«پرده نشین»، تلنگری برای توجه به فضیلتی مهجور مانده/ چرا ترویج وقف در رسانه ها متوقف شده است؟!

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- سید مرتضی حسینی-رصد، در شرایطی که مدت هاست شبکه های پرتعداد سیما دستشان از تولید و پخش سریال های پربیننده،موج آفرین وخاطره ساز خالی مانده و غالباً به باز پخش آثار قبلی روی آورده اند سریال«پرده نشین» توانست تا حدزیادی مخاطبان را با جعبه جادویی آشتی دهد.مجموعه پرده نشین اولین تجربه کارگردانی «بهروز شعیبی» در تلویزیون است. کارگردان جوانی که سالها پیش با حضور در نقشی فرعی اما موثر در«آژانس شیشه ای» خود را دبه مخاطبان معرفی کرد و پس از  یک دهه فعالیت های پشت صحنه با بازی در «طلاو مس» همایون اسعدیان بار دیگر بر سر زبان ها افتاد. کارگردانی فلیم تحسین شده «دهلیز» جایگاه او را در میان سینمادوستان تثبیت کرد و سرانجام پرده نشین نشان داد که شعیبی قابلیت کار با بازیگرانی با تجربه همچون فرهاد آییش،آتیلا پسیانی، ویشکا آسایش ومحمود پاک نیت در رسانه ای فراگیر و در معرض قضاوت همگانی را داراست.

پرده نشین و گوهری به نام وقف که در پرده مانده
 پرده نشین علی رغم برخی ضعف های فنی و داستانی،نقاط قوتی در خود دارد که مهمترین آن  ارائه مفاهیم و آموزه های دینی در قالبی پذیرفتنی و ساده برای بینندگان است. شخصیت های پرده نشین ملموس و واقعی هستند. پرداختن به زندگی شخصی روحانیون و معضلات و محدودیت های آنان در کنار به تصویرکشیدن برداشت های متفاوتی که از پوسته بیرونی حیات آنها نزد اقشار مختلف شکل می گیرد کار حساسی است که تولیدکنندگان این مجموعه توانسته اند تا حد زیادی از این آزمون سخت سربلند بیرون بیایند. پرده نشین دیالوگ های پچیده و ثقیل ندارد.بی تکلف است.به دنبال شعارهای دهان پرکن  نیست. فضای تکراری و خسته کننده سریال ها آپارتمانی و خیابان های پر زرق و برق  را به محیط های به ظاهر ساده اما زیبا و دل انگیز نظیر خانه های سنتی با معماری آرامش بخش، باغ های میوه و زمین های کشاورزی، بازار سنتی، حوزه علمیه ای کوچک  و قدیمی و خیابان هایی نسبتاً خلوت و آرام برده است.نقد و بررسی این سریال از دیدگاه هنری و اجتماعی را به فرصتی دیگر موکول کرده وتنها به نکته ای قابل تأمل که محور و بستر اصلی داستان آن است اشاره می کنیم.

 هسته اصلی سریال پرده نشین که حالتی معماگونه به خود گرفته و بسیاری از اتفاقات آن را رقم می زند، در ارتباط با روحانی خوشنامی به نام حاج آقای شهیدی(فرهاد آییش) است که متولی حوزه علمیه شهری کوچک است.هزینه های این حوزه از درآمدزمین ها و باغاتی تأمین می شود که توسط فردی خیر به نام حاج حبیب(سعید نیکپور) که با او نسبت خانودگی دارد وقف شده است. با آمدن هدی(ویشکا آسایش) دختر حاج حبیب از خارج از کشور و ادعای این که اموال وقفی حاج حبیب در قباله همسر او بوده ماجراهای جدیدی رقم می خورد که در کنار داستان های فرعی دیگر، مضمون کلی این سریال را پدید آورده است.

 کارکردهای بی شمار آموزه ای مهجور
 مفهوم وقف به عنوان اصلی مهم در ایجاد عدالت اقتصادی و اجتماعی و تامین نیازهای جامعه اسلامی از آموزه هایی است که تم اصلی پرده نشین را شکل داه و به گونه ای جذاب ذهن بیننده را در طول داستان با خود همراه می سازد. اگرچه همه ما در اطراف خود با مصادیق، اماکن، افراد و رویداهایی که به نوعی با وقف و وقفیات مرتبط است برخورد داشته و داریم اما به نظر می رسد این آموزه پسندیده دینی در غبار غفلت و فراموشی قرار دارد. در این میان نقش رسانه های جمعی و  به ویژه صداوسیما در بازیابی جایگاه وقف در جامعه انکار ناپذیر است. به ویژه این که بدانیم وقف و امور مرتبط با آن پیوندی وثیق با امور فرهنگی و علمی دارد.

اولین و مهمترین کارکرد وقف در جامعه‏ی اسلامی از گذشته ‏های دور تاکنون کارکرد آموزشی و فرهنگی است. ابعاد آموزشی و فرهنگی وقف در جوامع اسلامی بسیار گسترده است.وقف به عنوان یک منبع مستمر مالی مراکز علمی پشتوانه ‏ی مردمی داشته است و چه بسیار مدارس و مراکز علمی در جهان اسلام از طریق وقف ایجاد و گسترش یافته‏ اند و بسیاری از عالمان بزرگ با استفاده از درآمدهای اوقاف توانسته‏ اند به مدارج عالی علمی برسند. از طریق تقویت مالی مدارس اسلامی توسط وقف، این مدارس توانستند در فرهنگ نظام تعلیم و تربیت اروپا تأثیر بگذارند.

وقف پاسدار نشر معارف اسلامی است. استفاده از درآمدهای وقف برای ساخت مساجد، دانشگاه‏ها، خوابگاه‏ های دانشجویی، تأسیس کتابخانه‏ های عمومی، برگزاری کنگره‏ ی جهانی حج، مجالس عزاداری ائمه (ع)، مسابقات قرائت قرآن کریم در سطح بین‏ المللی، و… از کارکردهای فرهنگی وآموزشی وقف است. از طریق وقف مسلمانان توانسته ‏اند از طریق مدارس دینی موقوفه بهترین شاهکارهای خود را به جهانیان معرفی نمایند و علم و دانش آنها از طریق اوقاف گسترش و رواج یافته است.

در بعد اجتماعی وقف همچون چتری بزرگ سایه‏ی خود را بر سر تمام نیازمندان و محرومان می‏ گستراند و جامعه را از فقر که عامل بسیاری از مفاسد اجتماعی، اخلاقی و سستی در ارکان دینی است، نجات می ‏دهد و امکان همزیستی مسالمت ‏آمیز را در محیطی مملو از اخوت و حسن ظن، که زمینه‏ ساز پیشرفت و تعالی جامعه خواهد شد فراهم می‏ کند.

بسیاری از خدمات اجتماعی در گذشته از طریق موقوفات ارائه می‏ شده است؛ کاروانسراها، رباط ها، دارالایتام و… اماکنی بودند که به شدت مورد نیاز جامعه سنتی بوده و واقفان با عنایت به این دسته از نیازهای اجتماعی اقدام به عمل وقف می‏کرده‏اند، حمایت از گروه‏های اجتماعی مانند مسافران، فقرا، کمک به ازدواج افراد بی‏ بضاعت، ایجاد مراکز بهداشتی و درمانی، تأسیس پرورشگاه‏ های کودکان بی‏ سرپرست، ایجاد مجتمع تربیتی در مناطق محروم کشور و… از مهم ترین کارکردهای اجتماعی وقف در جامعه است.

 اگرچه رسانه های جمعی و مطبوعات ما کارهای ارزشمندی در قالب های علمی و هنری برای ترویج فرهنگ وقف در جامعه انجام داده اند اما به نظر می رسد برای عرضه هنرمندانه و آبرومند این عمل پسندیده در میان مردم و به ویژه نسل جوان کشور نیازمند کار بیشتر و بهتر هستیم. وقف در رسانه های ما مهجور و مظلوم است و شناساندن آن به مخاطبان متوقف و معطل مانده. سریال پرده نشین می تواند گامی کوچک اما موثر در ایجاد جرقه های سئوال برانگیز در اذهان  بینندگانی باشد که شاید آن چنان که بایسته و شایسته است این مفهوم دینی را نشناخته اند.