بایدها و نبایدهای ورزشی در دیابتی‌ها

‌دکتر حسن گنجی زاده‌زواره اظهار کرد: مشاهده می‌شود که پزشکان و مراکز درمانی و رسانه‌ها به بیماران قلبی عروقی و دیابت و سایر بیماران توصیه می‌کنند ورزش را فراموش نکنید، سوال اینجاست چه ورزشی؟ کجا؟ کی؟ چه مدت؟ و سوالات دیگر که در ذهن مردم مبهم باقی می‌ماند.

وی با طرح این پرسش که ورزش مناسب برای بیماران قلبی و عروقی و دیابتی چه ورزشی است؟ اضافه کرد: دیده می‌شود بیمارانی که در اولین مرتبه بروز درد قلبی ترخیص می‌شوند، تیم پزشکی از آنان می‌خواهند که ترک سیگار و ورزش را فراموش نکنند و بیمار بدون توجه وضعیت تنفسی و قلبی و عروقی و البته توجیه نشده توسط همکاران پزشک، پس از تهیه لباس و کفش ورزشی اولین جلسه ورزش را با یک کوهنوردی سنگین یا کار با دمبل و وزنه‌های سنگین  انجام می‌دهند و  دومین اپیزود حمله قلبی که گاهی متاسفانه آخرین بار نیز است، اتفاق افتاده است.

این پزشک ادامه داد: این مهم نشان می‌دهد نه تنها این ورزش‌های سنگین و بیکباره، نقش پیشگیرانه ندارند، بلکه باعث تسهیل و تسریع در شرایط زمینه‌ساز حمله‌های قلبی (انفارکتوس) یا حمله‌های مغزی عروقی (سکته مغزی) و حتی کمای دیابتی یا افت شدید قند خون در بیماران دیابتی یا حتی باعث بروز حمله آسم و تنگی نفس شدید در بیماری‌های انسدادی ریوی می‌شود.

این فوق تخصص غدد و متابولیسم با اشاره به اینکه آگاه کردن بیمار با توجه به سن و جنس و شاخص توده بدنی و میزان متابولیسم و ریتم تنفسی و قلبی و ظرفیت قلبی عروقی و ده‌ها معیار و اندکس دیگر وظیفه هر پزشکی است، افزود: این مساله آنقدر جدی است که شاخه‌ای از علم طب به نام" sport medicine"تخصصی است که سه سال طول می‌کشد تا یک پزشک عمومی دوره آموزشی آن را طی کند تا خبره این فن شود. وظیفه هر پزشکی است که با توجه به شاخص‌های هر فرد در مورد ورزش وی تصمیم بگیرد. چنانچه یک پزشک احاطه کامل به مطالب ورزش و تاثیرگذاری آن بر متابولیسم و سوخت و ساز بدن را ندارد حتما بیمار را به همکاران خبره ارجاع دهد.

این فوق تخصص غدد و متابولیسم  بیان کرد: هدف از بیان این مطالب جلوگیری از مرگ‌های ناگهانی و عوارض قلبی-عروقی و مغزی جبران ناپذیری است که متعاقب ورزش نادرست و سنگین در بیمارانی است که در حال گذراندن دوران نقاهت یک حمله حاد بیماری بوده و غافل از شرایط بدنی با ورزش به بدن خود لطمات جبران ناپذیری را می‌زنند.

وی اظهارکرد: برای یک بیمار بهتر است نوع ورزش ایزوتونیک باشد تا ایزومتریک یعنی بهترین ورزش برای یک بیمار پیاده‌روی و شنا و دوچرخه سواری است؛ یعنی ورزش‌های هوازی بهتر است.

گنجی‌زاده‌زواره با تاکید بر اینکه ورزش ایزومتریک غیر هوازی مثل پرورش اندام و بدنسازی و وزنه‌برداری نه تنها برای یک بیمار مفید نیست، بلکه بسیار مضر است، اضافه کرد: مدت زمان انجام ورزش باید حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته باشد و فاصله دو جلسه از ۴۸ ساعت نباید کمتر شود مثلا ۴۵ دقیقه روزانه ایده‌آل بوده که از این مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه اول باید صرف گرم کردن بدن و پنج دقیقه آخر بتدریج بدن سرد شود.

این فوق تخصص غدد و متابولیسم تصریح کرد: هر شخصی که ورزش روزانه انجام می‌دهد باید توانایی گرفتن تعداد ضربان قلب یا همان نبض را در دقیقه داشته باشد و اگر نمی‌تواند از ابزاری که شبیه ساعت مچی یا گردن‌آویز بوده و به صورت خودکار تعداد ضربان قلب را بر صفحه نمایش خود نشان می‌دهد، استفاده کنند.

وی با بیان اینکه دوچرخه سواری برای افراد دیابتی میانسال که مستعد زخم پا هستند نباید در نظر گرفته شود، یادآور شد: شخص دیابتی قبل از شروع ورزش باید با دستگاه اندازه‌گیری قند خون  (گلوکومتر) قند خون خود را کنترل کند، چنانچه بالای ۳۰۰ بود باید دو واحد انسولین سریع‌الاثر مثل ریگولار یا نوورپید تزریق کرده سپس نیم ساعت بعد مجددا قند خون  خود را کنترل کند و اگر زیر ۲۵۰ رسید می‌تواند ورزش را شروع کند، اما اگر در سنجش ابتدایی کمتر از ۱۰۰ بود باید مقداری مواد غذایی شیرین استفاده کرده و پس از گذشت نیم ساعت دوباره کنترل کند، چنانچه قند خون به بالای ۱۰۰ رسیده باشد شروع ورزش منعی ندارد.