تابوی ازدواج سالمندان شکسته شد

بررسی ها نشان می دهد سالمندان تنها، کمتر از کسانی که شریک و همراهی برای زندگی خود دارند، چشم امید به زندگی دوخته اند در حالی که سالمندی هم می تواند دوره زندگیِ بانشاطی برای مردان و زنان باشد.

بر اساس آمارهای جمع آوری شده از کل ۵۲۰ هزار و ۲۴۰ ازدواج در ۹ ماهه سال گذشته ۷ هزار و ۸۶۸ مورد مربوط به مردان بالای ۶۰ سال و هزار و ۱۷۴ مورد نیز مربوط به زنان بالای ۶۰ سال بوده که در دفاتر رسمی به ثبت رسیده است.

جامعه شناسان معتقدند ازدواج سالمندان تا چند سال قبل در جامعه تابویی محسوب می شد و خانواده ها گمان می کردند این افراد نیاز عاطفی، روحی و روانی، جنسی و... ندارند به همین دلیل مانع ازدواج آنها می شدند و همین موضوع مشکلات زیادی را برای سالمندان ایجاد می کرد که مهمترین آن تنهاییشان بود.

آمارها نشان می دهد ۶۵ درصد مردان ۳۵ تا ۶۴ سال در اثر فوت همسر تنها هستند در حالی که این رقم در زنان این گروه سنی ۶۵.۷ درصد را به خود اختصاص داده است از سوی دیگر براساس اطلاعات موجود زنان سالمند سهم بیشتری از تنهایی دارند به طوری‌که ۹۲ درصد آنها در تنهایی زندگی می‌کنند این درحالی است که این آمار در میان مردان بالای ۶۵ سال فقط هشت درصد است.

به گفته کارشناسان، ازدواج سالمندان یکی از بهترین نوع ازدواج‌ها است چرا که در این سنین زنان و مردان به دور از هرگونه هوا و هوس و با کوله باری از تجربه به زندگی مشترک روی می آورند به همین دلیل با کمترین احتمال خطر مواجه است و سالمندان در کنار یکدیگر به آرامش می رسند.

برطرف کردن نیازهای عاطفی و سلامت جسمی و روحی می تواند پررنگ ترین انگیزه ازدواج های سالمندی باشد. چراکه هر فرد، در هر سنی، نیازمند مورد توجه بودن و محبت است، این در حالی است که افرادی که تنها زندگی می کنند به دلیل عدم ارضای نیازهای عاطفی سیستم بدنیشان تضعیف می شود و رفته رفته موجب درماندگی و  بیماری آنها خواهد شد و اینجاست که نقش یک همدم جلوه بیشتری پیدا می کند.

در حال حاضر جامعه در حال بسترسازی و فرهنگ سازی است و نسبت به سالهای گذشته خانواده ها و فرزندان برای سالمندان حق ازدواج نیز قائل می شوند چرا که به این نتیجه رسیده اند ازدواج این افراد مانع مرگ تدریجی شان شده و حق حیات دوباره ای به سالمندان می دهد.

ازدواج حدود ۸ هزار سالمند

علی اکبر محزون مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال به ازدواج سالمندان اشاره کرده و افزود: در سال قبل، بیش از ۷ هزار و ۸۶۸ ازدواج مربوط به مردان بالای ۶۰ سال و هزار و ۱۷۴ مورد نیز مربوط به زنان بالای ۶۰ سال بوده که در دفاتر رسمی به ثبت رسیده است.

از سوی دیگر نکته جالب توجهی که در آمارها وجود دارد این است که ۹۰۰ ولادت در سال ۹۴ مربوط به پدران بالای ۷۰ سال است و استان‌ سیستان و بلوچستان با ۲۴۷ ولادت، ۲۷.۴ درصد کل ولادت‌های مربوط به پدران این سن در کل کشور را به خود اختصاص داده است و پس از آن نیز خراسان رضوی با ۹۱ ولادت و خوزستان با ۶۹ ولادت در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

اگر چه ازدواج مردان بالای ۶۰ سال فقط ۱.۵ درصد ازدواجها را به خود اختصاص داده اما باز هم به نوبه خود نشان دهنده روحیه خوب و سلامت مردان و همچنین افزایش سن امید به زندگی در میان آنان است.

یک جامعه شناس و استاد دانشگاه در مورد ازدواج سالمندان گفت: چنانچه سالمندان با هم‌سن خود ازدواج کنند مشکلی ایجاد نمی شود اما متاسفانه در برخی از استانهای ایران مانند زابل، سیستان بلوچستان و... افراد سالمند با دختران کم سن مجرد ازدواج می کنند که این موضوع باعث فروپاشی زندگی دختران جوان می شود.

دکتر امان الله قرائی مقدم افزود: دلیل عمده این موضوع که در این نوع ازدواج است، ثروت مردان، ازدواج قبیله ای و سایر مسائل است که در واقع موجب نابسامانی می شود.

وی اما ازدواج سالمندان را با هم‌سن خودشان بدون مشکل می داند و معتقد است چنانچه سالمندان با افراد هم‌سن و سال خود ازدواج کنند، ایرادی ندارد اما در همین موارد نیز اگر فرزندی از زندگی قبلی وجود داشته باشد، بعضا باعث آسیب می شود.

تنهایی عامل اصلی ازدواج سالمندان

وی با اشاره به اینکه تنهایی عامل اصلی ازدواج سالمندان است، گفت: با توجه به اینکه سالمندان در سن پیری نیاز به مراقبت زیادی دارند و همچنین از لحاظ روحی و روانی در این سن باید تحت مراقبت باشند، بنابراین برخی از آنها با ازدواج، این مشکلات خود را حل می کنند.

این جامعه شناس گفت: از سوی دیگر سن امید به زندگی نیز افزایش یافته است به طوری‌که در ایران این سن برای مردان ۷۲ و برای زنان ۷۵ سال است که نشان‌دهنده افزایش آن نسبت به سالهای قبل است و ازدواج سالمندان می تواند واکنشی باشد به امید به زندگی.

قرائی مقدم با تاکید بر اینکه سالمندانی که حقوق و درآمد کافی دارند باید ازدواج کنند، گفت: در کشورهای دیگر نیز سالمندان ازدواج می کنند اما رسم و رسومات آنها با ایران متفاوت است.

وی با تاکید بر اینکه در گذشته ازدواج سالمندان یک تابو بود، گفت: در حال حاضر دیدگاه ها نسبت به قبل بهتر شده و در ادبیات ما به اشتباه ازدواج سالمندان را خطا می دانستند.

وی تاکید کرد: زندگی خانوادگی هسته ای امروز دیگر قدرت نگهداری از سالمندان را ندارد و مردان و زنان مسن به ناچار باید به فکر سرپناهی برای خود باشند.

بر اساس تحقیقات انجام شده مجردان بیشتر از متاهلان خودکشی می کنند. بر همین اساس ازدواج سالمندان می تواند عاملی برای جلوگیری از خودکشی در سالمندی باشد.

عرف، حقی برای سالمندان تنها قائل نمی شود

اما دکتر محمدعلی الستی ازدواج سالمندان را بدون هیچ قید و شرطی یکی از پسندیده‌ترین پدیده‌های اجتماعی دانسته و گفت: ازدواج سالمندان فی‌نفسه برای استحکام خانواده و از تنهایی درآوردن افراد و کامل کردن انسان‌ها امری نیکوست.

وی گفت: متاسفانه عرف ما برای افراد سالمندی که تا به حال ازدواج نکرده‌اند و یا آنهایی که همسرانشان را از دست داده‌اند حقی قائل نمی‌شود که این مورد یک نقطه ضعف و تفکر ارتجاعی است و از همان دسته عقایدی است که به عنوان مثال در هند فردی که شوهرش فوت کرده را در کنار همسرش زنده‌ به گور می‌کردند. با این توهم و خرافه که در آن دنیا در کنار همسرش باشد.

به گفته این جامعه‌شناس، تلویحا این رسم حق ازدواج و حیات بعد از مرگ همسر را از زن سلب می‌کند.

۱۵۰ هزار پیرمرد و پیرزن تنها در کشور زندگی می کنند

وی با اشاره به اینکه امروزه در کشور ما بیش از ۱۵۰ هزار پیرمرد و پیرزن تنها زندگی می‌کنند، گفت: حدود ۴۰ هزار نفر آنها به علت تنها بودن دچار افسردگی شده و یا در معرض افسردگی قرار دارند.

باید توجه داشت که ترویج ازدواج در میان سالمندان تنها به گسترش، تعمیق و حتی اصلاح و ارتقای ازدواج جوانان نیز کمک می‌کند، زیرا جوانان وقتی بزرگسالان را می‌بینند که در مقابله با مشکل تنهایی، ازدواج می‌کنند، به ازدواج ترغیب می‌شوند.

وی معتقداست با توجه به اینکه یکی از اصلی‌ترین عوامل انگیزشی برای ازدواج در سنین جوانی، نیاز مفرط و غریزه قدرتمند جنسی است به همین علت متاسفانه درصد قابل توجهی از ازدواج‌ها تحت تاثیر آن و بدون لحاظ سایر شرایط ضروری و لازم برای ازدواج صورت می‌گیرد و جنبه‌های مختلف حیات انسانی مانند تفاهم، عاطفه، بخشش، محبت و ... تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.

ازدواج سالمندان جوانان را نیز به ازدواج ترغیب می کند

وی اظهار داشت: مشاهده ازدواج‌هایی که مبنای اصلی آن چیزی جز جاذبه جنسی است می‌تواند توجه به وجود جنبه‌های دیگر و احساس نیاز به آن جنبه‌ها را در انسان‌ها برانگیزد و جوانان نیز بیاموزند که می‌توانند در زندگی دونفره و زناشویی به ابعاد متفاوتی از انسانیت انسان توجه و به آن تاکید کرد و حتی بنای بنیان خانواده را بر آنها استوار کرد.

این استاد دانشگاه گفت: یکی از مسائل مهمی که در ازدواج سالمندان در کشورهای مختلف به ویژه در کشور ما ایجاد می‌شود این است که فرزندان یکی از زوج‌ها فکر می‌کنند که فرد جدیدی که وارد خانواده شده جای پدر یا مادر آنها را گرفته، در حالیکه پدر یا مادر آنان به علت ورود این فرد آنها را ترک و یا فوت نکرده است و این تنها یک توهم ارتجاعی، ثبات کور و یک تابوی ضدانسانی است.

به گفته وی، فرزندان نباید این نکته را فراموش کنند که امروزه برخلاف گذشته زندگی خانوادگی از گستردگی قبل برخوردار نیست و سالمندان پس از فقدان همسر به تنهایی زندگی را می‌گذرانند و این هم اثرات سوئی بر روان آنها می‌گذارد.

الستی ادامه داد: این در حالی است که ازدواج سالمندان در صورت فقدان همسر می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند و توصیه می‌شود فرزندان در این مورد از پیش‌داوری و اعمال محدودیت بر پدر و مادر سالمند خود بپرهیزند و متوجه باشند عدم ارضای نیازهای عاطفی افراد مسن باعث تسریع روند پیری و فاصله گرفتن آنها از سلامت خواهد بود.

درهر حال ازدواج سالمندان حقی است که باید فرزندان و خانواده ها برای سالمندان درنظر بگیرند تا آنها از تنهایی درآمده و نیز بتوانند همانند سایر افراد جامعه امکان زندگی و ادامه حیات داشته باشند چرا که ازدواج باعث تقویت روحیه امید به زندگی و نشاط و سلامتی در میان سالمندان می شود.