کاریکاتوریست مجموعه «دکتر سلام»: گاهی درکامنت‌ها تهدید می‌شوم

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- معصومه طاهری- عباس گودرزی طراح، کاریکاتوریست و نقاش اهل بروجرد از دانشگاه شهید باهنر کرمان فارغ‌التحصیل شده است. وی از سال 77 رسماً کاریکاتور را شروع کرد و تاکنون حدود 15نمایشگاه انفرادی برگزار کرده است. گودرزی می‌گوید تا سال 88 به صورت پراکنده با نشریات مختلف همکاری می‌کرده اما نقطه عطف رشد و بلوغ کاری‌اش بعد از فتنه 88 بوده که باعث شده هدفمند و با برنامه کار کند. فرصتی دست داد تا با این هنرمند جوان و انقلابی گپ وگفتی داشته باشیم.

    وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم فتنه 88 با وجود تلخی‌هایی که داشت برای هنرمندان در حوزه‌های مختلف به نوعی رنسانس بود و افرادی به بلوغ کاری خوبی رسیدند. به نظرتان به غیر از هنرمندان، مدیران فرهنگی و هنری ما هم همراه این موج ایجاد شده قرار گرفتند؟

این قضیه مثل دفاع مقدس است که گنجینه‌ای بود و باعث تحولات زیادی شد. هشت ماه فتنه هم برکت داشت و یک عده احساس تکلیف کردند. به‌نظر من حضور و بروز هنرمندان خیلی بهتر و بیشتر از مسئولان بود؛ وقتی به مسئولان می‌گفتیم، فتنه قبول نداشتند می‌گفتند کدام فتنه تنها جنبشی اعتراضی است که کم کم هم فروکش می‌کند اما این هنرمندان بودند که وارد میدان شدند. به صراحت می‌توان گفت هنرمندان پیشتاز مسئولان بودند.

از میان آثاری که دارید کدام کارتان را بیشتر دوست دارید؟

اصولاً هنرمند همه کارهایش را دوست دارد اما کاری که تأثیرگذارتر باشد برایم عزیزتراست. چند کارم اثرگذارتر بوده و حتی در راهپیمایی عربستان استفاده کردند. همین شارژم کرد و بیشتر به کار راغب شدم. آثاری هم مربوط به زمان فتنه دارم که در رسانه‌ها دیده و نقد شدند. مثلاً کاریکاتوری دارم که سبزی‌ها کل دیوارهای شهر را نوشته بودند. بعد که دیگر جا کم آمده بود نشسته و پایین دیوار می‌نوشتند که من درا ین کاریکاتور نوشتم دیدار به قیامت یعنی هیچ غلطی نتوانستیم بکنیم. آنجا همدیگر را می‌بینیم و بادکنک که نماد سبز بود هم بادش تمام شده بود. بازخورد خوبی داشت و خیلی هم به آنها برخورده به‌نظرم کار جالبی شد. برای بیداری اسلامی هم طرح‌هایی کشیدم مانند دفاع از مردم بحرین مشت مبارزی با انگشتر عقیق که نماد شیعیان است و با اینکه ازهمه طرف به او حمله کردند باز هم مشت محکم بود. این اثر خیلی خوب دیده شد و تأثیر زیادی برمقاومت ملت بحرین داشت.

بازخوردهای آثارتان در فضای مجازی چگونه است؟

خوبی فضای وب این است که کار سریع منتشر و دیده می‌شود. مانند چهره ملک عبدالله عربستان که پارچه روی سرش یک طرف پرچم اسرائیل و طرف دیگرش پرچم امریکا بود. این طرح را خانمی در عربستان روی بنر یک در یک ونیم در راهپیمایی استفاده کرده بود یا چهره شیخ نمر که شیعیان یمن و بحرین حتی کانادا در راهپیمایی استفاده کردند. از این نمونه کارها زیاد بود. درمصر، پاکستان و لیبی کارهایم بوده است. البته در کامنت‌ها از طرف خارجی‌ها حضور ذهن ندارم که چگونه بوده ولی کامنت داخلی خیلی زیاد داشتم چون در فضای سیاسی داخلی هستم کامنت‌های زیادی از تهدید هم داشتم؛ البته من نه به تعریف‌ها دلخوشم و نه از تهدیدها نگران که بخواهم کار را رها کنم. 

کاریکاتور یکی از هنرهای انقلابی است که نمود بارزش ناجی علی است چرا او این‌قدر برای اسرائیل خطر داشت؟ 

زیرا قلم و هنر ناجی علی اثر داشت. او قلمی انقلابی و دغدغه‌مند داشت همین تأثیرگذار بود مخصوصاً در کاریکاتور که نیش دارد و نیشش مخاطب را اذیت می‌کند به صورتی‌که مجبور می‌شود عکس‌العمل نشان دهد. اینقدر کارش اثرگذار بود که اسرائیل را به تنگ آورد.

مقام معظم رهبری در بحث کاریکاتور انقلابی نظر خاصی را داده‌اند که این برای شما هنرمندان قوت قلب است. 

بله، حضرت آقا نظرشان مثبت بوده همان زمان که نشریه طنز گل آقا بود ایشان نظر مثبت داشتند. در سخنرانی اخیر با دانشجویان هم که بحث مبارزه با استکبار و روشنگری داشتند فرمودند به قالب‌های جدید روی بیاورید که یکی از آن کاریکاتور است. حتماً استفاده کنید، زیرا خیلی تاثیرگذاراست. 

آثار کدام یک از کاریکاتوریست‌ها را بیشتر می‌پسندید؟

از بعد از فتنه خیلی از هنرمندان کاریکاتوریست را شناختم که خیلی خوب فعالیت داشتند مانند سجاد جعفری که خیلی قوی وارد شد یا محمدعلی رجبی، محمد کارگر و مازیار بیژنی زمانی که با کیهان کار می‌کرد آثار خیلی خوبی داشت. 

به نظر می‌رسد در حوزه مجازی به نسبت سایرین فعال‌تر هستید؟

بله، اعتقاد دارم اگر کاری تولید ‌شود ولی دیده نشود ارزش ندارد به خاطر همین خیلی روی انتشار کارهایم در فضای مجازی کار می‌کنم درحالی‌که خیلی از دوستان حتی بیشتر از من کار می‌کنند اما چون در فضای مجازی چندان حضور ندارند کارهای خوبشان درحد همان نشریه‌ای است که در آن مشغول هستند. 

دکتر سلام مجموعه‌ای نیشدار و گزنده است نگران تبعات کار نیستید؟

به قول شاعر ما گر زسر بریده می‌ترسیدیم در محفل عاشقان نمی‌رقصیدیم. اهالی کاریکاتور به غیر از توانایی درکار باید جسور و نترس باشند. اگر ملاحظه‌کار باشند و بترسند هیچ وقت در کارشان موفق نخواهند بود و کارهایشان تأثیرگذار نخواهد بود. البته گاهی منتظر تبعات کارهستم که به کجا می‌کشد مثلاً یک‌بار کاریکاتور آقای نجفی وزیر وقت علوم را کشیدم. جالب بود از پلیس فتای مازندران با من تماس گرفتند که از شما شکایت شده به دلیل اینکه کاریکاتور آقای نجفی را کشیدید. گفتم چه ارتباطی به مازندران دارد؟ گفتند اصالتاً مازندرانی است. گفتم این‌قدر جدی است؟! گفتند بله. گفتم این کاریکاتور حدود پنج تا شش ماه قبل کار شده و خواستند از سایت برداریم. ما هم مجبور شدیم برداریم. ولی خدا را شکر هنوز در حد فیلتر و بستن سایت نرسیدیم. 

اتفاقات مشابهی نداشتید؟

نه، البته کاریکارتورهای تأثیرگذار که بازخورد زیادی داشته‌اند گاهی خود افراد یا هواداران و اطرافیان‌شان تهدیدهایی درکامنت‌ها می‌کنند که بالاخره ما تو را گیر می‌آوریم، ولی جدی نگرفتم. 

آیا کاریکاتوری را در «دکترسلام» کار کردید که بعد در بازبینی نهایی جابه‌جا یا حذف شده باشد؟ 

بله، چند ناظر در مجموعه «دکترسلام» هستند که تأییدیه نهایی را می‌دهند. یک‌بار کاریکاتور یکی از شخصیت‌های سیاسی را کشیدم. جالب بود خودشان تأیید کرده بودند و رفت برای انتشار. در دقیقه 90 جلوی کار را گرفتند و گفتند باید حذف شود. علت را پرسیدم گفتند یکی از مسئولان که جزو مشاوران «دکترسلام» است گفته صلاح نیست کاریکاتور چاپ شود وحذف کنید. از این دست اتفاقات هم داشته‌ایم. 

تا به حال بعد از کشیدن و انتشار کاریکاتوری ناراحت هم شدید که من چرا این کار را کردم؟

نه، اینطور نیست که کار کنیم و بعد بنشینیم درباره کار فکر کنیم، بلکه قبل از کار فکر می‌کنم که آیا این کار انجام شود یا نه و به خاطر اینکه به هیچ‌وجه نیت مسخره کردن چهره وعیوب ظاهری صورت فرد مطرح نیست و تنها به عملکرد او نگاه می‌کنم تا حالا پیش نیامده بعد از کار ناراحت باشم.