شب‌های سرد کارتن‌خوابی

کارتن‌خواب‌ها بر اساس جنسیت، سن و نوع مشکلات خود آسیب‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند که کاهش آسیب‌های اجتماعی این قشر نیازمند نگرش فراگیر دولت و حمایت همه جانبه است و به همین دلیل جمع آوری افراد کارتن‌خواب در جامعه یک امر ضروری است، زیرا کاهش آسیب‌های اجتماعی زیربنای داشتن جامعه سالم و توانمند است. چون براساس آمارها، مندرج و پژوهش‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر تعداد زنان کارتن‌خواب نه در مقایسه با مردان بلکه در مقایسه با جنس خود نسبت به گذشته افزایش یافته است و ساماندهی این آسیب نیز فقط نیازمند عزم همه جانبه از سوی دستگاه‌های ذی ربط است نه اقدامات جزیره ای و مقطعی که در چندسال اخیر بسیار شاهد آن بودیم.

اسکان کارتن‌خواب‌ها در گرمخانه‌ها

بر اساس آمار ثبت شده در سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در شش ماهه نخست سال ۹۴ تعداد ۱۹۶هزار و پنج نفر، شب و در نیمه اول سال ۹۵تعداد ۱۲۶ هزار و ۱۳۵نفر در مددسراهای شهرداری اسکان یافتند. در نیمه اول سال ۹۴ از مجموع کسانی که گشت‌های ۲۴ساعته شهرداری جمع‌آوری کرده‌اند ۸/۴۵ درصدشان به مددسراها منتقل و مابقی به مراکزی همچون سامان سرا منتقل شدند. این آمار در همین بازه زمانی در سال‌جاری ۵/۶۵ درصد است. همچنین از ابتدای سال جاری که مرکز بانوان چیتگر کار خود را آغاز کرده تاکنون، دوهزار و ۴۳۶ نفر شب از خدمات این مددسرا استفاده کرده‌اند.

تعداد گرمخانه‌ها گسترش یابد

گرمخانه‌ها، مراکز میان راهی و شلترها با افزایش تقاضای معتادان خیابانی می‌توانند دو برابری ظرفیت به فعالیت بپردازند. با این وجود، چندی پیش رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره فعالیت مراکز میان‌راهی و شلترها در فصل زمستان، اظهار کرد: به دنبال آن هستیم تا این مراکز را از حالت صرف «سرپناهی» خارج و رویکرد جدیدی را به آنها داشته باشیم تا افراد با حضور در این شلترها مراحل درمانی، توانمندسازی و حرفه آموزی را طی کنند.

انوشیروان محسنی‌بندپی ادامه داد: در سال جاری بودجه تسهیلات اشتغالزایی معتادان را در بهزیستی سه برابر کردیم و علاوه بر آن با انعقاد تفاهمنامه با سازمان فنی و حرفه‌ای در جهت حرفه آموزی این افراد تلاش می‌کنیم. او تصریح کرد: سازمان‌های مردم نهاد و NGOها به راحتی می‌توانند اعتماد و مشارکت این افراد را جلب کنند، در حالی که ورود بهزیستی و نیروی انتظامی تا حدی برای این افراد بازدارنده است.

رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره رویکردهای انتظامی جمع‌آوری معتادان متجاهر نیز گفت: متاسفانه در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه یک نقشه راه مشخص برای این قشر وجود نداشت. البته ایجاد فضای فیزیکی گرمخانه گام نخست ماجرا به شمار می‌رود و پس از آن نیاز به همکاری و هماهنگی دیگر نهادها اعم از بهزیستی، نیروی انتظامی، شبکه بهداشت و درمان، خیران و... احساس می‌شود. در ضمن بر اساس قانون اسکان شبانه کارتن‌خواب‌ها متوجه شهرداری‌هاست و این نهاد باید با همکاری و هماهنگی دیگر نهادهای متولی نسبت به راه اندازی گرمخانه و تامین امکانات مورد نیاز در راستای بهداشت، رفاه و تغذیه کارتن‌خواب‌ها اقدام نماید که متاسفانه چنین اهتمامی در دیگر نهادها مشاهده نمی‌شود.

خدمات مددسراها افزایش می‌یابد

گرمخانه‌ها با آغاز فصل سرما و در شرایط خاص به صورت ۲۴ ساعته پذیرای افراد بی خانمان هستند و در موقعیت‌های ویژه محدودیت زمانی برای ورود متقاضیان اقامت در این مراکز وجود ندارد. فعالیت گرمخانه‌ها شبانه است و افراد بی‌خانمان را از سر شب تا دم صبح پذیرش می‌کنند، اما اگر یخبندان و یا بارش شدیدی رخ دهد، گرمخانه‌ها در آن ایام شبانه‌روزی می‌شوند. مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران می‌گوید: با دائمی شدن این مراکز افراد تحت آسیب دیگر در مراکز آسیب‌خیز قرار نخواهند داشت.

رضا قدیمی درباره خدمات ارائه شده در مددسراها می‌افزاید:‌ در این مراکز تاکنون فقط خدماتی از قبیل شام، صبحانه، استحمام، جای خواب و مددکاری ارائه می‌شد، ‌اما از امسال فعالیت مددکاری قوی‌تر و به شکل فردی ارائه می‌شود. به گفته او مددکاران در این مراکز در تلاشند که افراد کارتن‌خواب را به شکل خود معرف به مراکز ترک اعتیاد معرفی کنند. این افراد هم بعد از شناسایی به یکی از مددسراها با ظرفیت ۵۰نفر که افراد سالم و غیرمعتاد در آنجا حضور دارند ارجاع می‌شوند. در واقع برای گروه‌های در معرض خطر با اجرای اقدامات پیشگیرانه از زمینه ابتلای آنها به معضل اعتیاد جلوگیری می‌شود.

مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری درباره فعالیت‌های این سازمان در زمینه اسکان کارتن‌خواب‌ها در فصل سرما می‌گوید: مددسراهای واقع در مناطق چهار، پنج، ۹، ۲۰و مرکز خاوران در منطقه ۱۵برنامه متادون‌درمانی و کاهش آسیب‌ها را دنبال می‌کنند تا به این ترتیب بتوان از شدت پیشروی اعتیاد در بین این افراد کاهش داد. مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری از فعالیت مددسرای چیتگر با ظرفیت ۱۲۰نفر ویژه زنان در ماه‌های اخیر خبر می‌دهد و می‌افزاید: این مرکز امکان پذیرش ۲۰۰نفر را دارد. این در حالی است که تا چندی پیش تنها سامانسرای لویزان، زنان کارتن‌خواب را اسکان می‌داد، اما با راه‌اندازی مرکز چیتگر، زنان کارتن‌خواب نیازمند اسکان شبانه به آنجا منتقل می‌شوند.

او از راه‌اندازی دو مرکز میان‌راهی برای بانوان در راه مانده به دور از آسیب خبر می‌دهد و می‌افزاید: بر اساس ارزیابی‌ها ظرفیت هر کدام از این مراکز ویژه بانوان ۱۰۰نفر است. در ضمن از سال‌جاری ۱۰مددسرای اضطراری شهرداری دائمی شده‌ و در مجموع ۱۶مددســــرا در پایتـخـت، به کارتن‌خواب‌ها و در راه ماندگان خدمات ارائه می‌دهند.