درباره اهميت چکاپ هاي پزشکي در سلامت جسم و جان/ با انواع چکاپ هاي مهم آشنا شويد

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- محيا فرجي- به بدن خود عميقا فکر کنيد. به دست هايتان و انگشتانش، به پاهايتان. سعي کنيد رشد آرام موهاي خود را تجسم کنيد. بله، اين بدن شماست. بدني که با آن متولد شده ايد و تا هميشه همراهتان خواهد بود. بدن شما، تا آخرين لحظه زندگي، خانه شماست. اگر منزلتان را دوست نداريد، مي توانيد به محله اي ديگر نقل مکان کنيد، اما بدنتان چه؟ بدن، خانه اي گريزناپذير است که فقط و فقط شما در درون آن زيست مي کنيد. اگر آسيب ببيند، اگر مريض شود، تنها شما هستيد که بايد با دشواري هايش دست و پنجه نرم کنيد. آيا تاکنون به اين فکر افتاده ايد، که پايه هاي خانه خود را مستحکم کنيد؟ يا از آن در مقابل تهديدات و مخاطرات محافظت کنيد؟ بهتر است کمي آينده نگر باشيد و از همين امروز راه ورود بيماري ها به خانه تان را سد کنيد. بيماري هايي که گاهي پس از ورود، بيرون راندنشان بسيار سخت خواهد شد. در اين پرونده قصد داريم خيلي مختصرضمن بيان اهميت روزافزون مراقبت هاي پيش گيرانه، شما را با انواع آزمايش هاي دوره اي براي ارزيابي سلامت جسم و روح آشنا کنيم.

قلک سلامتي خود را پر کنيد
بسيار گفته اند و شنيده ايم که «تا بيمار نشويد قدر سلامتي تان را نمي دانيد». جمله اي که بعد از حتي يک سرماخوردگي ساده معناي حقيقي آن را درک مي کنيم. همه ما هنگام ابتلا به ساده ترين بيماري ها، بارها به خود گفته ايم که: «واقعا هيچي مثل سلامتي نيست». اما باز همين که درد و مريضي دامانمان را رها کرده است همه چيز را فراموش کرده ايم و قدر عافيت را نمي دانيم. سلامتي که بزرگ ترين آرزوي تمام بيماران است در دستان ماست ولي ما به سادگي در هياهوي روزمرگي ها فراموشش مي کنيم. اما سوال اصلي اينجاست که آيا واقعا بلديم «قدر سلامتي» خود را بدانيم؟

هزينه اي براي ذخيره سلامت
«زمان» يکي از مهم ترين فاکتورها در بحث سلامت است؛ بدين معنا که بسياري از بيماري هاي صعب العلاج و مهلک اگر در مراحل آغازين تشخيص داده شود، خيلي ساده تر درمان خواهند شد. همه افراد مي توانند با چکاپ هاي دوره اي و ساليانه، بيماري هاي خاموش خود را شناسايي کنند و در سريع ترين زمان، اقدامات درماني لازم را انجام دهند. چکاپ ها مجموعه آزمايش هاي مختلفي هستند که سطح سلامتي شما را مورد ارزيابي قرار مي دهند. يکي از باورهاي غلط، اما رايج در مورد چکاپ اين است که من براي انجام چکاپ بسيار جوانم. بهتر است بدانيد که آزمايش هاي دوره اي براي بسياري از بيماري ها از سنين 20 سالگي يا حتي قبل از آن آغاز مي شود. يکي ديگر از عوامل بي توجهي به انجام چکاپ هاي دوره اي، هزينه هاي آن است؛ نکته اي که در اين زمينه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است که هزينه هاي انجام آزمايش ها در مقايسه با مبالغ سنگين درمان بسياري از بيماري ها مانند انواع سرطان ها، عدد چشمگيري نيست. از سوي ديگر، با توجه به اين که بيشتر تست هاي چکاپ به صورت سالانه يا چند سال يک بار انجام مي شود هزينه هاي آن ها فشار مالي چنداني به همراه نخواهد داشت. مهم تر از همه اين که با پرداخت اين هزينه ها شما اندوخته سلامتي خود را افزايش مي دهيد.

چکاپ هاي خانگي را فراموش نکنيد

اما يکي از مهم ترين عواملي که به ارتقاي سلامت کمک مي کند، آگاهي ما از وضعيت جسماني مان است. در کنار تمام آزمايش هاي پزشکي دوره اي، چکاپ ها و بررسي هاي شخصي هم وجود دارد که مي توانيد به سادگي و در منزل آن ها را انجام دهيد. سالي يک تا دو بار قد و وزن خود را اندازه گيري کنيد. در صورت داشتن اضافه وزن حتما با يک متخصص تغذيه مشورت کنيد. اندازه گرفتن قد در سنين بالاي 50 سال اهميت ويژه اي دارد. کوتاه شدن قد مي تواند نشانه کمبود مواد معدني در استخوان ها باشد. علاوه بر اين، بعد از هر بار شانه زدن موها، حواستان به ميزان ريزش آن ها باشد. کمبود آهن، روي و يا مشکلات تيروئيد باعث ريزش موي شديد مي شود. هم چنين، هر دو تا سه ماه يک بار تمام بدن خود را چک کنيد. اگر پوست بدنتان در يک ناحيه تغيير رنگ داده است يا توده اي غيرعادي در بخشي از بدن مشاهده مي کنيد سريعا پزشکتان را در جريان قرار دهيد. هدف از تمام اين چکاپ هاي خانگي، حفظ و بهبود وضعيت سلامت و پيشگيري از بيماري هاست، اما نکته حائز اهميت اين است که هيچ کدام از آن ها جاي تست هاي دوره اي پزشکي را نمي گيرند و صرفا مکمل آن ها هستند.

بدن سالم براي روح سالم
همان طور که بايد به فکر محافظت از جسم خود در مقابل بيماري ها باشيد، روح شما هم بايد در مقابل خطرهايي که آن را تهديد مي کنند، ايمن شود. «چکاپ مشاوره» يکي از راه هاي کمک به روح شماست که در پيچ و خم مشکلات زندگي بسيار آسيب پذير مي شود. با مراجعه به کلينيک هاي مشاوره، تست «ارزشيابي وضعيت رواني» انجام دهيد. اين تست مواردي چون افسردگي، وسواس، ترس، اضطراب و پرخاشگري را مورد بررسي دقيق قرار مي دهد و در صورت وجود هر نوع مشکل، مشاور پيشنهادها و راهنمايي هاي لازم را مطرح خواهد کرد.

با انواع چکاپ هاي مهم آشنا شويد
اگر به اين باور رسيده ايد که تنها کسي که در قبال سلامتي شما مسئول است، خودتان هستيد پس هرچه زودتر دست به کار شويد و نسبت به انجام چکاپ هاي دوره اي اقدام کنيد تا به جاي آن که خدا نکرده، بيماري ها شما را غافلگير کنند شما با پيشگيري هاي لازم و اطلاع دقيق از وضع سلامتتان به جنگ آن ها برويد قبل از آن که براي شما مشکل آفرين شوند. نخستين گام، مراجعه به پزشک براي تجويز آزمايش هاي غربالگري و تست هاي مورد نياز است. در صورتي که دکتر خانوادگي نداريد مي توانيد در ابتدا به يک پزشک عمومي مراجعه کنيد. پس از دريافت جواب آزمايش ها چنانچه مشکل خاص يا مورد مشکوکي مشاهده شود پزشک مذکور، بسته به شرايط، شما را به متخصصان مربوطه ارجاع خواهد داد.با برخي از اين چکاپ ها آشنا شويد.

چه اطلاعاتي به پزشک بدهيم؟
اگر نخستين بار است که براي انجام چکاپ مراجعه مي کنيد حتما پرونده پزشکي خود را به همراه داشته باشيد. علاوه بر اين، با ارائه اطلاعات لازم درباره بيماري هاي قبلي، داروهاي مصرفي و وضعيت جسمي خود، پزشک را به طور کامل در جريان سوابق پزشکي تان قرار دهيد. حتما سابقه وجود بيماري هاي مختلف مانند سرطان، ديابت، ناراحتي هاي قلبي و سکته در ميان افراد خانواده خود را به اطلاع پزشک برسانيد؛ زيرا اين نکته روي آزمايش هايي که تجويز مي شوند، تاثير مستقيم دارد. تست هايي که هر فرد براي چکاپ دوره اي خود بايد انجام دهد براساس سن، جنسيت، وضع فعلي سلامت و سوابق خانوادگي متفاوت است. در ادامه به بررسي آزمايش هاي لازم براي سنين مختلف در ميان آقايان و خانم ها مي پردازيم.

سنين 20 تا 40 سالگي:
آزمايش کلسترول و چربي هاي خون: 
کلسترول نقش مهمي در سلامت قلب انسان ايفا مي کند؛ اما بالا بودن سطح کلسترول و چربي هاي خون مي تواند باعث گرفتگي عروق شود و خطر بيماري هاي قلبي و سکته را در پي داشته باشد. اگر سابقه هيچ گونه ناراحتي قلبي-عروقي نداريد از سن بيست سالگي هر 4 تا 6 سال يک بار با انجام آزمايش خون از طبيعي بودن سطح کلسترول خود مطمئن شويد. چنانچه در ميان خانواده يا بستگان نزديک شما سابقه بيماري هاي قلبي يا چاقي بيش از حد وجود دارد، بهتر است انجام اين آزمايش را از 14 يا 15 سالگي آغاز و با مشورت پزشک، بازه هاي تکرار آن را کوتاه تر کنيد.

فشار خون: 
عادي بودن سطح فشار خون، از مهم ترين عوامل تضمين کننده سلامت است. فشار خون بالا مي تواند باعث سکته مغزي، نارسايي يا سکته قلبي و بيماري هاي کليوي شود. هر دو سال يک بار نسبت به اندازه گيري فشار خون خود اقدام کنيد. چنانچه فشارخون شما در اين سن بالاتر از 12.8 است، چکاپ بايد در بازه هاي زماني کوتاه تري انجام شود.

چکاپ پوست: 
نسبت به وضعيت پوست خود حساس باشيد. تغيير رنگ خال هاي بدن و ايجاد ضايعات غيرعادي را جدي بگيريد. درمان سرطان پوست در مراحل اوليه، زماني که هنوز گسترده نشده است، ساده خواهد بود. هر 3 سال يک بار با مراجعه به پزشک، نسبت به بررسي سلامت پوست خود اقدام کنيد. در اين سن، معمولا بازه هاي سه ساله براي انجام چکاپ هاي پوستي مناسب است.

دهان و دندان: 
يکي از عادات عجيب ما ايرانيان، بي توجهي به سلامت دندان هايمان است، به طوري که نه تنها به فکر پيشگيري از پوسيدگي دندان و بيماري هاي لثه خود نيستيم که حتي با وجود ابتلا به دردهاي دنداني شديد از مراجعه به دندانپزشک خودداري مي کنيم. بايد بدانيد که با تشخيص به موقع پوسيدگي هاي سطحي، از شرِ درمان ريشه و تحمل دردها و هزينه هاي سنگين آن خلاص خواهيد شد. علاوه بر اين، بيشتر مردم نمي دانند که زخم ها و عفونت هاي لثه مي تواند زمينه ساز بيماري هاي قلبي شود. پس ترس از دندانپزشک و سهل انگاري در مراقبت از دندان هاي خود را کنار بگذاريد و همين امروز براي چکاپ و يا درمان، وارد عمل شويد. بهترين تناوب زماني براي بررسي سلامت دهان و دندان هر 6 ماه يک بار است.

سنين ۵۰-۴۰ سالگي
قندخون: 
با آغاز 45 سالگي بهتر است به فکر انجام آزمايش قندخون باشيد. قندخون بالا موجب بيماري ديابت مي شود و آثار جبران ناپذيري مانند نارسايي کليوي، بيماري هاي قلبي-عروقي و در موارد حادتر نابينايي و آسيب هاي عصبي منجر به قطع نخاع را به همراه دارد. در اين سن بهتر است هر 3 سال يک بار قندخون خود را چک کنيد.

تست بينايي و سلامت چشم ها: 
اين تست به منظور تشخيص بيماري هاي آب مرواريد، آب سياه و بررسي فشار چشم ها انجام مي شود. آب سياه در حالت پيشرفته باعث نابينايي مي شود، اما درمان به موقع آن مي تواند شدت آسيب به چشم ها را تا حد زيادي کنترل کند. هر دو سال يک بار براي انجام تست بينايي به چشم پزشک مراجعه کنيد.

کلسترول و چربي هاي خون: 
هر دو سال يک بار

فشار خون: 
هر سال يک بار

چکاپ پوست: 
هر سال يک بار

دهان و دندان: 
هر 6 ماه يک بار

سنين پس از 50 سالگي:
تست سرطان روده بزرگ: 
سرطان روده يکي از انواع کشنده سرطان هاست که با انجام آزمايش هاي لازم و تشخيص در مراحل اوليه، به راحتي قابل درمان است. با انجام آزمايش خون مخفي در مدفوع مي توان از ابتلا به سرطان روده بزرگ پيشگيري کرد. اما آزمايش دقيق تر ديگري که براي بررسي سلامت روده بزرگ وجود دارد، کولونوسکپي است. به کمک اين آزمايش پوليپ هاي موجود در روده نيز به راحتي تشخيص داده شده و قبل از تبديل به تومورهاي سرطاني برداشته مي شود. با وارد شدن به ششمين دهه زندگي خود هر 5 سال يک بار اين آزمايش ها را انجام دهيد.

تست تراکم استخوان: 
با انجام اين تست، پزشک قادر به تشخيص پوکي استخوان خواهد بود. افراد با سنين بالاتر بيشتر در معرض خطر ابتلا به پوکي استخوان هستند، هم چنين اين بيماري در خانم ها بسيار شايع تر است. به همين علت براي خانم ها از سن 65-60 سالگي و براي آقايان از سن 70 سالگي انجام تست تراکم استخوان ضروري است. در صورت ابتلا به پوکي استخوان اين تست هر دو سال يک بار و در صورت نرمال بودن نتيجه آزمايش، هر 5 سال يک بار تکرار مي شود.

کلسترول و چربي هاي خون: 
هر سال يک بار

فشار خون: 
هر سال يک بار

قند خون: 
هر سال يک بار

دهان و دندان: 
هر 6 ماه يک بار

چکاپ پوست: 
هر سال يک بار

تست بينايي و سلامت چشم ها: 
هر سال يک بار