دشنام و فحاشی، از خشونت کلامی تا اظهار صمیمیت!

به کار بردن الفاظ رکیک و بی ادبانه که عبارت فحاشی و توهین بر آن اطلاق می شود از ناهنجاری هایی است که عمدتا از آن به عنوان خشونت کلامی یاد می شود.

چنین ادبیاتی از دیر باز در شرایطی مورد استفاده قرار می گرفته که برخی افراد برای بیرون ریختن و تخلیه خشم و عصبانیت خویش به آن مبادرت می ورزیدند،امری که در دایره ادب و اخلاق نمی گنجد و عمدتا توسط بزرگان علم،ادب و فرهنگ تقبیح شده است.

در طول سالیان اخیر شاهد هستیم استفاده از عبارات نا متعارف و زَنَنده،به عنوان روشی برای ابراز صمیمیت میان عده ای از جوانان  و نوجوانان مورد استفاده قرار می گیرد که به واقع اتکای به چنین شیوه هایی برای ابراز و بیان صمیمیت از روش های مضحک و غیر قابل هضمی محسوب می شود که به نوعی نشان دهنده سقوط اخلاقی بخشی از بدنه اجتماعی جامعه است.

زهره خلیلی،روانشناس و کارشناس امور تربیتی اظهار کرد:دشنام و ناسزاگویی ناشی از جوش و التهاب احساسات و عواطف انسان است که در قسمتی از مغز پردازش می شود.

وی افزود:طبق تحقیقات انجام شده،قدرت یادگیری ذهن انسان در خصوص ناسزاگویی و دشنام، چندین برابر کلمات و لغات دیگر است.

خلیلی گفت:اگرچه عمده علت دشنام را باید در خشم و عصبانیت جستجو کرد اما فرهنگ عمومی و افکار و اذهان جامعه در مجموع آن را نمی پذیرند و چنین خشونت های کلامی را نفی می کنند.

*تبعات زیان بار و مخرب دشنام و ناسزا گویی چیست ؟

این روانشناس و کارشناس امور تربیتی در تشریح تبعات و عوارض دشنام و ناسزاگویی عنوان کرد:دشنام باعث تنزل ارزش اجتماعی می شود و در صورت عادت شدن چنین رفتار و روحیه ای،باعث انزوای شخص دشنام دهنده خواهد شد.

وی افزود:افزایش ضریب بروز تنش یکی از پیامدهای دشنام گویی است زیرا ناسزاگویی نوعی از خشونت محسوب می شود که در کلام و گفتار فرد ظهور و بروز پیدا می کند.

خلیلی گفت:تحمیل آسیب به اعتبار اجتماعی افراد،یکی دیگر از پیامدهای مخرب ناسزاگویی به شمار می رود که تشدید آن می تواند به شدت جایگاه و شان اجتماعی و فرهنگی فرد دشنام دهنده را زیر سئوال ببرد.

*تاملی بر ریشه های ظهور و بروز دشنام و بد زبانی

وی در تشریح عوامل موثر در بروز ناسزاگویی عنوان کرد:عوامل و دلایل بسیاری را برای این ناهنجاری رفتاری می توان متصور بود که بستر و محیط اجتماعی،تجربیات شخصی،نوع حشرونشر و تعاملات اجتماعی فرد از نمونه عوامل موثر در این ناهنجاری محسوب می شود.

خلیلی عنوان کرد:تلقی و برداشت هایی که از ناسزاگویی می شود نیز در شیوع این معضل رفتاری و کلامی موثر است،به عنوان نمونه برخی از دریچه شوخ طبعی و مزاح به این موضوع نگاه می کنند اما آنچه که اخلاق،ادب و مکتب اسلام نسبت به آن تاکید دارد،معطوف به رعایت نزاکت می شود و به واقع،ارزش ها و فرهنگ اصیل ایرانی به هیچکس چنین اجازه ای نمی دهد که با تکیه به روش های ناپسند و غیر اخلاقی اسباب شادی و خنده فرد یا گروهی را فراهم کند.

وی افزود:خودستایی و تحقیر دیگران،ناتوانی در احقاق حق وتوسل به رفتارهای ناپسند اینچنینی از دیگر عوامل تاثیرگذار در شیوع این پدیده ناهنجار است.

خلیلی تربیت اصولی و اخلاق محور را عمده ترین راهکار مقابله با چنین ناهنجاری اخلاقی عنوان کرد و یادآور شد:متاسفانه امروز مشاهده می شود که ناسزاگویی و بر زبان راندن واژگان توهین آمیز در برخی کودکان نیز رایج شده و می طلبد در چنین شرایطی والدین و نهادهای آموزشی با به کار بردن تکنیک های آموزشی و روانشناسی صحیح و اصولی مانع حساسیت زدایی از این امر غیر اخلاقی شوند ولزوم لحاظ کردن دقت نظر هر چه بیشتردر مهار این ناهنجاری اصلی اجتناب ناپذیر است که می تواند همچنان فرهنگ اصیل ایرانی که پایه و مبانی آن بر ادب واخلاق استوار است را به نحو شایسته تری حفظ و تقویت کند.