" لاله" فیلمی که طرح اولیه آن برای احمدی نژاد خوانده شد

به گزارش پارس به نقل از مهر، تنها یک پیامک آغازگر جریان تولید فیلم میلیاردی" لاله" در سینمای ایران بود. پیامکی که می توانست ارسال نشود و تولید این فیلم را بی سر و صدا و به دور از حاشیه همچون سایر فیلم های سینمایی میلیاردی سینمای ایران به انجام رساند.

اما ارسال پیامک با محتوای" فیلم سینمایی لاله به کارگردانی اسدالله نیک نژاد (معروف به اسی نیک نژاد) با سرمایه گذاری ۲.۵ میلیارد تومانی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تولید می شود. " شاخک های خبری خبرنگاران سینمایی در رسانه های مختلف را حساس کرد و به این ترتیب پیگیری خبرهای تولید این فیلم آغاز شد.

یکی از سئوال های اولیه دلیل سرمایه گذاری ۲.۵ میلیارد تومانی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در این پروژه بود؛ رقمی که معادل دو سال بودجه مرکز برای تولید آثار مستند و در اختیار فیلمسازان جوان باشد. اما با گذشت زمان زمزمه های دیگری مبنی بر افزایش این رقم به پنج میلیارد تومان به گوش رسید.

در همان دوران شفیع آقامحمدیان مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که از تیرماه سال ۹۱ به عنوان مجری طرح فیلم سینمایی" لاله" نیز فعالیت می کرد، در پاسخ به چرایی تخصیص این بودجه در گفتگوهایش به کرات عنوان کرد که هزینه پنج میلیاردی در مقیاس با استانداردهای تولید در سینمای جهان رقم ناچیزی است. همچنین در صحبت های خود متذکر شد که قرارست اسدالله نیک نژاد کارگردانی که سال ها در آمریکا در حوزه سینما فعالیت کرده است با توجه به ارتباط های خود بودجه و امکانات و ارتباطات خارج از کشور را وارد سینمای ایران کند.

اما بحث به همین جا ختم نشد و مباحثی پیرامون فیلمنامه که نوشته یک فیلمنامه نویس آمریکایی بود براساس زندگی لاله صدیق قهرمان اتومبیلرانی کشور شکل گرفت به این ترتیب که عنوان شد این فیلم با ارزش های ایرانی و اسلامی مغایرت دارد و قرار شد که یک تیم فیلمنامه نویس با هدایت مستقیم جلیل عرفان منش بازنویسی این اثر سینمایی را به عهده بگیرد.

چرایی ساخت فیلم با موضوع زندگی لاله صدیق و صرف هزینه میلیاردی برای این کار از دیگر مباحثی بود که پای کمیسیون فرهنگی مجلس را به پروژه سینمایی لاله کشاند و اعضای کمیسیون تشخیص دادند که ساخت این فیلم از اولویت های فرهنگی نیست و به تبع همین موضوع اعضای کمیسیون فرهنگی از جواد شمقدری رئیس سازمان سینمایی و سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد توضیحاتی خواستند و این دو مسئول فرهنگی به اعضای کمیسیون فرهنگی قول مساعد دادند که اولویت های فرهنگی با فیلمنامه ای کاملا ایرانیزه شده در فیلم سینمایی" لاله" درنظر گرفته خواهد شد.

اصرار بر ساخت این پروژه سینمایی از یک سو و پیش آمدن سابقه فعالیت اسدالله نیک نژاد در حوزه سینما در آمریکا از سوی دیگر و در نهایت استعفای تیم تولید ابتدایی این فیلم سینمایی باعث شد حاشیه های این فیلم دوچندان شود. در همین بین جمال شورجه که از دوستان نزدیک اسدالله نیک نژاد است در گفتگو با خبرگزاری مهر و چند رسانه منتقد خواست که از پیگیری خبر درباره این پروژه سینمایی دست بردارند و متذکر شد که اسدالله نیک نژاد با حمایت مستقیم رئیس جمهور این فیلم را خواهد ساخت و بعد توضیح داد که اسدالله نیک نژاد در سفرهایی که رئیس جمهوری به نیویورک داشت با او ملاقات و موافقت ایشان برای ساخت فیلم سینمایی" لاله" را کسب کرده است.

با بالا گرفتن حرف و حدیث درباره فیلم سینمایی" لاله، قیمت برآورده شده برای تولید این فیلم میلیادری روز به روز بالا تر می رفت و از ۵ میلیون به ۷ میلیون و… رسید و هر روز خبر تازه ای از روند تولید این فیلم شنیده می شد، تا اینکه بار حاشیه های این فیلم بر روند تولید غالب شد و بسیاری از اسپانسرهای خارجی که قول مساعد برای تولید این فیلم سینمایی داده بودند از سرمایه گذاری در بدنه سینمای ایران پشیمان شدند. به این ترتیب تولید این فیلم سینمایی به محاق رفت و مدتی هیچ خبری از تولید آن نبود.

بی خبری از فیلم لاله ادامه داشت تا اینکه خبر آمد پروانه پرتو پس از کنار گذاشته شدن علیرضا سبط احمدی از تهیه کنندگی این پروژه سینمایی، جایگزین وی شده است و تولید بار دیگر از سر گرفته می شود. مراحل پیش تولید این فیلم سینمایی پس از حضور پروانه پرتو چهار ماه طول کشید تا اینکه این فیلم در ماه پایانی سال ۹۱ در پردیس سینمای ملت با حضور جمعی از خبرنگاران کلید خورد.

مرور فیلم سینمایی" لاله" از این جهت انجام شد که در ادامه گفتگویمان با شفیع آقامحمدیان مجری طرح این پروژه سینمایی که از پاسخگوترین افراد مسئول در این پروژه سینمایی بود، آورده شود و او از مباحث گفته نشده و مسکوت مانده فیلم سینمایی" لاله" بگوید.

مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در این گفتگو از چرایی مجری طرح شدن در این پروژه سینمایی، رسیدن به مفهوم تجربی با تولید این فیلم، مدیریت هزینه بین فیلم" لاله" و تولیدات مرکز گسترش و… سخن گفت.

* فعالیت های گسترده مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به اندازه کافی هزینه و وقت بسیاری از مدیری چون شما را می گیرد با این اوصاف چرا از ابتدا همکاری با پروژه سینمایی" لاله" را پذیرفتید؟

- در مصاحبه های مختلف عنوان کرده ام که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در حوزه فعالیت های خود تغییر سیاست داشته است و یکی از این تغییرات بازتعریف واژه" تجربی" در عنوان مرکز بوده است.

* تعریف جدید" تجربی" در آثار سینمایی از نگاه مدیریت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی چیست؟

- تغییر در مفهوم تجربه در بحث فرم نبوده و نیست بلکه در باز تعریف واژه تجربی در فیلم های سینمایی است. در نگاه جدید هر آنچه که برای کشور ما یک آورده تازه و کارآمد باشد عنوان تجربی به خود می گیرد.

* تولید فیلم سینمایی" لاله" کجای سینمای تجربی ایستاده است؟ و شاید هم تعریف جدید درست شده است که بتوان پروژه" لاله" را در حیطه وظایف مرکز گسترش گنجاند.

- قبل از ورود به بحث" لاله" لازم است نکته ای را اشاره کنم. مفهوم سینمای تجربی ممکن است در فیلم ابراهیم حاتمی کیا نیز تعریف شود. به این معنا که ممکن است حاتمی کیا علاوه بر فیلم های داستانی بخواهد سوژه و نگاه جدید در عرصه سینما را دنبال کند. در این صورت این فیلم در تعریف سینمای تجربی قرار می گیرد. این اتفاقی است که سال ها پیش در مرکز افتاد. عزیزالله حمیدنژاد زمانی که فیلم" آناهیتا" را با حمایت مرکز ساخت در تولیدات این نهاد سینمایی با تعریف سینمای تجربی ساخته شد.

* این فیلم از چه جهت در حوزه کار تجربی تعریف شد؟

- محتوا. به این معنا که در این فیلم تاثیرات اصوات زیبا در سلول های آب مطرح شد. البته هرچند با صرف هزینه بالا، در نهایت اثر قوی از آب درنیامد اما به هرحال در زمره آثار تجربی جا گرفت. بنابراین در گذشته هم نگاه اینچنینی وجود داشته است و حالا نوبت" لاله" است.

*اما قرار نیست هر نوع فیلمی با هر محتوایی جزو فیلم های تجربی در سینمای ایران قرار گیرد؟

- اتفاقا من هم به عنوان مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی حساب شده تر از گذشته با فیلم ها در حوزه تجربه های اول برخورد می کنم. به این معنا که اگر کارگردانی با نگاه جدی بحث تجربه را دنبال کند قطعا حمایت از فیلم های این کارگردان در دستور کار قرار می گیرد.

در واقع نگاه ما برای تولید فیلم هایی از این دست آوردن تجربه های جدی و جدید سینمایی است و به تبع فیلم سینمایی" لاله" هم از همین جنس تعریف سینمای تجربی است. همه تلاش ما این بود تا با" لاله" تجربه خوبی در عرصه سینما داشته باشیم ولی حاشیه های بسیاری که برای این فیلم ایجاد شد روند تولید را سنگین کرد.

* اما درباره پروژه سینمایی" لاله" بحث بودجه هم مطرح است. در ابتدا هزینه ۲.۵ میلیاردی برای آن مطرح شد اما با گذشت زمان خبر از تولید این فیلم با هزینه ۵ میلیاردی رسید و بعدها این رقم افزایش صعودی داشت. حال این سئوال مطرح است که با توجه به بضاعتی که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دارد آیا بهتر نبود این بودجه را صرف ساخت مستندهای خوب توسط جوانان علاقمند به حوزه سینمای مستند و تجربی می کردید؟ شما هم به عنوان مدیر این مرکز توجه خود را به تولید فیلم" لاله" معطوف کردید.

- نه اصلا اینطور نیست. بودجه اختصاص یافته شده به فیلم سینمایی" لاله" هیچ ربطی به بودجه مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ندارد. بودجه تولید فیلم سینمایی" لاله" از جای دیگری تامین شده و سازمان سینمایی هم قول داده است که این فیلم سینمایی را بسازد.

* اما شنیده شده که سازمان سینمایی هم تعیین کننده و تامین کننده این بودجه نیست.

- دقیقا! معتقدم یکی از موفقیت های مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی جذب سرمایه از جایی غیر از بدنه سینما و یا سازمان سینمایی بوده و این بودجه ها جذب کارآفرینی شده است.

* اگر این تجربه ای که از آن یاد می کنید به نتیجه نرسد صرف این هزینه با چه معادلاتی قابل توجیه است؟

- به نتیجه رسیدن و یا همان خسارت به این معنا نیست که هزینه ها تلف شده است؛ چراکه نیروهای ایرانی از شرایط پیش آمده استفاده کرده اند و کارآفرینی کرده ایم.

* پیش بینی خسارت هم کرده اید؟

- اگر در تولید آثار پرهزینه تاخیر ایجاد شود، رفته رفته به خسارت تبدیل می شود و این خسارت هم طبیعی است. البته می دانم پس از پایان فیلم سینمایی" لاله" به هیچ عنوان دیگر خسارت مطرح نیست و من به شخصه به عنوان مجری طرح این پروژه سرم را بالا می گیرم چون بودجه جذب مرکز کرده ام.

شاید باور نکنید من از کنار بودجه" لاله" فعالیت های مثبتی انجام داده ام. در برخی از موارد برای تولیدات مرکز پول دیر رسیده بود و من از بودجه فیلم" لاله" استفاده کردم البته بعد جایگزین کردم. ضمن اینکه بحران اقتصادی در کشور گریبان همه بخش های تولیدی را گرفته است ولی خوشبختانه مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی از بحث بحران اقتصادی مصون بود و سعی کردیم خللی در هزینه ها ایجاد نشود.

* غیر از تامین بخشی از هزینه های مرکز، ساخت فیلم سینمایی" لاله" چه کمکی به سینمای ایران می کند؟

- به نظر من این فیلم بستر مناسب برای انجام فعالیت های دیگر سینمایی را فراهم می کند.

* چطور؟

- پیست رالی یکی از لوکیشین های اصلی این فیلم است. برای تامین این نیاز تصویری به کشورهای مختلف رفتیم و متوجه شدیم که فیلمبرداری در پیست های اتومبیلرانی در خارج از کشور هزینه های بسیاری دربردارد. از همین رو تصمیم گرفتیم پیست اتومبیلرانی آزادی را برای فیلمبرداری آماده کنیم. در واقع تصمیم گرفتیم این هزینه را در داخل کشور صرف کنیم تا هم فیلم سینمایی لاله از این مکان استفاده کند و هم یادگاری برای فیلم های دیگر سینمای ایران باشد.

* انجام پروژه های بزرگ و میلیاردی سینمایی اشتباه های بزرگی را به همراه می آورد که این اشتباه ها باعث ایجاد حاشیه می شود. اما…

- می پذیرم که اشتباه های بزرگی در انجام این پروژه سینمایی داشتیم و طبیعی هم هست که انجام کارهای بزرگ اشتباه ها و خطرات خاص خودش را دارد اما در مجموع به عنوان یک مدیر سینمایی که دغدغه نظام و انقلاب را دارم معتقدم که تولید این فیلم سینمایی به نفع کشور است و راهی غیر از اعتلای اهداف سینما نخواهیم داشت.

* اما حرف و حدیث های مطرح شده در ساخت این پروژه سینمایی و عدم پاسخگویی مدیران این مجموعه در یک برهه خاص از زمان باعث شد تا صدای کمیسیون فرهنگی نیز درآید.

- اولویت فرهنگی سینمای ایران و برخی مسئولان، فعالیت در حوزه خانواده و یا دفاع مقدس است و خوشبختانه در این زمینه فعالیت های بسیاری انجام شده و می شود. همین حالا ابراهیم حاتمی کیا فیلمی با موضوع شهید چمران در دستور کار دارد و یا فیلم هایی با این موضوعات در مرکز گسترش هم تولید شده و همه این دغدغه ها درست و ارزشمند است. اما در مقابل باید به تولیدات از منظر دیگر هم اجازه ورود داد و شاید" لاله" بتواند نمونه ای از دگراندیشی باشد.

از سوی دیگر واقعیت امر این است که با وجود سیاست تهاجمی غرب که اجازه دیده شدن سینمای ایران و ارزش های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در قالب تصویر را نمی دهد، ما باید از روش های مختلف اقدام کنیم و ترفندهای دیگری را هم درنظر بگیریم. از این جهت معتقدم که فیلم" لاله" می تواند با دنیا ارتباط برقرار کند.

* با همه این مخالفت ها و استدلال ها هنوز فکر می کنید فیلم سینمایی" لاله" برای سینمای ایران آورده جدیدی دارد؟

- حاشیه هایی که برای این فیلم ایجاد شد ضربه های بسیاری به آن زد و به نوعی برای پروژه سینمایی" لاله" سم بود. خود من با یکی از تهیه کننده های فرانسوی وارد مذاکره شدم و قرار شد در تولید این فیلم سینمایی فعالیت داشته باشد اما بعد از این حاشیه ها اعلام انصراف کرد و گفت که سرمایه او در ایران امنیت ندارد.

* در کنار هزینه های میلیاردی که برای تولید این فیلم برآورد شده است، یکی از ایرادهایی که بر این فیلم وارد بود انتخاب اسدالله نیک نژاد در مقام کارگردان بود.

- فیلمنامه از ابتدا متعلق به نیک نژاد بود که پس از چکش کاری بسیار برای ساخت آماده شد.

* ساخت این فیلم توسط نیک نژاد این مساله را ایجاد کرد که او یک نیروی تحمیلی به سینمای ایران است و همین تحمیل مورد اعتراض اهالی سینما شد.

- به هیچ عنوان چنین نیست. اسدالله نیک نژاد در ایران سریال" پاییز صحرا" را ساخته است که از بهترین سریال های تلویزیون است. او در همان زمان درباره دفاع مقدس هم فیلم ساخته است.

* به عنوان سئوال آخر بر خود واجب می دانم به سابقه نیک نژاد در سینمای آمریکا اشاره کنم که کارهایش خارج از ساختارهای ارزشی و عرفی ایران بوده است.

- نیک نژاد فیلمی خارج از ساختار کارگردانی نکرده بلکه در چرخه تولید فیلم ها سهم داشته است. نقش او در چرخه تولید به محتوای فیلم ها برنمی گردد. اما حرف آخر من این است که برای برقراری ارتباط با دنیا باید از حاشیه ها دور بود.