طرح این مسئله  صرفا یک پیشنهاد برای آغاز یک نقد روشمند و منصفانه درباره ی حوزه است تا شاید خود را بازیابی نماید.

1- حوزه ي علميه يک صنف شغلي است يا يک نهاد اجتماعي يا يک نهاد حکومتي؟

2- وظيفه و هدف حوزه ي علميه و روحاني چيست؟

3- آيا حوزه ي علميه نقشي در مبارزه با ظلم و تحقق عدالت در حکومت دارد و آيا اساسا نقشي براي خود قائل است؟

4- آيا ساز و کارهاي لازم براي تحقق اهداف و وظايف حوزه هاي علميه و روحانيون در خود حوزه و خارج از ان وجود دارد يا نه؟ و اگر نيست، چه بايد کرد؟

5- آيا آنچه در حوزه هاي علميه تدريس مي شود، قابليت استفاده در حوزه ي حکومت را دارد؟

6- آيا آنچه در حوزه ي علميه تدريس مي شود، ناظر به مسائل و چالش هاي مردم هست يا صرفا علوم نظري است و ارتباطي با حوزه ي عمل ندارد؟

7- نقش حوزه ي علميه در تحولات علمي و اجتماعي جهان معاصر چيست؟

8- آيا سيستم فعلي حوزه ي علميه، توانايي لازم براي تعميق، تفهيم، کارآمد نمودن و تبليغ اثر بخش دين را دارد يا نه؟

9- اگر حوزه ي علميه نباشد چه رخ خواهد داد و پيامدهاي ناشي از نبود آن چه خواهد بود؟

10- آيا خروجي ها و دستاوردهاي حوزه، اعم از علم يا عالم، کارآمدي و اثر بخشي لازم در حوزه هاي اجتماعي، سياسي، امنيتي، نظامي و ... را دارند؟

11- آيا اگر هم اکنون، افرادي همچون شهيد بهشتي، شهيد مطهري، شهيد مفتح و ... زنده بودند، مي توانستند چالش هاي موجود در حوزه هاي مختلف را پاسخ گو باشند؟

12- اعتبار سنجي علمي در حوزه ي علميه چگونه صورت مي گيرد؟ و آيا روايي و پايايي تحقيقات و مطالعات حوزوي را به نحو کارآمد پوشش ميدهد يا خير؟

13- معضلات حوزه هاي عليمه به ويژه در زمينه ي اخلاق اجتماعي و کارآمدي چيست؟

14- معضلات روحانوين به ويژه در زمين هاي اخلاق اجتماعي و کارآمدي چيست؟

15- آيا روحانيون بايد به روش شخصي و فردي اقدام به نشر و اشاعه ي دين نمايند و يا به صورت سازمان يافته و با استقاده از نظام اداري وظيفه ي خود را به انجام رسانند؟

16- منابع مالي و درآمدي حوزه هاي علميه از کجاست؟

17- منابع مالي و درآمدي روحانيون از کجاست؟

18- نسبت حوزه با دانشگاه و دانشگاهيان به عنوان يکي از اصلي ترين ارکان هاي توليد علم کشور، چگونه است و آيا مي توان بين حوزه و دانشگاه ارتباطي مؤثر برقرار نمود يا ممکن نيست؟

19- آيا روحانيون توانسته اند ارتباط لازم و مؤثر با اقشار مردم برقرار نموده و جايگاه لازم را در بين مردم کسب نمايند؟

20- آيا صحيح است که روحانيون لباس هايي غير از لباس هاي عرفي مردم مي پوشند؟ اين پوشش چه تأثيري بر ارتباط ان ها با مردم مي گذارد؟

21-  حوزه ي علميه و روحانيت در مقابل جوامع مدرن (اعم از سکولار يا ديندار)، چه موضعي دارد؟

22- آيا حوزه ي علميه توانسته است الگوي حکومتي مناسبي را که شاخص هاي دين داري در آن هويدا باشد و سبب سعادت حقيقي مردم شود،  تدوين و ارائه و تبيين نمايد؟

23- چرا تا کنون وضعيت حوزه هاي علميه (از جهات گوناگون) مورد نقد، واکاوي و بررسي قرار نگرفته است؟ و هماره حوزه هاي علميه از دسترس نقد خارج بوده اند؟

نکته:  
1- وقتي اين پست را با برخي دوستان مطلع در ميان نهادم، مخالفت کردند، زيرا عليرغم اين که خود از حوزويان بودند، حوزه را فاقد کارايي دانسته و پرسش هاي فوق را فاقد اثر مي دانستند.

2- از دوستان خواهش مي کنم اين را يک نقد بدانند، نه يک تخريب.

3- به نظر شما کدام پرسش اهميت بيشتري دارد؟

4- دوستاني که علاقه دارند، پرسش ها در دستور کار روزانه شان قرار دهند و درباره ي آن مطلب بنويسند.