بعضی ها فکر می کنند مشکل واقعا جدی است، نمونه شان آدم هایی که توی صف های تحویل نسخه از این داروخانه به آن داروخانه سرگردان هستند.

احمد آریایی نژاد، یک عضو کمیسیون بهداشت مجلس با یادآوری این که سیستم تامین دارو در کشور پیچیده است می گوید متاسفانه وضعیت به گونه ای است که ما اصلا نمی دانیم باید در مورد کمبود دارو به چه کسی مراجعه کنیم.

انجمن های حمایت از بیماران مختلف هم همین وضعیت را دارند، هاشمی، کارشناس و مددکار اجتماعی انجمن حمایت از مبتلایان به ام اس، می گوید قیمت داروهای بیماران به صورت حیرت آوری بالا رفته است، داروها هم نایاب شده اند.

مسوولان انجمن حمایت از بیماران هموفیلی می گویند با این که داروهای این بیماری به صورت رایگان در اختیار مبتلاها قرار می گیرد اما کمبود دارو وجود دارد.

کمبود داروهای شیمی درمانی، تست قند خون، بیماران خاص، آنتی بیوتیک های کودکان و حتی مکمل های غذایی هم هست که صدای مردم گله مند در صف های داروخانه ها را درآورده است.

اما داستان فقط مربوط به داروهای خارجی نیست، مسوول فنی یکی از داروخانه های تهران می گوید این روزها خیلی ها راضی هستند که مشابه ایرانی داروهای مورد نیازشان را بخرند، اما حتی همان ها هم کمیاب و گران شده است.

یک قدم جلوتر در زنجیره ی توزیع دارو که داروخانه ها آخرین حلقه اش هستند، شرکت های پخش دارو هستند که بعضی با خارجی ها، بعضی با داخلی ها و بعضی با هر دو تای آن ها کار می کنند.

سیامک مره صدق، عضو دیگر کمیسیون بهداشت مجلس هم معتقد است که شرکت هایی که دست اندرکار فراهم کردن دارو هستند با نوسان های اخیر ارز احساس خطر و سعی می کنند با بحرانی جلوه دادن اوضاع از آب گل آلود ماهی بگیرند.

آیا این اظهارات به معنی دخالت شرکت های پخش دارو در بحران دارویی اخیر است؟ گفتنش راحت نیست؛ به خصوص این که سید ابراهیم هاشمی، مدیر عامل شرکت پخش داروی هجرت، به عنوان یکی از شرکت های بزرگ پخش دارو در کشور تاکید می کند که تمام موجودی داروهای شرکت های پخش روی وب سایت آن ها وجود دارد و وزارت بهداشت به صورت روزانه آن ها را رصد می کند، بنابراین برای هیچ کدام از شرکت های پخش این امکان وجود ندارد که موجودی دارویی خود را احتکار یا از فروش دارو خودداری کنند.

حلقه بعدی زنجیره دارو واردکننده ها و تولید کننده های داخلی هستند، کارشان مستقیما به قیمت ارز بستگی دارد، ارز گران باعث می شود دارو و مواد اولیه تولید آن هر دو گران تر تمام شود، یا این که شامل تحریم ها بشود و اصلا راهی به کشور پیدا نکند، و در نتیجه تولید دارو متوقف شود.

مره صدق اما در مورد بحران دارو نظرات متفاوتی دارد، وی با اشاره به عادت های مصرف دارو در ایران می گوید متاسفانه ترجیح خیلی ها داروی های خارجی و جدید است که به سختی پیدا می شود. برخی تصور می کنند هر چه دارویی کمیاب تر باشد بهتر است، اما واقعیت این طور نیست.

این عضو کمیسیون بهداشت همچنین یادآوری می کند که مصرف سرانه دارو در ایران که تنها حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت اروپا را دارد به اندازه کل اتحادیه اروپا است و این نشان می دهد که مصرف دارو در ایران بسیار بالا است.

برخی معتقدند که دولت می تواند ما به تفاوت قیمت ارز دولتی و آزاد را به مصرف کنندگان پرداخت کنند

هاشمی، مدیر عامل شرکت هجرت هم می گوید قیمت دارو در ایران خیلی کم است و حمایت های یارانه هم آن را ارزان تر می کند؛ این مساله باعث شده است که قاچاق دارو از ایران به باقی کشورهای منطقه بسیار رایج باشد؛ در صورتی که اگر قیمت دارو واقعی شود و به جای حمایت از دارو از مصرف کننده دارو حمایت شود بخشی از بحران دارو برطرف خواهد شد.

بالا بودن مصرف دارو، عادت های تجویز دارو در ایران و یا پایین بودن قیمت دارو در ایران نسبت به باقی کشورهای منطقه البته چیزهایی نیست که در این یکی دو ماه اخیر به وجود آمده باشد، هر چند می توان با بهبود این عادت ها و افزایش پوشش بیمه ها بار اقتصادی تامین دارو در کشور را کم کرد و هزینه های مردم را کاهش داد، اما به نظر نمی رسد که بحران این روزهای دارو ربط مستقیمی به این موضوع ها داشته باشد.

اما مسعود پزشکیان، وزیر پیشین بهداشت و عضو فعلی کمیسیون بهداشت مجلس می گوید مساله ربطی به این حرف ها ندارد، به نظر پزشکیان، بحران دارو به خاطر بلاتکلیفی واردکننده ها در مورد قیمت ارز است، مشکل اینجاست که قیمت داروهای وارداتی مشخص نیست. دولت ارز مرجع به دارو نمی دهد و داروهایی که با نرخ ارز آزاد وارد می شوند هم زیر پوشش بیمه قرار نمی گیرند و سهم بیمه ها را هم مردم باید بپرداند.

این عضو کمیسیون بهداشت یادآوری کرده است که سال گذشته دولت ارزی را که باید در شش ماه اول به واردات دارو اختصاص می داد پرداخت نکرد و ارزی را که قرار بود در شش ماه دوم بپردازد، دیر داده است؛ در نتیجه همان پول هم صرف پرداخت بدهی های شش ماه اول سال گذشته به شرکت های اروپایی شد و پولی برای واردات جدید باقی نماند.

پزشکیان علت اصلی بحران کنونی دارو را بی برنامگی دستگاه اجرایی و وزارت بهداشت دانسته و می گوید اگر دولت به موقع مصوبه ها را اجرا و پول ها را پرداخت کند عملا مشکلی در مورد واردات دارو وجود ندارد.

حسینعلی شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت و عضو کمیسیون تلفیق مجلس هم مثل پزشکیان معتقد است که بحران دارو از بی برنامگی و سوء مدیریت ناشی شده است.

شهریاری تاکید می کند که اگر وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به موقع در مورد وضعیت اختصاص ارز به واردات دارو و مواد اولیه اطلاع رسانی می کردند امکان پیش بینی های لازم برای جلوگیری از بحران دارو ایجاد می شد.

وی همچنین با یادآوری این که قرار است ارز در بودجه امسال به صورت شناور مدیریت شود و عملا ارز مرجع حذف خواهد شد می گوید: در این شرایط دولت قول داده است که مبلغی در حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان به یارانه دارو اختصاص دهد، اما این رقم بسیار کم است و نمی تواند پاسخگوی نیازهای دارویی در کشور باشد.

بحران دارو در ایران البته این روزها علاوه بر بیماران، مسوولان و شهروندان ایرانی، دنبال کنندگان دیگری هم دارد، نشریات و شبکه های خبری خارجی بحران دارو را به عنوان یکی از تبعات تحریمهای اقتصادی ایران مورد توجه قرار داده اند، اما اظهاراتشان آن قدرها هم دلسوزانه نیست.

گزارشی در بلومبرگ منتشر شده است که با اشاره به بحران دارو در ایران، تاکید بر این موضوع را ابزاری برای خارج کردن تحریم ها از فاز سیاسی و تبدیل کردن آن به یک فاجعه انسانی می داند و می گوید ایران با دلارهای نفتی که حالا به خاطر تحریم سیستم بانکی در حساب های خارجی مانده است می تواند دارو وارد کند، یا این که اقدام به مبادله پایاپای نفت و دارو کند.

این اظهارات البته دلسوزانه نیست، اما نشان می دهد که چه تصورات گوناگونی از بحران دارو در ایران می تواند وجود داشته باشد.

پزشکیان در مورد این اظهارات می گوید: احتمال مبادله پایاپای منتفی نیست، اما کشورهای مبدا بسیار مهم هستند. درست است که بخشی از پول نفت ایران در حساب های چینی، هندی و ژاپنی است، اما واقعیت این است که ایران همواره بازار مصرف داروهای اروپایی بوده است و نمی توان با پولی که در چین است از اروپا دارو وارد کرد.

مجلس امیدوار است که بتواند با دخل و تصرف هایی در بودجه سال جاری بحران دارو را به نحوی رفع و رجوع کند که کم ترین آسیب به بیماران برسد. رییس کمیسیون بهداشت مجلس ابراز امیدواری کرده است که مجلس بتواند با تصویب یارانه دارو قیمت دارو را به قیمت شش ماه اول سال گذشته بازگرداند. معلوم نیست که می تواند این کار را انجام بدهد یا نه. هفته آینده مجلس درگیر بودجه است و بعد از آن هم موضوع انتخابات شوراها و انتخابات ریاست جمهوری در پیش است و در این میان تعداد زیادی از بیماران در صف دارو خوابشان می برد و یا از این داروخانه به آن داروخانه می روند و دست و از پا درازتر برمی گردند.