خواب پریشان دیدیم، چه کنیم؟

به گزارش پارس خواب و بیداری از نیازهای اساسی انسان است که باید به درستی تنظیم شوند، خواب مایه قوت و پایداری جسم و جان است و اختلال در آن روند زندگی عادی انسان را برای انجام وظایف خود با مشکل روبه رو می کند. در روایات اهل بیت علیهم السلام دستورهای ویژه ای درباره رعایت برخی حالت ها در انجام داد کارها، آداب خوابیدن، وقت خوابیدن و پرهیز از افراط و تفریط در خواب وارد شده است.

فلسفه خوابیدن

خواب مۆمن نه از بهر راحتِ نفس بود تا مایه غفلت و معصیت گشتی، لکن خواب، آسودن را بوَد تا نفس دیگر باره قوت خدمت یافتی تا خواب او عبادت گشتی؛ که هر کس که خورَد و خسبد (۱) از بهر نعمت و شهوت، خواب و خوردِ او معصیت گردد؛ و هر که خورَد و خسبد از بهر قوت طاعت، آن خواب و خورد او طاعت گردد. نبینی که شریعت اسلام سحَری خوردن را ستوده است و ثواب عظیم بر آن وعده کرده است. از بهر آن که قوت طاعت را خورد نه شهوت نفس را. تا بزرگان چنین گفته اند که متقدمان ما خوردندی تا بزیستندی و ما می زییم تا بخوریم، طاعت خود به کار نیست.

چون خویشتن را چنین ریاضت کرد، گفتند با خویشتن مدارا کن. گفت: والله که خدای - تعالی - با من رفق نکرده است، من با خویشتن چگونه کنم؟ ! و این خبر حجت آورد که، نشنیدی که سید پیغمبران (صلی الله علیه وآله) گفت: سخت ترین بلا پیغامبران را باشد پس صدیقان را؛ پس هر که به ایشان ماننده تر بلای او سخت تر. (۲)

رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود: « دیدگان من می خوابند و قلبم نمی خوابد» . (۳)

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: ای علی! خوابیدن چهار گونه است: خواب پیامبران بر پشت، خواب مۆمنان بر پهلوی راست، خواب کافران و منافقان بر پهلوی چپ و خواب شیطان ها بر رویشان است

زمان خواب و بیداری

نکته: بدان، که خداوند شب را برای خواب و آسایش بندگان آفریده است و روز را برای کار و به دست آوردن وسایل زندگی.

خواب روز را با دشواری از خود دور کن و اگر نمی توانی باید اندکی بخوابی؛ زیرا روز خود را به شب بدل کردن عاقلانه نیست. امّا رسم بزرگان و توانگران این است که تابستان به هنگام ظهر به خواب نیمروزی فرو می روند و یا با دوستان و ندیمان خود به سر می برند تا گرما کم شود آن وقت از منزل بیرون می روند، امّا در کل باید سعی کنی که بیشتر عمر خود را در بیداری و کمتر در خواب بگذرانی که بسیار خوابیدن ما - پس از مرگ - در پیش است. (۴)

امام باقر (علیه السلام) می فرماید: خواب در ابتدای روز مایه نادانی و کودنی و خواب قیلوله (خواب کوتاه نیمروز) نعمت و خواب پس از عصر مایه حماقت و ابلهی و خواب میان مغرب و عشا مایه محرومیت از روزی است.

امیرمۆمنان (علیه السلام) می فرماید: خواب میان مغرب و عشاء و پیش از طلوع خورشید مایه فقر است.

زود بیدار شدن

توصیه: باید به سحرخیزی عادت کنی؛ چنان که پیش از طلوع آفتاب بیدار شوی و برخیزی و نماز صبح به جای آوری. هر کس که بعد از طلوع افتاب بیدار شود، تنگ روزی می شود؛ زیرا وقت نماز او گذشته است و شومی و بد روزی، او را فرا می گیرد. پس، صبح را زود بیدار شو و نماز بگزار و آن گاه به کار خود مشغول شو و اگر کاری نداشتی می توانی برای تفرّج بیرون بروی. (۵)
سحرخیزی

نکته گفته اند که چند گروه باید در خواب نباشند و اگر ایشان را خواب گیرد یا غافلان باشند یا دروغ گویان.

یکی آن که می خواهد به جنگ دشمن برود و دشمن مقابل او آمده باشد؛ دوم آن که وام دارد و تهیدست و بی چیز باشد؛

سوم عاشقی که از معشوق جدا مانده باشد؛

چهارم کسی که راز خویشتن با فردی ناسزا و ناشایست گفته باشد؛

پنجم بیماری که او را علاج نباشد؛

ششم کسی که مال بسیار دارد و از ضایع شدن آن می ترسد. (۶)

آداب قبل از خواب

توصیه: اوّل، خواب خود را چون آخرِ عهد (عمر) خود داند. از معاصی توبه کند و طهارت کند و بر دست راست، و رو به قبله بخسبد؛ و نعمت اسلام را شکر کند که اگر بیدار گردد بر سَرِ گناه نشود. پس هر که به بیداری، کارِ خود سامان داده باشد، وی را از خواب و مرگ باکی نباشد. (۷) جز آن گاه که خواب بر شما غلبه کرد مخسبید و چون بیدار شدید نیز مخسبید، که خواب دوم بر مۆمن حرام بود و بیهودگی. (۸)

نکته به وقت صبح خوش خفتن ناپسند است. (۹)

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: چهار چیز است که مقدار کم آنها هم بسیار است: آتش، خواب، بیماری و دشمنی. مقدار کم هر یک از این چهار چیز را ناچیز نشمارید بلکه مقدار کم آنها نیز بسیار است و می تواند منشأ پیامد زیاد باشد

آداب خوابیدن

حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: خوابیدن چهار قسمت است: پیامبران بر پشت دراز کشیده می خوابند، در حالی که چشم هایشان برای دریافت وحی پروردگار نمی خوابد. مۆمن رو به قبله بر پهلوی راست می خوابد. پادشاهان و فرزندانشان برای گوارایی غذا بر پهلوی چپ می خوابند و ابلیس و برادرانش و دیوانگان و آسیب دیدگان عقلی بر روی شکم می خوابند.

از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است که می فرمود: قدرت و سلطنت خواب، در مغز است و آن مایه پایداری و نیرومندی جسم است، پس هرگاه خواستی بخوابی ابتدا بر سمت راست سپس بر سمت چپ بخواب و همچنین هنگام برخاستن از سمت راست برخیز.

مکان خواب

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می فرماید: بر بام و جایی که محفوظ نیست نخوابید.

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: بر روی چهارپایت مخواب، چون زخم پشتش را سریع می گرداند و این کار حکیمان نیست، مگر اینکه در کجاوه باشی و امکان استراحت داشته باشی.

امام کاظم (علیه السلام) می فرماید: رسول خدا (صلی الله علیه وآله) کسی را که تنها در خانه بخوابد نهی می کرد.
پر خوری

میانه روی در خواب

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می فرماید: خدا سه چیز را دوست دارد: کم گویی، کم خوابی و کم خوری و نیز می فرماید: یکی از بدترین چیزهایی که درباره امتم هراس دارم، پرخوابی است.

امیر مومنان (علیه السلام) می فرماید: اهل دنیا کسی است که خوابش بسیار باشد؛ همچنین می فرماید: پرخوری و پرخوابی جان را فاسد می کنند و زیانبار است.

خواب پسندیده

کسی که می خوابد و واجبی یا مستحبی یا امری از او به سبب آن خواب فوت می شود، خواب او خواب غافلان و روش زیانکاران، و صاحب آن زیان دیده است.

هر کس که بخوابد بعد از انجام واجبات و مستحباتی که بر او واجب است، پس این خواب پسندیده است. (۱۰)

توصیه قرار بده هر خوابت را آخرین مرحله از زندگی دنیوی ات، و خدا را به قلب و زبان یاد کن، و از اینکه خدا بر باطنت آگاه است بترس، و از خدا یاری بخواه تا بعد از بیداری به نماز بایستی.

به راستی شیطان به تو می گوید: بخواب که شب طولانی است و می خواهد که وقت مناجات و حاجت خواهی تو به خدا را از دستت خارج کند. (۱۱)

خواب پریشان

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر گاه کسی خوابی پریشان و ناخوشایند دید (و از خواب بیدار شد) پهلو به پهلو شود و آیه ۱۰ سوره مبارکه « مجادله» را بخواند: « إِنَّمَا النَّجْوَى مِنَ الشَّیْطَانِ لِیَحْزُنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَلَیْسَ بِضَارِّهِمْ شَیْئًا إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ» سپس بگوید: « عذت بما عاذت به ملائکة الله المقربون و انبیاۆه المرسلون و عباده الصالحون من شر ما رأیت و من شر الشیطان الرجیم» ؛ به آنچه فرشتگان مقرب الهی و پیامبر مرسل و بندگان شایسته خدا پناه برده اند، پناه می برم از شر خوابی که دیده ام و از شر شیطان رجیم.

می گویند منقول است که: کسی که در خواب چیزی ببیند که غمگین و ناراحت شود اول این دعا را بخواند:

« بِسمِ الله الرَّحمٰن الرَّحیمِ اَعوذُ بماٰ عَاذَتْ بِهِ مَلائِکَةُ اللهِ الْمُقَرَّبونَ و اَنْبِیاءُ اللهِ الْمُرْسَلونَ و عِبادُ اللهِ الصَّالِحوُنَ مِنْ شَرِّمَا رَاَیْتُ مِنْ رُۆْیایَ »

(بنام خدایی که که مهربان عام و مهربان خاص است! پناه می برم به آنچه که فرشته های مقرب خداوند و پیامبران، فرستاده الهی و بندگان صالح خدا به آن پناه بردند از شرّ خوابی که دیدم. )

بعد سوره های « حمد » ، « کافرون » ، « توحید » ، « فلق » و « ناس » را بخواند و بعد ۳ مرتبه آب دهانش را به طرف را به طرف چپ بیندازد که انشاءالله ضرری متوجه او نخواهد شد.

دوری از هوای نفس

پیش از خواب اگر توانستید سور مسبحات یعنی سوره حدید و حشر و صف و جمعه و تغابن را بخوانید و اگر نتوانستید تنها سوره حشر را بخوانید. (علامه طباطبایی)

تبیان

آنچه دیگران میخوانند: