بالا بودن آمار سزارین؛ تشویش یا تشویق؟+ جدول

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- سزارین مثل هر عمل جراحی دیگری دارای عوارضی مثل عفونت زخم، عفون لگنی، عفونت ریوی، عفونت مجاری ادرار، آمبولی ریه، ترومبوز وریدی و عوارض بیهوشی بوده و خطر مرگ یا عوارض برای مادر و کودک در آن بیشتر از زایمان طبیعی است.

به گزارش پايگاه خبري تحليلي «پارس»، سازمان بهداشت جهانی درباره شیوع بیش از اندازه سزارین در دنیا بدون وجود "علت پزشکی" هشدار داده است.

این سازمان سزارین را یکی از رایج ترین عمل های جراحی در دنیا دانسته که در میان طبقات متوسط یا مرفه رو به گسترش است.

در بیانیه‌ای که این سازمان منتشر کرده به عوارض این جراحی که هم در "درازمدت و هم در کوتاه مدت" مادر و نوزاد را "در معرض خطر" قرار می‌دهد اشاره و عنوان شده که شیوع مطلوب سزارین در جامعه باید بین ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد زایمان باشد: "تحقیقات جدید نشان می‌دهند که وقتی شیوع سزارین به ده درصد می‌رسد مرگ مادران در هنگام زایمان و نیز مرگ نوزادان کاهش پیدا می‌کنند. اما وقتی این میزان به بیش از ده درصد افزایش می‌یابد هیچ مدرک [علمی] وجود ندارد که امار مرگ کاهش پیدا کند."

این سازمان تاکید کرده در مواقعی که نیاز طبی وجود دارد سزارین جان مادر و نوزاد را نجات می‌دهد و از مراجع تصمیم‌گیری و کسانی که خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌کنند درخواست کرده تا "هر چه سریعتر" امکان سزارین را برای آن دسته از مادرانی که واقعا به آن "نیاز" دارند فراهم کنند.

شیوع سزارین در تمام دنیا رو به افزایش است، آخرین آمار در بریتانیا نشان می دهد که ۲۶ درصد زایمان‌ها در بریتانیا با سزارین بوده است. در آمریکا هم سزارین حدود ۳۲ درصد زایمان‌ها را تشکیل می‌دهد.

اما در ایران آمار سزارین ارقامی بسیار بالاتر را نشان می‌دهد.

تحقیقاتی که در ایران انجام شده با اینکه ارقام متفاوتی بخصوص در نقاط مختلف کشور و نیز در مراکز دولتی و خصوصی رسیده‌اند اما در مجموع به رقم‌هایی بین ۴۸ تا ۶۶ درصد اشاره دارند.

بررسی ۳۴ تحقیقی که در ایران انجام شده نشان داد که کمترین شیوع سزارین در بم (۱۶.۲) و بیشترین شیوع در تهران (۶۶.۵) بوده و به طور متوسط در کل ایران ۴۸ درصد بوده هر چند که شیوع سزارین در بعضی کلینیک های خصوصی به رقم ۸۸ درصد رسیده است.

ناآگاهی و اطلاعات غلط درباره سزارین و زایمان طبیعی یکی از مهمترین دلایل این شیوع بالا است. نگرانی و ترس از درد زایمان طبیعی مهمترین دلیلی است که باعث می‌شود مادران تصمیم بگیرند با وجود عدم نیاز پزشکی، به جای زایمان طبیعی سزارین را انتخاب کنند.

در مجموع تحقیقات مختلف در ایران به این نتیجه رسیده‌اند که در بسیاری موارد دلیل سزارین طبی نیست و "ناآگاهی، عقاید، رفتارها و نگرش‌های آزمون نشده و غلط" علت سزارین هستند.

علاوه بر این تحقیقات متعددی که در ایران انجام شده به نقش گروهی از پزشکان، به خصوص بعضی از متخصصان زنان و زایمان هم اشاره می‌کنند: "بیشتر مادران (۷۱ درصد) به دلایل غیر موجه مثل ترس از درد زایمان درخواست سزارین می کنند و اکثر پزشکان متخصص (۶۵ درصد) به علل غیر ضروری" به مادر پیشنهاد سزارین داده‌اند.

دلایل غیر پزشکی در انجام سزارین در ایران (منبع: نشریه بهداشت عمومی ایران، شماره ۴۳)

گفته می شود که بالا بودن هزینه سزارین در قیاس با زایمان طبیعی (جراحی، نیاز به بستری و درمان طولانی مدت‌تر نسبت به زایمان طبیعی) دلیلی است که بعضی پزشکان را به خصوص در مراکز خصوصی به انجام سزارین بدون دلیل طبی سوق می‌دهد.
تمکن مالی خانواده و تحصیلات مادر از دیگر عواملی است که در گرایش مادران ایرانی به سزارین نقش دارد. هر چه تحصیلات مادر بیشتر می‌شود آمار سزارین هم بیشتر می‌شود، اما به نظر نمی‌رسد این موضوع نتیجه مستقیم اطلاعات بیشتر باشد بلکه به این دلیل است که سزارین از نظر اجتماعی نشانه موقعیت اجتماعی و نشانه توجه به راحتی مادر تلقی می‌شود.

با این حال برخی تحقیقات اشاره کرده‌اند که به نظر نمی رسد اشتغال مادر در گرایش به سزارین نقش مهمی داشته باشد.

از مجموع دلایل طبی باید به سزارین تکراری هم اشاره کرد. معمولا سزارین قبلی باعث می‌شود که پزشکان در زایمان بعدی، سزارین را ارجح بدانند.

این موضوع اهمیت تصمیم‌گیری در زایمان اول را برجسته می‌کند، هر چند در سال‌های اخیر این موضوع بیش از پیش مطرح است که با رعایت ملاحظاتی، می‌توان پس از یک سزارین، در حاملگی بعدی زایمان طبیعی داشت.