بلایی که اینترنت سر تفکر انسان‌ها می‌آورد

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- محمد واحدی، مصطفی جهانگیر فیض‌آبادی- رصد، پژوهش‌های بسیاری به بررسی آثار رفتاری استفاده از اینترنت پرداخته‌اند. تکنولوژی اینترنت، با همه منافعی که دارد، آثار رفتاری مخربی نیز برای کاربران خود به دنبال دارد. در کشور ما نیز روز به روز بر کاربران اینترنت افزوده می‌شود که اکثر این کاربران نسبت به تاثیرات رفتاری اینترنت آگاهی ندارند. آشنایی با پیامدهای رفتاری فضای مجازی باعث می‌شود با آگاهی و مراقبت بیشتری به استفاده از اینترنت بپردازیم و کمتر دچار آسیب‌های آن شویم. در این راستا، در مقاله حاضر به بررسی تعدادی از آثار رفتاری اینترنت می‌پردازیم.

تاثیرات اینترنت بر تفکر، تمرکز و حافظه کاربران
نویسنده آمریکایی «نیکولاس کار» بر این باور است که استفاده از اینترنت، قدرت تفکر عمیق که به خلاقیت منجر می‌شود را کاهش می دهد. او همچنین عقیده دارد که ابرپیوندها (hyperlink) و محرک های اینترنتی باعث می‌شوند که مغز بیشترین توجهش را صرف تصمیمات کوتاه‌مدت نماید. نیکولاس کار همچنین بیان می‌دارد که قابلیت در دسترس بودن اطلاعات در اینترنت، به طور کامل ذهن را مشغول می سازد و به حافظه بلندمدت صدمه می‌زند. این در دسترس بودن اطلاعات، بار شناختی سنگینی را بر مغز تحمیل می‌کند که در نتیجه آن، یادآوری اطلاعات بسیار دشوار می گردد.

نیکولاس کار در سال ۲۰۰۸ در مقاله‌ای ادعا کرد استفاده از اینترنت می تواند دامنه توجه فرد را کاهش دهد و مطالعه به روش سنتی (مطالعه کتاب در یک بازه زمانی بدون هیچ وقفه‌ای) را برای وی دشوارتر سازد. نیکولاس کار می‌افزاید، تمرکز و مطالعه کامل یک کتاب در حال حاضر برای اکثر افراد، در مقایسه با زمانی که هنوز به اینترنت دسترسی نداشتند دشوارتر شده است.

پژوهشگران کالج دانشگاه لندن، یک مطالعه پنج ساله در زمینه عادت های اینترنتی انجام دادند و دریافتند افرادی که به سایت‌هایی مراجعه می کنند که مطالبشان نیاز به تمرکز سطحی دارند، از مطلبی به مطلب دیگر می‌پرند و به ندرت به مطالبی که قبلا مطالعه کردند مراجعه می‌کنند. این گزارش می‌افزاید کاربران اینترنت معمولا از مطالعه سنتی پرهیز می‌کنند و بیشتر تمایل دارند عناوین و خلاصه مطالب را مطالعه کنند.

طبق نوشته نیویورک تایمز، برخی از دانشمندان معتقدند که با توجه به حجم بالای اطلاعات در اینترنت، قدرت تمرکز افراد کاهش می‌یابد و آن ها وقت کمتری را صرف مطالعه صفحات اینترنت می‌نمایند.

یکی از مهم‌ترین اثرات اینترنت و شبکه های اجتماعی تاثیری است که بر تمرکز کارکنان در حین کار می‌گذارد. در بسیاری از محیط‌های کاری، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شده است، چرا که کارفرمایان معتقدند این سایت‌ها از تمرکز کارکنان بر کارشان می‌کاهد. زیرا به طور منطقی تا وقتی که فرد کارش را تمام نکرده نمی‌تواند به کارهای دیگر بپردازد. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به دلیل جذابیت‌هایی که دارند، ساعت‌ها فرد را به خود مشغول کند به طوری که وی از انجام کار خود غافل می‌شود.

«رامش سیتارامن» یک دانشمند علوم کامپیوتر است که ادعا می‌کند کاربران اینترنت افرادی کم صبرند و این کم صبری با گذشت زمان افزایش می‌یابد. در پژوهشی که در سال ۲۰۱۲ انجام شد و میلیون‌ها کاربری که به تماشای ویدئوهای اینترنتی می‌پرداختند را در بر می‌گرفت، کریشنان و سیتارامن نشان دادند که کاربران برای اجرای فایل های ویدئویی آنلاین، بیش از دو ثانیه صبر نمی‌کنند و از دیدن آن‌ها منصرف می‌شوند. با توجه به این نتیجه، بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که با افزایش سرعت اینترنت، صبر افراد کمتر هم می‌شود.

اختلال اعتیاد به اینترنت
استفاده زیاد از اینترنت باعث وابستگی و اعتیاد فرد به اینترنت می‌شود. «اریک سیگمن» در تحقیقی، شباهت‌های بین وابستگی به اینترنت و اعتیاد به الکل و مواد مخدر را برشمرد. تصاویر به سرعت متحرکی که مغز را فورا تحریک می‌کنند، باعث ترشح ماده شیمیایی دوپامین در مغز می‌شوند. همچنین روان‌شناسی به نام «آندره دیکاسترو»، معتقد است تعداد معتادان به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی از معتادان به مواد مخدر بسیار بیشتر است و ترک اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی سال‌ها زمان می‌برد.

یک گروه تحقیقاتی در آکادمی علوم ووهان در چین، از ۳۵ مرد و زن ۱۴ تا ۲۱ ساله اسکن مغزی گرفت. سوالی که در ابتدا از افراد پرسیده شد این بود که آیا تاکنون به دفعات تصمیم داشته‌اید که استفاده از اینترنت را کنترل، کاهش و یا به کلی قطع کنید. پاسخ بله به این پرسش، نشان دهنده «اختلال اعتیاد به اینترنت» می‌باشد. ۱۷ نفر از آن‌ها معتاد به اینترنت شناخته شدند. اسکن‌های تخصصی از مغز افراد نشان می‌داد که ماده سفید مغز (بخش شامل فیبرهای عصبی)، در افراد معتاد به اینترنت با دیگران تفاوت دارد. علاوه بر این شواهدی مبنی بر وقوع تغییرات اساسی همچون کاهش حجم ماده خاکستری در بخش‌هایی از مغز این افراد ارائه شد.

سایر آثار رفتاری استفاده از اینترنت

«یوگنی موروزوف» بر این باورست که اینترنت افراد را راحت طلب و ریسک‌گریز می‌کند چرا که افراد تمایل ندارند به گونه‌ای عمل کنند که غیرعادی به نظر برسند و از ترس این‌که مبادا با نام بدی معرفی شوند از بعضی رفتارهای هر چند درست پرهیز می‌کنند. چک کردن مداوم گوشی تلفن همراه برای دیدن پیام‌های شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر موبایل نظیر وایبر و واتس‌آپ و اضطرابی که برای افراد به دنبال دارد آسیب رفتاری دیگری از اینترنت است که روان شناسی به نام «دی کاسترو» به آن می پردازد. وی همچنین معتقد است، استفاده طولانی مدت از اینترنت فشار روانی زیادی را به کاربران وارد می‌کند. در پژوهشی دیگر مشخص شده است دسترسی آسان به اینترنت باعث می‌شود که افراد در روبرو شدن با ناگواری‌های روزانه و واقعی زندگی، به جای حل مسائل و مشکلات رزومره از این مسائل فرار کرده و به دامان اینترنت پناه برند.

نتیجه‌گیری
نتیجه مهمی که از مطالب فوق به دست می‌آید این است که انفجار تکنولوژی اینترنت نه تنها روش زندگی و ارتباطات ما، بلکه توانمندی‌های مغزی و رفتار ما را نیز دستخوش تغییر قرار می‌دهد. بنابراین باید با شناخت و آگاهی از آسیب‌ها و پیامدهای استفاده نادرست از اینترنت و پرهیز از آ‌ن‌ها، از این آسیب‌ها و نتایج حاصل از آ‌ن‌ها در امان بمانیم.

منابع
“Carr, Pinker, the shallows, and the nature-nurture canard : Neuron Culture”. Scienceblogs.com. Retrieved 20 September 2011.
“Author Nicholas Carr: The Web Shatters Focus, Rewires Brains | Magazine”. Wired.com. 2010-05-24. Retrieved 4 July 2010.
“Science Daily: How Online Video Stream Quality Affect Viewer Behavior, November 2012″.
“CNN: Online viewers ditch slow-loading video after 2 seconds, November 2012″.
Jung, Brian. “The Negative Effect of Social Media on Society and Individuals”. Chron. Hearst Communications, Inc. Retrieved 8 February 2013.