یخ زدگی؛ محدودیت حرکتی دردناک شانه

به گزارش پارس به نقل از خراساندکتر مجید شهبازی کارشناس فیزیوتراپی گروه ارتوپدی ودانشجوی دکترای تخصصی فیزیوتراپی در این باره می گوید: بیماران مبتلا به چسبندگی کپسولی، در حرکت فعال و غیر فعال مفصل گلونوهمورال (شانه) در تمام صفحات حرکتی دچار محدودیت می شوند.این بیماری عموماً در سنین 40 تا 60 سال بروز می کند و در خانم ها بیشتر دیده می شود. شروع ایدیوپاتیک (بدون علت) یخ زدگی شانه با یک دوره بی حرکتی طولانی مدت، ضربات و آسیب های نه چندان شدید و جراحی ها، به ویژه جراحی های قفسه سینه و سینه ، همراه است. این عارضه می تواند با بیماری هایی مثل دیابت، پرکاری تیروئید، ایسکمی قلبی، التهابات مفصلی و آرتروز گردن همراه باشد. این عارضه در افراد مبتلا به دیابت که وابسته به انسولین هستند، بیشتر دیده می شود.چسبندگی کپسولی در سه مرحله طبقه بندی می شود. طول هر مرحله متغیر است . مرحله اول 3 تا 6 ماه، مرحله دوم 3 تا 18 ماه و مرحله سوم 3 تا 6 ماه طول می کشد.مرحله اول تحت عنوان انجماد( freezing) شناخته می شود که با یک درد مبهم در ناحیه شانه شروع می شود. درد معمولاً در شب و هنگام فعالیت تشدید می یابد که ممکن است به پایین بازو نیز انتشار یابد. اغلب بیماران به یاد نمی آورند که شانه شان آسیب خاصی دیده باشد. علایم ممکن است به شکلی پیشرفت کند که بازوی بیمار در وضعیت های محدودی راحت باشد. بیشتر بیماران بازوی خود را در کنار بدن و در چرخش داخلی روی سینه قرار می دهند .شروع درمان با بی حرکتی در این وضعیت، فرآیند انجماد( freezing) را افزایش می دهد.مرحله دوم مرحله سفتی یا یخ زدگی( frozen ) است. درد هنگام استراحت معمولاً کاهش می یابد. بیمار در تمام صفحات حرکتی محدودیت دارد. در این شرایط فعالیت های روزمره زندگی به شدت محدود می شود .درد شبانه یک شکایت عمومی است و به راحتی با دارو و دستگاه های فیزیوتراپی درمان نمی شود. این مرحله ممکن است 3 تا 18 ماه طول بکشد.مرحله سوم «ذوب شدن» خوانده می شود . در این مرحله دامنه حرکتی به تدریج بهبود می یابد.برای این که بیمار از مرحله یخ زدگی(frozen stage ) وارد مرحله ذوب شدن(thawing ) شود، انجام روزانه تمرینات ضروری است.

تشخیص

متخصص در تاریخچه بیمار روی شروع و مدت علائم، ضربات و هرگونه بیماری دیگر دقت می کند. یافته های معاینات فیزیکی براساس مرحله بیماری که بیمار مراجعه کرده است متفاوت است.

درمان

اگرچه در خصوص چسبندگی کپسولی اعتقاد بر این است که یک فرآیند خود محدود شونده (self-limiting) است اما این بیماری می تواند فرد را برای چند ماه و حتی چند سال به شدت ناتوان کند. بنابراین به یک درمان پیشرونده نیاز است. درمان اولیه شامل برنامه فیزیوتراپی در بیمارانی که در مرحله اول بیماری یعنی انجماد هستند، کاهش درد ممکن است از طریق مصرف داروهای ضد التهابی، تزریق کورتیکواستروئید و یا با استفاده از روش های فیزیوتراپی محقق شود. فیزیوتراپیست از روش های درمان های دستی (موبیلیزاسیون) خاص در شرایط مزمن با هدف کشش کپسول مفصلی استفاده می‌نماید.برای حفظ نتایج درمان و افزایش دامنه حرکتی ضروری است که بیمار تمرینات دامنه حرکتی را در منزل ادامه دهد. هدف اصلی از برنامه های درمانی ایجاد استقلال در بیمار است.در شرایط حاد این بیماری، مشکل اصلی بیمار خواب شبانه است. در واقع هر وقت بیمار هنگام خواب روی سمت درگیر می‌چرخد با درد از خواب بیدار می شود. این خستگی تضعیف کننده با درمان مناسب برطرف می‌شود.در شرایط مزمن بیماری، هدف اصلی درمان افزایش دامنه حرکتی است. البته مقداری محدودیت حرکتی طبیعی است. در بیشتر موارد در شرایط مزمن بیمار به استفاده از بازو تا حد تحمل و به منظور به حداقل رساندن ضعف عضله پیشنهاد می شود.بعضی ادعا می کنند که چسبندگی کپسولی یک اختلال خود محدود شونده است و بعد از 12 ماه می توان انتظار بهبود خود به خودی آن را داشت. به نظر می رسد این ادعا با تجربیات به دست آمده سازگار نباشد و در صورتی که درست هم باشد نمی تواند دلیلی برای طی نکردن روند درمانی آن باشد. چرا که درمان مناسب می تواند طول درمان را به 3 تا 4 ماه کاهش دهد. وی می افزاید مداخله جراحی زمانی که بیمار بعد از 3 ماه درمان فعال و پیشرونده(aggressive ) بهبودی پیدا نکرد کاربرد پیدا می کند.