~~به گزارش پارس ، به نقل از خبرگزاری فارس در زمان «ناصر الدین شاه قاجار» بود که وضعیت جغرافیایی مرزهای ایران و افغانستان تثبیت شد و تفاوتی میان ایرانی و افغانستانی بوجود آمد.

در قسمت‌های گذشته، به جدایی افغانستان از ایران، و آغاز مهاجرت اقوام گوناگون افغانستان از شهرهای مختلف این کشور به ایران در زمان ناصر الدین شاه اشاره شد.

همچنین در قسمت گذشته این مطلب، پیشینه حضور مهاجرین هزاره به ایران و نقش آنان در فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دوره قاجار مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت.

در این قسمت نیز به پیشینه حضور مهاجرین هزاره در مشهد و نقش آنان در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی، با استفاده از نظرات «علی نجف زاده»، پژوهشگر و محقق ایرانی و نویسنده کتاب «گروه های مهاجر به مشهد از صفویه تا کنون» اشاره خواهد شد.

محل اقامت هزاره‌ها در مشهد

هزاره‌ها بر خلاف طوایف «چهاراویماق» بیشتر در شهر مشهد ساکن شدند، آنان در همان مسیر ورود به مشهد در محلات شرق مشهد به ویژه در «حوض خرابه» ساکن شدند.

یکی از مهم‌ترین نشانه‌های حضور هزاره‌ها در حسینیه نزدیک حوض خرابه در شرق محله «نوغان» بود، این حسینیه که در سال 1351 قمری بنا شده بود، در حاشیه غربی راسته کوچه حوض خرابه قرار داشت و در ایام محرم برای عزاداری استفاده می‌شد.

یکی از حوادث مربوط به این حسینیه، آتش سوزی روز سه شنبه 10دی 1325 خورشیدی بود که طی آن 2 اتاق از این حسینیه سوخت و یک اتاق از دبستان «اسلام» که وصل به این تکیه بود، طعمه حریق شد.

هم اکنون این حسینیه در محدوده طرح بازسازی اطراف حرم قرار گرفته و در حال تجدید بنا است.

قبرستان مخصوص هزاره‌ها

یکی دیگر از نشانه‌های حضور هزاره‌ها در مشهد، قبرستان مخصوص آنان بود که با عنوان «قبرستان بربری‌ها» در بیرون شهر مشهد و در مسیر جاده تهران واقع شده بود.

«سدید السلطنه» در اواخر دوره قاجار آن را در فاصله «رباط بابا قدرت» و دروازه «پایین خیابان» مشهد ثبت کرده است.

نان بربری میراث ماندگار هزاره‌ها

آنچه اینک از هزاره‌ها در مشهد باقی مانده نان بربری است، این نان توسط مهاجران هزاره که در آن زمان بربری نامیده می‌شدند، وارد مشهد شد و شکل، نحوه پخت و کیفیت، مهم‌ترین ویژگی آن بود.

این نان را از بهترین گندم دیم که توسط هزاره‌ها در اطراف مشهد کاشته می‌شد، می‌پختند، این نان بر خلاف شکل و نحوه پخت امروزی آن با دست پخته می‌شد، تنور آن در داخل زمین بود و شاطرهای مخصوص آن هزاره بودند.

در هنگام پخت قسمت انتهایی آن به شکل دو شاخ بلندتر بود، در سال 1313خورشیدی، 28 بربری پزی در مشهد فعالیت می‌کرد.

نان بربری امروزی در داخل فر یا دستگاه پخته می‌شود و در تهران نیز به آن بربری گفته می‌شود.

 

اقتصادی و اجتماعی ایران زمین محرم مشهد