خانواده‌های معدومین و زندانیان، مجرم نیستند

*خانواده زندانیان و معدومین، در قوانین برنامه 5 ساله چهارم، مورد حمایت دولت قرار می گرفتند، اما این حمایت در دوره پنجم یعنی در دولت آقای احمدی نژاد حذف شد، خانواده زندانی که سرپرست خانوار به هر دلیلی در زندان به سر می برد، با مشکلات زیادی روبه رو است، به شکلی که آسیب های اجتماعی بر این گروه بیشتر است. این مجلس قصد ندارد طرح حمایت از این خانواده ها را در برنامه 5 ساله ششم بگنجاند؟

حمایت از این افراد نه تنها باید در برنامه مجلس، بلکه در برنامه دولت نیز قرار گیرد. ورود دستگاه‌های ذیربط به این مسئله لازم و ضروری است چرا که خانواده‌های این افراد چه زندانی و چه معدومین جرمی مرتکب نشده‌اند اما شرایط به شکلی است که اگر از این خانواده‌ها حمایت‌های لازم نشود، در معرض آسیب‌های قرار می‌گیرند که شاید در آینده جبران آنها کمکی به آنها نکند. اگر پدر خانواده جرمی مرتکب شده، گناه همسر و فرزندانش چیست که باید در معرض آسیب قرار گیرند. به نظر من دستگاههای ذیربط خصوصا سازمان برنامه و بودجه باید برای رفع این معضل و حمایت از این خانواده ها به این بخش ورود پیدا کند.

*موضوعی که در حال حاضر مطرح است، این است که بیش از 90 درصد از زندانیان ما را زنداینان مواد مخدر تشکیل می‌دهند که یا به اعدام محکوم هستند یا حبس ابد، خانواده‌های این گروه بیش از سایرین در معرض آسیب‌های اجتماعی هستند، آیا نباید برای این قشر از جامعه برنامه خاصی در نظر گرفت؟

حمایت از خانواده زنداینان باید به طور کلی انجام شود، گرچه این کافی نیست اما تا حدودی می‌تواند در جامعه موثر باشد. کمک‌های دستگاه‌ها ونهادهای حمایتی مثل کمیته امداد، سازمان بهزیستی می‌تواند در این زمینه موثر باشد. اما باید ریشه یابی کرد و علت را جویا شد که چرا باید بیش از 90 درصد زندانیان را قاچاقچیان تشکیل دهند، چه چیزی باعث می شود تا آنها سراغ قاچاق مواد مخدر بروند؟ من معتقدم نیاز مالی باعث می شود 80 درصد آنها وارد قاچاق مواد شوند. از فروش گرفته تا حمل و نگهداری و توزیع مواد. اگر بحث اشتغال در جامعه حل شود، این آمار به حداقل ممکن می‌رسد. اگر نگاهی کارشناسانه به شهرهایی بیندازیم که نرخ بیکاری در آنها تک رقمی است، مشاهده خواهید کرد که آسیب های اجتماعی به این شکل نیست، مخصوصا در بحث مواد مخدر، زندانی و اعدامی‌ها حداقل به این شکل نخواهد بود. زمانی که نرخ بیکاری بالا باشد، نرخ این جرایم و آسیب ها نیز بالا خواهد بود.

*شما نماینده مردم هستید. تا چه اندازه مردم برای حل این نوع از مشکلات به شما مراجعه می‌کنند؟ خود شما چه مواردی از این دست را رصد کرده‌اید؟

گاهی دیده می‌شود در جنوب کرمان فرد به جرم کوله‌کشی اعدام می‌شود، به این معنی که فرد شبانه یک محموله 10 الی 15 کیلویی را از جلوی یک پاسگاهی، حدود 2 الی 3 کیلومتر حمل و رد می‌کند و آن ور تحویل می‌دهد و بابت آن مبلغی بگیرد. حالا اگر در این حین این فرد دستگیر شود، اعدام خواهد شد. این فرد شاید درآمدش از این کار ماهانه به 100 الی 150 هزار تومان برسد. چه کسی حاضر است اگر درآمد نسبی داشته باشد، تن به این کار دهد و جان خودش را اینقدر در خطر بیندازد؟ اگر این فرد ماهی فقط 200 هزار تومان درآمد داشته باشد، قطعا چنین ریسک بزرگی نمی‌کند. ما  باید برای قشر بیکار و جوان و تحصیل کرده خود بستر کار را فراهم کنیم تا بتوانیم آنها را از آسیب‌های اجتماعی که گریبان نه تنها خود او بلکه اطرافیانش را نیز می‌گیرد، اجتناب کنیم. اما به جای حمایت جوانان، با آنها برخورد می‌کنیم.

البته ما دستگاه قضایی را مقصر نمی‌دانیم به هر حال مجری قانون است ما مقصر هستیم یعنی مجلس در این زمینه مقصر است باید دنبال اصلاح این قوانین برویم. باید کاری کنیم این افراد سرشان بالای دار نرود. من از آن جهت این موضوع را به صراحت عرض کردم، چون درگیر این مسائل هستیم. خانواده های این افراد به ما مراجعه می کنند و راه حلی می خواهند. ما آنها را می شناسیم و می دانیم خانواده‌های محترمی هستند، اما صادقانه می گوید، شوهرم را اعدام کرده‌اند و من مانده‌ام با شش فرزند، من چه راهی جز خودفروشی برای سیر کردن شکم بچه هایم دارم؟این درد جامعه است و ما باید فکر راه چاره‌ای برای آن باشیم. مسائلی این چنینی باید اولویت اول ما باشد.

شاید 20 الی 30 درصد از افراد جامعه ما دستشان به دهنشان برسد و مشکل اقتصادی نداشته باشند، ولی درصد بالایی با مشکلات اقتصادی شدید و گاها بیکاری مواجه هستند. این افراد برای سیر کردن خود و خانواده تن به هر کاری می دهند، از قاچاق گرفته تا دزدی و هر خلاف دیگری که بتواند شکم خانواده اش را سیر کند.

ما فرد مسلحی را داشتیم که برای دو کسیه آرد جلوی کامیون را گرفته بود. وقتی او را به جرم سارق مسلح دستگیر کرده بودند و متوجه شده بودند که فقط دو کیسه آرد براشته، از او سئوال کردند چرا فقط دو کیسه آرد برداشتی، گفته بچه‌هایم شام نداشتند و داشتند از گرسنگی هلاک می‌شدند، گفتم حالا دو کیسه آرد را می‌خوریم تا بعد هم خدا کریم است شاید کاری پیدا شد. خب این فرد نه ضد انقلاب است نه ضد نظام و نه سارق مسلح حرفه‌ای یا آدم شرور، او برای رفع نیازش به این شکل عمل کرده است. من کار او را توجیه نمی‌کنم ولی می‌خواهم بگویم بسیاری از تعاریفی که در قوانین ما آمده، شامل حال این افراد می‌شود.

*به نظر شما برای رفع این معضل دولت و مجلس چه کار باید انجام دهند؟

راهکار این کار، راهکار قانونی است یعنی ما باید در مجلس قانونی مصوب کنیم و این وظیفه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس است. البته ما بارها به صورت شخصی و فردی گفتیم باید به این موضوع رسیدگی شود و دستگاه قضاء هم باید توجه ویژه ای به این موضوع کند، خصوصا اعدامیان این شکلی. من  حرف و نگاهم این است گرچه دستگاه قضایی مجری قانون است و باید قانون را اجرا کند، ولی در بعضی از موارد که افراد را می شناسیم و می دانیم عناد یا دشمنی با نظام و دولت ندارند و فقط از سر ناچاری و فقر، سراغ این کار رفته اند، به آنها یک نگاه ویژه شود و قانو استثناء هایی هم برای آنها داشته باشد و راهکاری ارائه دهد.

*پس شما بر این باورید که اگر مشکل کار و اشتغال حل شود، معضل زندان و اعدامی و خانواده های آنها خودبه خود نیز حل خواهد شد؟

البته این اتفاق در دراز مدت خواهد افتاد. یک بخش حمایتی هم باید اینجا باشد یعنی در حال حاضر ما جه بخواهیم چه نخواهیم با تعدادی از خانواده های معدومین و حبس ابد هایی رو به رو هستیم که باید حمایت شوند. اما همانطور که گفتم، اگر بحث اشتغال با برنامه ریزی ولو دراز مدت 5 یا 10 ساله حل شود، نرخ بیکاری کم شده و قطعا آسیب های اجتماعی تقلیل پیدا می کند.

موضوع دیگر بخش حمایتی است که در آن باید این خانواده ها مورد حمایت قرار گیرند، یعنی دولت در بودجه، و در جاهای دیگر نگاه ویژه‌ای به این افراد داشته باشد تا حداقل خانواده‌هایشان دنبال خلاف نروند و آلوده به آسیب‌های اجتماعی نشوند.