١٠ هزار ولگرد، رهاشده، بیمار و... در سطح تهران
چندین سال است که مستمری مددجویان بهزیستی افزایش ناچیزی می‌یابد، مبلغش شاید بتواند هزینه نان یک خانوار در ماه را تأمین کند، جمعیتی سهمیلیونو ٦٠٠ هزار نفری که زیر خط فقر قرار دارند. حالا انوشیروان محسنی بندپی در گفت‌وگو با «شرق» از عزم دولت و مجلس برای افزایش کمک‌هزینه معیشت این افراد به مبلغ٢٢٠ هزار تومان تا ٤٠٠ هزار تومان برای هر خانوار در هر ماه خبر می‌دهد. تصمیمی که قرار است سال ٩٥ اجرائی شود. آسیب‌های اجتماعی از دیگر محورهای گفتوگوی «شرق» با رئیس سازمان بهزیستی در هفته بهزیستی بود.
به گزارش پارسکارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که پدیده دختران فراری در سال ٩٥ ظهور مجدد خواهد داشت، آیا داده‌های شما این را تأیید می‌کند؟ چه اقداماتی باید انجام داد؟
وقتی آمار می‌گوید سه میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد، از آن سو اعتیاد در حال گسترش است و حدود ٢٣ درصد جمعیت ١٥ تا ٦٠ سال کشور به بیماری‌های روحی و روانی مبتلا هستند، خودبه‌خود روند آسیب‌های اجتماعی روند رو‌به‌رشدی در تمام ابعاد است. پسر معتاد، دختر فراری و بحث افزایش درصد زنان آسیب‌دیده نسبت به گذشته، همه و همه حکایت از این موضوع دارد که این روند فزاینده است، متأسفانه ما در این موج هستیم، وقتی افزایش ٥٣ درصدی رشد آسیب‌های اجتماعی در پنج سال اتفاق افتاد و نوع مصرف مواد اعتیادآور از سنتی به صنعتی در گذر پنج سال از چهار درصد به ٢٤ درصد رسیده خود حکایت از موج دارد. ما از لحاظ ازدواج شش درصد منفی و از لحاظ طلاق رشد ٥,٦ درصد مثبت است. اینها نشان می‌دهد در بحران هستیم و واقعیت‌های موجود این را نشان می‌دهد.
گفته بودید تا سال ٩٥ اتفاقی برای افزایش مستمری‌ها نمی‌افتد و بعد از آن قرار است برای معیشت جمعیت تحت‌پوشش اقداماتی انجام شود، چه اقداماتی قرار است انجام شود؟
افزایش کمک‌معیشت جمعیت تحت‌پوشش به ٤٠ درصد حقوق پایه و افزایش کمک‌معیشت معلولان شدید به حقوق پایه از جمله همین اقدامات است. این آمادگی در مجلس وجود دارد و گفته‌اند مستمری شش میلیون نفر را به ٤٠ درصد حقوق پایه برسانیم. این یعنی اعطای مبلغ٢٢٠ هزار تومان تا ٤٠٠ هزار تومان برای هر خانوار. در بودجه ٩٥ این اتفاق می‌افتد. برای سال ٩٥ وضعیت یارانه‌بگیران مشخص می‌شود و با حذف پردرآمدها منابع ذخیره می‌شود.
در ماده ٢٩ فصل نهم بازنگری لایحه حمایت از حقوق معلولان که بازنگری شده و به امضای وزیر تعاون و رئیس‌جمهور رسیده است و به مجلس می‌آید، دولت موظف شده کمک‌هزینه معیشت معلولان دارای معلولیت بسیارشدید فاقد شغل و درآمد را به میزان حداقل دستمزد سالانه برساند و اعتبار لازم را از بودجه سالانه تأمین کند.
معلولان دارای معلولیت شدید چه تعداد هستند؟
بالغ بر١٢٠ تا ١٣٠ هزار نفر.
برای بهبود معیشت سایر مددجویان چه برنامه‌ای دارید؟
افزایش کمک‌هزینه معیشت به ٤٠ درصد حقوق پایه.
این لایحه چه زمانی اجرائی می‌شود؟ به محض تصویب و لایحه اجرا؟ این لایحه ٩ سال است که در حال بازنگری است؟
سال ٨٣ این لایحه تصویب شد اما زمینه اجرائی پیدا نکرد، چراکه منابع اعتباری‌اش مشخص نبود و این‌بار با سرعت خوبی در دولت پیگیری شده و مجلس هم اعلام آمادگی کرده است که به محض ارائه تصویب کند.
انتقاداتی مطرح شده که بحث سه درصد استخدام حذف شده است، آیا این موضوع صحت دارد؟
خیر، حذف نشده، افرادی که این انتقادات را مطرح کرده‌اند اطلاعات کافی نداشته‌اند. ما گفتیم قانون سال ٨٣ به قوت خود باقی باشد و این تغییرات به قانون افزوده شود. در متن قانون آمده است با لازم‌الاجراشدن این قانون، قانون جامع حمایت از حقوق معلولان مصوب سال ٨٣ به استثنای تغییرات به قوت خود باقی است. پیش‌بینی ما این است که مجلس لایحه ر ا تقویت کرده و کیفی‌تر کند.
وضعیت پشت نوبتی‌ها در سازمان چگونه است؟
٥٣ هزار خانوار در پشت‌نوبت خدمات ما قرار دارند. بودجه جدید برای پشت‌نوبتی‌ها دیده نشده است و ما به‌صورت موردی تحت‌پوشش قرار می‌دهیم. عدد مستمری پرداختی ما واقعا ناچیز است اما این اقدام انجام می‌شود.
این افزایش کمک‌هزینه معیشت چقدر بار مالی برای دولت درپی دارد؟
شش میلیون نفری که مجلس به‌دنبال افزایش کمک‌هزینه معیشتشان است ٩ هزار میلیارد تومان بار مالی دارد. برای سال ٩٤ قابل‌اجرا نیست؛ در سالی که هنوز شروع نشده دولت ١٦ هزار میلیارد تومان کسری اعتبار و مشکلات عدیده دارد؛ نگهداشت وضع موجود در این سال ارزشمند است.
با درمان اجباری معتادان متجاهر موافق هستید؟
ما چون عضو شورای مبارزه با مواد مخدر ستاد مبارزه با مواد مخدر هستیم، ناچاریم موافق باشیم اما با شروطی.
شما به کمرد که کمپ اجباری درمان اعتیاد است تحت‌عنوان دادگاه درمان‌مدار مجوز داده‌اید این در حالی است که مجوز مراکز اجباری باید توسط وزارت بهداشت داده شود و مراکز اختیاری تحت‌عنوان ماده ١٥ برعهده بهزیستی است. چطور چنین مجوزی داده‌اید؟ اعطای چنین مجوزی از سوی سازمان بهزیستی که نگاه تخصصی دارد و در این سال‌ها زیربار چنین مراکزی نرفته، بعید است.
ما مجوز را با شرط و شروطی داده‌ایم. ماده ١٦ را وزارت بهداشت باید مجوز بدهد و آنها به اخوان مجوز داده‌اند. تقسیم شده و ما صورت‌جلسه‌ای تنظیم کرده‌ایم. چون مجوز اولیه ٢٠٠ نفری کمرد را ما اعطا کرده بودیم و اعتقاد داریم هر گسترشی در رابطه با افزایش پذیرش باید شروط علمی، فنی و کارشناسی را رعایت کند. ما مجوز مشروط دادیم و اعلام کردیم اگر طی یک تا دوماه رسیدگی، انتظارات ما برآورده نشود مجوز باطل می‌شود.
چه انتظاراتی دارید؟
انتظار ما این است که استانداردهای لازم برای استقرار افراد به‌لحاظ خواب، تغذیه و... را فراهم کنند. دیگر اینکه تیم پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی باید در آنجا مستقر شود. معضل هریک از افراد اعم از ایدز و... شناسایی شود، به لحاظ روانی غربالگری و درجه‌بندی شوند و مهارت‌آموزی انجام شود. اینها اقداماتی بود که ما نوشتیم و باید اجرا شود.
ßشما مجوز دادگاه درمان‌مدار را اعطا کرده‌اید، فارغ از اینکه اعطای چنین مجوزی در حیطه اختیارات بهزیستی قرار دارد یا خیر، برای دادگاه درمان مدار باید قاضی تک‌تک معتادان را ویزیت کند و حکم نگهداری صادر کند، آیا چنین اتفاقی در حال حاضر رخ می‌دهد؟
مجوز ما ٢٠٠ نفر بود که دوبرابرش کردیم؛ یعنی حداقل ظرفیت. قوه قضائیه، قوه مستقلی است و مسئله افزایش ظرفیت در شورای تأمین استان مطرح شد و دلایل آنها ما را قانع کرد. می‌گویند ما ١٠ هزار ولگرد، رهاشده، بیمار، مهجور و... در سطح تهران داریم. زن و مرد در حال مصرف هستند. این می‌تواند انتقال فرهنگ بد باشد. جایی به نام پایتخت جمهوری اسلامی ایران مورد بازدید میهمانان خارجی شامل سفرا و هیأت‌ها قرار می‌گیرد و می‌آیند می‌بینند.
این نگاه، پاک‌کردن صورت مسئله است. نگاه امنیتی است، شما نباید چنین نگاهی داشته باشید، شما مسئول سازمان رفاهی هستید؟
بله من امنیتی نگاه‌کردن را قبول ندارم.
شما در حال همراهی هستید؟
ما در حوزه مسائل اجتماعی نگاه استراتژیک نداشتیم. اگر نگاه امنیتی را کنار بگذاریم هیچ‌موقع هیچ اقدامی نداشتیم. ما مقاوم هستیم و بررسی‌ها نشان می‌دهد این اقدامات جواب نمی‌دهد. حالا می‌گویند ما ١٠ هزار نفر را ساماندهی کنیم، راه‌حلش این است که ما بتوانیم دو تا سه ماه این افراد را از مصرف دور نگه داریم، حالا اینکه آیا اینها عوارض دیگری نمی‌گیرند، مشکلات دیگری پیش نمی‌آید؟ سؤال‌هایی است که وجود دارد. باید کارشناسان ما بازدید و ناظران ما بررسی کنند. اگر استانداردهای لازم برای این افزایش ظرفیت تأمین نشده باشد به حالت قبل بازمی‌گردد.
آیا شما برای اعطای این مجوز تحت فشار بودید؟
خیر، تحت فشار خاصی نبودیم. ما نظرات علمی خود را مطرح می‌کنیم. حالا گفته‌اند شما که برای ٢٠٠ نفر مجوز دادید این ظرفیت را به ٤٠٠ نفر افزایش بدهید و بعد بررسی کنید.
طرح دادن یک وعده غذای گرم به مهدهای کودک روستاها و... سال گذشته به علت نبود اعتبار در مواقعی قطع شد، هم‌اکنون اجرا می‌شود؟
بله، اجرا می‌شود. در حال حاضر هفت هزار مهدکودک با اعتبار ٤٩ میلیارد تومان تحت پوشش این طرح قرار دارند.
برای کودکان مبتلا به اتیسم گفته بودید می‌خواهید اقدامات حمایتی انجام دهید، چه اقداماتی قرار است صورت دهید؟
در حال انجام اقدامات حمایتی هستیم. کار توسعه و حمایت از سمن‌های مرتبط هم در حال انجام است.
مستمری پرداخت می‌دهید؟
خیر.
وزیر رفاه اعلام کرده بود باید از کودکان مراکز شبانه‌روزی بهزیستی در هنگام ترخیص از مراکز حمایت‌های بیشتری شود. درحال حاضر بهزیستی از این افراد زمانی که به ١٨ سالگی و خروج از مراکز می‌رسند چه حمایتی می‌کند؟ قرار است چه اقداماتی انجام شود؟
ما به‌دنبال ترخیص موفق هستیم. شرط این موضوع داشتن مرحله حمایتی بین راهی است. یک دفعه در حالتی قرار نگیرند که با هجمه آسیب‌ها روبه‌رو شوند. بحث مهارت‌آموزی، ازدواج و اشتغال این کودکان مطرح است. این پیش‌شرط‌ها و الزاماتی است که بهزیستی خود را مقید می‌کند و به‌دنبال اجرای آنهاست تا این افراد مرحله گذار را طی کنند.
درحال حاضر به هنگام ترخیص از مراکز شبه خانواده چه مقدار پول به این افراد برای گرفتن خانه و ساختن زندگی مستقل پرداخت می‌شود؟
١٠ تا ١٥ میلیون تومان.
اگر بخواهید این طرح را اجرا کنید نیاز به چه میزان اعتبار دارید؟
ما به‌دنبال این هستیم که از ابتدای حضور اینها در مراکز سپرده‌ای با بهره مناسب برایشان در نظر بگیریم، بودجه‌اش قطع به یقین بالاست.
بیمه تکمیلی معلولان را گفته‌اید می‌خواهید اجرائی کنید، در حال حاضر در چه مرحله‌ای است؟
بیمه تکمیلی معلولان را در حال حاضر از یارانه‌ای که دریافت می‌کنیم، اجرا می‌کنیم و سقف دارد؛ مثلا ٥٠ میلیارد تومان و تنها تا این سقف را می‌توانیم هزینه کنیم و خدمت بگیرند اما در بازنگری قانون هر فرد دارای بیمه تکمیلی می‌شود و بهزیستی به انجام این امر مکلف است.
برای تمام معلولان اجرا می‌شود؟
برای معلولان شدید و خیلی شدید.
رئیس پیشین بهزیستی در گفت‌وگو با «شرق» گفته بود ما کودک کار نداریم، نظر شما درباره این موضوع چیست؟
مگر می‌شود نداشته باشیم. در مراکز غیرقانونی کودکان کار مشغول به کارند؛ بدون بیمه و حقوق کافی. همین کودکانی که اجیر می‌شوند برای گدایی و استثمار شده‌اند کودک کار هستند.
برآوردها چه آماری به ما می‌دهد؟
کلا تخمینی است. در مجموع ١٥، ١٦هزار نفر کودک داریم اعم از خیابانی، کار، معتاد، فراری و... .
چه برنامه‌ای دارید؟
این افراد باید مورد گفت‌وگو قرار بگیرند، باید مراکز استانداردی تخصیص دهیم نه سوله‌ای که اینها را صرفا جمع‌آوری کنیم و بعد رها کنیم. من به پنج مرکزی که در اطراف تهران است اعتقاد ندارم. باید مراکز، مشابه مراکز شبه‌خانواده باشند. تعدادشان بیشتر باشد و براساس سن و نوع آسیب غربال شوند. وقتی نوع آسیب غربال شود و افرادی که مهارت این‌کار را دارند وارد گفت‌وگو شوند شاید روز اول خیلی از مشکلات قابل حل‌شدن باشد. باید روش‌های علمی را در این مراکز نهادینه کنیم و مجهز به محیط‌های آموزش و استادان مجرب باشند و در کنار اینها حرفه‌آموزی انجام شود.
از این پنج، شش هزار نفر چه تعداد را تحت پوشش دارید؟
ما تحت پوشش نداریم اما سمن‌های تحت‌نظارت ما حدود پنج، شش هزار کودک را تحت پوشش دارند.
اولویت‌هایتان در سازمان بهزیستی چه مسائلی است؟
اولویت‌های بهزیستی برخاسته از واقعیت‌های موجود در آسیب‌های اجتماعی و جامعه هدف تحت پوشش است که براساس آن و باتوجه به پیچیده‌بودن ماهیت آسیب‌های اجتماعی و روند رو به رشد این آسیب‌ها، ما رویکردهایمان را در سه اولویت متمرکز کرده‌ایم. اولویت اول توسعه خدمات پیشگیری در هر سه سطح است. بحث اول شناسایی و آموزش و بحث دوم مداخله بهنگام است. در یک گزارش از یکی از شهرستان‌ها از ٥٠٠ مراجعه طلاق، ٢٠ خانواده انصراف قطعی از طلاق دادند و ٣٠ خانواده بازگشت مشروط داشتند اما مابقی منجر به جدایی شد و آمارها هنوز نگران‌کننده است و باید وزن‌دهی شود.
سال گذشته طرح بشیر به منظور کاهش طلاق در سازمان اجرا شد. چند پرونده از قوه‌قضائیه به شما ارجاع شد و از این میان چند پرونده به سازش انجامید؟
١٧٠هزار پرونده در ١٩ استان به ما ارجاع شد و نرخ سازش ٣٧ درصدی را داشتیم و در فاز بعدی کل کشور تحت پوشش قرار می‌گیرد.
در صحبت‌هایتان گفته‌اید تهران نیاز به گرمخانه جدید ندارد، نیاز به مراکز مداخله و استقرار تیم‌های مداخله مددکار و روان‌شناس در محلات دارد، درباره این مراکز توضیح بیشتری می‌دهید؟
ما رویکرد جدیدی داریم، درست است که شاید یک شب به گرمخانه نیاز داشته باشیم اما گرمخانه مسکن است و باید سراغ اقدامات پایدارتر و استفاده از نیروهای متخصص برویم. نیاز به فضاها و مکان‌هایی برای استفاده از ظرفیت نیروی انسانی بهزیستی داریم. اینکه یک فرد را یک شب، دوشب، ١٠ شب از سرما نجات دهیم اما به معضل اصلی‌اش نپردازیم راه‌حل نیست. شهرداری‌ها باید پای کار بیایند و مطالبه ما این است که مکان‌هایی را طراحی کنند.
اگر موجود نیست احداث کنند و در اختیار متخصصان قرار دهند تا در این مراکز مهارت‌آموزی انجام شود؛ افراد صاحب‌نظر اعم از مددکار و روان‌شناس و تیم غربالگر مستقر شوند.
این نگاه و تفکر سیستمی و فرایندی که در بهزیستی به‌دنبالش هستیم باید نهادینه شود تا ما با نوع معضل و شیوه برخورد علمی با آن برخورد کنیم و یک نسخه را برای همه تجویز نکنیم و متناسب باشد.
با شهرداری وارد مذاکره شدید؟
بله.
پاسخ مثبت گرفتید؟
در مرحله مذاکرات شفاهی است. واقعیت این است که ظرفیت خوبی در شهرداری‌ها وجود دارد که ماهیت شهرداری خدماتی و فرهنگی است و سلامت اجتماعی به وظیفه‌مندی شهرداری برمی‌گردد به‌خصوص در کلان‌شهرها و آنها هم اعلام آمادگی کرده‌اند. به‌دنبال این هستیم که درخواست‌هایمان را با پیوست مستندات علمی ارسال و مشارکت جدی آنها را مطالبه کنیم.
بیمه معتادان به کجا رسید؟
در حال اجراست، ٦٠ میلیارد تومان بودجه از سال گذشته برای این امر تخصیص یافته است ؛ ٣٠ میلیارد تومان برای سال ٩٣ در نظر گرفتیم و ٣٠ میلیارد تومان هم برای سال ٩٤. تا زمانی که این اعتبار موجود است با مراکز دولتی و خصوصی عقد قرارداد می‌شود.
چه تعداد معتاد تحت پوشش قرار گرفتند؟
تا زمانی که این اعتبار موجود است طرح ادامه می‌یابد.
حمایت‌های اجتماعی از معتادان بهبودیافته به کجا رسید؟
ما باید به‌دنبال مشوق باشیم اما حدی باید داشته باشد. ما به خانواده‌های دارای سه معلول مسکن نداریم بدهیم و مشکل دارند.
چه تعداد هستند؟
٢٣ هزار خانوار دارای دو معلول به بالا هستند و هدف‌گذاری ما برای ١١ هزار نفر بوده است.
برای پیشگیری با آموزش‌وپرورش رایزنی داشته‌اید؟
افزایش ٥٣ درصدی آسیب‌های اجتماعی نشان می‌دهد در پیشگیری موفق نبوده‌ایم و یکی از محیط‌های اصلی پیشگیری، آموزش‌وپرورش و محیط‌های کار هستند.
در برنامه ششم باید تولیت مسائل اجتماعی را به دستگاه خاصی واگذار کنیم و آن دستگاه بتواند مطالبه‌گری لازم را داشته باشد و برای همه دستگاه‌های ذی‌نفع الزام، قانونی ایجاد شود که پای کار بیایند و اگر پای کار نیایند مشکلات، قابل کنترل و رصدکردن نیست. جامعه آماری بسیار بزرگ ما آموزش‌وپرورش است و آموزش‌وپرورش و شهرداری باید پای کار بیایند.
ارسال نظر