مازندران بیابان می‌شود!

همشهری آنلاین نوشت: مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در حالی نسبت به بیابان شدن مازندران هشدار داد که 12 اسفند گذشته، همشهری در گزارشی که با عنوان «مازندران 20 سال آینده بیابان می‌شود»، ‌نسبت به بیابان شدن مازندران طی 20 سال آینده هشدار داده بود.
در آن گزارش، دکتر محمد امینی، استاد دانشگاه و رئیس سابق مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان مازندران به همشهری گفت: بنا به آمار، اگر روند موجود در برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی ادامه پیدا کند حداکثر 20 سال دیگر مازندران خشک می‌شود.
امینی با اشاره به اینکه هر 10 سال، سطح آب سفره‌های زیرزمینی شمال کشور نیم متر پایین‌تر می‌رود، خاطرنشان کرد: در حال حاضر منابع آبی استان به طرز نگران‌کننده‌ای در حال کاهش است.
به گفته وی، افت سطح آب سفره‌های زیرزمینی در اراضی جلگه‌ای روی پوشش گیاهی به‌شدت اثر گذاشته و به‌تدریج باعث خشک شدن خاک و تخریب کامل پوشش گیاهی در این مناطق می‌شود.
امینی گفت که سطح سفره‌های زیرزمینی وقتی افت می‌کند، ناگزیر عمق چاه‌ها بیشتر می‌شود و آب بیشتری از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌کنند. الان بسیاری از دشت‌های مازندران دشت ممنوعه هستند و نباید از این دشت‌ها، آبی برداشت شود زیرا سطح آب از تراز منفی دراز مدت پایین‌تر رفته و این خطر وجود دارد که سفره‌های زیرزمینی به خشکی برسند.
مهندس کاظم نصرتی نصرآبادی هم که سال‌ها مدیریت جنگل‌های شمال کشور را برعهده داشته است، در گفت‌وگو با همشهری وضعیت منابع آبی استان‌های شمالی کشور را بحرانی توصیف کرد و گفت: طی چند دهه اخیر، در سراسر کشور بیش از حد مجاز از سفره‌های زیرزمینی، آب برداشت شده و سه استان گیلان مازندران و گلستان هم از این قاعده مستثنی نبودند.
رئیس جامعه جنگلبانی ایران، افزود: ساختار اراضی شمال به‌گونه‌ای است که وقتی سفره‌های زیرزمینی تخلیه شود، آب شور جایگزین آب‌های زیرزمینی شده و اراضی قابلیت خود را از دست می‌دهد و شوری، در نهایت باعث تخریب سرزمین می‌شود. اینها مباحث جدیدی نیست و طی چهار دهه اخیر بارها کارشناسان درباره آن هشدار دادند اما کسی به این هشدارها توجه نکرد.
دکتر حسین آخانی، پژوهشگر منابع طبیعی و گیاه‌شناس هم پیش از این در گفت‌وگو با همشهری با اعلام اینکه تنش آبی همه عرصه‌های کشور را فرا گرفته و جنگل‌های زاگرسی و هیرکانی هم از این تهدید در امان نمانده‌اند، گفت: اکنون در عرصه‌های وسیعی از رویشگاه‌های زاگرسی و بخشی از رویشگاه‌های شمال با پدیده خشکیدگی درختان مواجهیم که مهم‌ترین عامل این وضعیت به هم خوردن توازن آبی در این عرصه‌هاست.
آخانی ادامه داد: ما در سال‌های اخیر با حفر صدها هزار چاه مجاز و غیرمجاز به‌صورت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی آب برداشت کردیم؛ این شیوه باعث افت شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی شد و عملا ارتباط ریشه گیاهان و درختان با رطوبت زیرزمین قطع شد که نتیجه آن خشک شدن درختان و نابودی پوشش گیاهی بود.
وی در توضیح این مطلب گفت: ممکن است برخی بیابانی شدن جنگل‌های شمال را غیرممکن بدانند اما در تاریخ زیستی کشور، در برهه‌هایی از زمان جنگل‌های شمال حالت نیمه‌بیابانی داشته و فقط در مناطق خاصی از جمله در دره‌ها، درختان بعد از دوره یخچالی و مساعد شدن شرایط دوباره رشد کرده و به‌صورت جنگل درآمده‌اند.
اکنون حمید گشتاسب مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌و‌گو با تسنیم، می‌گوید : اگر روند مدیریت منابع آبی به همین صورت ادامه یابد تا 20 سال آینده حتی مازندران به بیابان تبدیل می‌شود. وقتی استانی مثل مازندران تا این اندازه در معرض تهدید قرار می‌گیرد طبعاً مناطق دیگر با شدت بیشتری در معرض خطر هستند.
آنطور که گشتاسب می‌گوید: کشور نیازمند ایجاد بانک آب است چراکه 85 درصد منابع آب صرف کشاورزی می‌شود که این رقم تکان‌دهنده است؛ بنابراین باید شیوه‌های نوین آبیاری جایگزین کشاورزی سنتی شود.
به گفته وی، در حال حاضر برداشت آب از چاه‌ها و آب‌های زیرزمینی به بیش از حد مجاز و به 60 میلیارد متر مکعب رسیده است که این اقدام توسط پمپ‌های مکنده‌ای انجام می‌شود که سفره‌های زیرزمینی را خالی از آب می‌کنند. این در حالی‌است که حد مجاز برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی کمتر از 40 درصد است اما اکنون این میزان بیش از 85 درصد است.