می‌خواهم فیلم بعدی‌ام رابسازم

به گزارش پارس ، این بازیگر که با ایفای نقش « احمد» در آخرین ساخته ی اصغر فرهادی توانست نظر تماشاگران داخلی و خارجی را جلب کند، پس از حدود یک سال اقامت در فرانسه که برای یادگیری زبان، بازی در فیلم و اکران آن بوده، اخیرا به ایران بازگشته و این روزها مشغول دوبله ی « گذشته» است.

علی مصفا در گفت وگو باایسنابازی در « گذشته» را یک تجربه جدیدی دانست و گفت: این فیلم نه فقط برای من بلکه برای گروه ایرانی حتی برای سینمای ایران تجربه جدیدی بود چون احتمالا هیچ وقت تولیدی به این مفصلی در خارج از کشور که به این شکل گسترده اکران شده باشد، نداشتیم. در این فیلم بخشی از عوامل ایرانی بودند و برای اولین بار فیلمی همزمان با اکران جهانی در ایران اکران شد.

به مراتب حرفه ای تر از اینجا بود

این بازیگر، محیط کار کردن و شکل کار را در « گذشته» برای خود جدید دانست و ادامه داد: خیلی چیزها هم مشابه بود. ولی خیلی از جنبه های دیگر کار برایمان تازگی داشت و به مراتب حرفه ای تر از اینجا بود. بعضی جنبه ها هم بود که ما شکل اینجایی اش را ترجیح می دادیم.

وی با اشاره به این جنبه ها اظهار کرد: بعضی چیزها بود که جور شدن با آن برای ما سخت بود. مانند تعطیلی شنبه و یکشنبه که برای ما سخت بود. ما عادت داریم با ریتم تندی کار را پیش ببریم که در آنجا هفته ای دو روز وقفه ایجاد می کرد. اما بعد دیدیم در تجدید قوا بسیار موثر است و روحیه آدمها را بالا می برد. چیزی که درست است و در کشورمان به آن عادت نداریم.

بچه ها در کشور ما با روحیه ای جان بر کف بر صحنه می آیند

علی مصفا گفت: موارد دیگری هم هست که به سالها کار ما در سینما برمی گردد و روحیه ای که با آنها تفاوت بسیاری دارد. بچه ها در کشور ما با روحیه ای جان بر کف بر سر صحنه می آیند. اما آنجا کارشان را بسیار اصولی انجام می دهند و حرفه شان است و مانند سایر حرفه ها، سالهاست که تعریف و جایگاه خود را پیدا کرده است.

او که در فیلم « گذشته» با زبان فرانسوی، بازی کرده است، بازی به زبان دیگر را برای خود غریب دانست و افزود: زبان بازیگر و شکل بیان دیالوگ ها یکی از ابزارهای بازی کردن است که هیچکدام از اینها را نداشتم و باید آن را در خودم و در مدت زمان کمی که داشتم، می ساختم.

علی مصفا درباره آشنایی اش با این زبان ادامه داد: به زبان فرانسه آشنایی داشتم اما خیلی چیزها یادم رفته بود و تسلط لازم را هم نداشتم. یادگیری فرانسه را خیلی سال پیش شروع کرده بودم اما متوقف شده بود. حدود دو ماه وقت داشتم برای فیلم زبانم را بازسازی کنم. به پاریس رفتم و امتحان تعیین سطح دادم و از سطح متوسط در کلاسهای فشرده شروع کردم. سعی می کردم خودم را در محیط قرار دهم و با آدم ها حرف بزنم، رادیو گوش کنم و به طور همزمان تمرینات خاص فرهادی را هم همراه بازیگران دیگر داشتم.

مدام با خانم حاتمی سناریو را چک می کردم

مصفا نقش همسرش لیلا حاتمی را در یادگیری سریع زبان بسیار موثر عنوان کرد و گفت: مدام با خانم حاتمی سناریو را مرور و دیالوگها را چک می کردم تا تلفظ ها درست باشد. کمک ایشان در زمینه زبان بسیار موثر بود. لحن زبان از ذهن آدم می رود و مدام به کسی که شکل دیالوگ گفتن را چک کند احتیاج داشتم. البته سر صحنه خیلی ها کمک می کردند اما من به کسی قبل از رفتن به صحنه احتیاج داشتم و حضور خانم حاتمی در خانه، چنین موقعیتی را برایم فراهم کرده بود.

وی افزود: اصغرفرهادی از فرانسه زبانها خواسته بود دیالوگ ها را به فرانسه بگویند و ضبط کرده بود و آن را در اختیار من گذاشته بود تا گوش کنم. در مجموع هر کاری که می توانستیم کردیم تا به آنجا برسیم و در صحنه به راحتی دیالوگها را بگوییم و از شکل حفظ کردن فاصله بگیریم.

این بازیگر در بخش دیگری از گفت وگویش با ایسنا درباره انتخابش توسط اصغر فرهادی برای حضور در « گذشته» گفت: با من تماس گرفتند و خواستند برای چند تست بروم. در این مرحله چیزی که اهمیت داشت این بود که بتوانم دیالوگ هایم را به زبان فرانسه بگویم. در چند جلسه متنی را با شخص دیگری که فرانسه می دانست حفظ و اجرا کردم که در نهایت انتخاب شدم.

برنیس بژو همراهی زیادی داشت

مصفا درباره ارتباطش با بازیگران مقابل خارجی با بیان اینکه کمک زیادی به او کرده اند اظهار کرد: آنها هم درک می کردند با کسی هم بازی هستند که زبان مادری اش و حتی زبان کسی که سال ها اینجا زندگی کرده باشد، نیست. برای همین خیلی به من کمک کردند و همراهی زیادی داشتند خصوصا برنیس بژو.

وی ادامه داد: در هیچکدام روحیه سوپراستاری ندیدم که بخواهند رفتارشان به گونه ای باشد تا فاصله ای ایجاد شود. نکته مهم این است که آنها با کسی (اصغر فرهادی) کار می کردند که اسکار گرفته بود و اشتیاق زیادی داشتند در کارش باشند. شاید برای قضاوت کردن باید در محیط دیگری با آنها روبرو شد.

این بازیگر درباره همکاری با بازیگران خارجی با بیان اینکه کار کردن در مقابل آنها تفاوت زیادی نمی کند، اظهار کرد: ابتدا سخت است اما بعد مثل دو بازیگر کار می کنیم و مهم نیست متعلق به چه کشوری هستیم. تجربیاتمان و شیوه ورودمان به این ماجرا فرق می کند اما وقتی با هم کار می کردیم خیلی تفاوت احساس نمی کردم.

وی ادامه داد: تفاوت بازیگران ایرانی و خارجی همان تفاوت هایی است که یک ایرانی با یک خارجی دارد و چیزی که خاص بازیگر بودنش باشد، نیست. البته یک کار نمی تواند ملاک درستی برای ارزیابی باشد.

مصفا درباره صحبت هایی که درباره گذاشتن پنبه در دهانش برای نزدیک شدن به لهجه مطرح شده است، گفت: این موضوع ارتباطی به لهجه نداشت. شکل نهایی گریم اینگونه بود که مورد پسند فرهادی قرار گرفت و در عین حال حرف زدن را مقداری سخت تر می کرد.

او درباره نقش زبان در طولانی شدن زمان فیلمبرداری گفت: فیلمبرداری طبق برنامه سه ماه و نیم به طول انجامید و بیشتر نشد. زبان هم مساله ای بود اما همه چیز آنقدر خوب چیده شده بود که زبان هیچ وقت در روند کار تأخیری ایجاد نکرد. گروه مترجم کنار اصغرفرهادی بسیار خوب کار می کردند و همه چیز را دقیق منتقل می کردند. از مرحله ای که گذشتیم ارتباط بی واسطه هم بین فرهادی و بازیگران خارجی برقرار شد. حتی مواقعی برای آنها هم عجیب بود که فرهادی به لحن بعضی دیالوگها ایراد درست می گرفت. کار ما از مانع زبان فراتر رفت و مکانیزم خوبی چیده شده بود.

علی مصفا که طی ماه های گذشته گفت وگوهای زیادی با خبرنگاران خارجی داشته است، درباره سوالات آنها درباره ی « گذشته» ، توضیح داد: آنها بسیار کنجکاو بودند بدانند شیوه کار فرهادی با بازیگران چگونه است که به همچین بازی می رسد. این میزان دقت به بازی بازیگران و دقت و انرژی گذاشتن برای رسیدن به آن بازی مورد نظر، برایشان عجیب بود. برای بازیگران فیلم هم شکل تمرینات قبل از شروع فیلمبرداری تازه و عجیب بود.

وی درباره اینکه آیا آنها او را نماینده ی مردم ایران در فیلم می پنداشتند، پاسخ داد: در سوالاتشان چنین چیزی ندیدم. شاید در نقدهایشان چنین نگاهی بود که این آدم نماینده فرهنگ ایران است که این موضوع هم در اقلیت بود. بیشتر جوری جذب قصه می شدند که بیشتر هر کسی را به عنوان شخصیت این قصه می دیدند.

مصفا ادامه داد: خود من هم به این نقش اینگونه نگاه نکردم. « احمد» را انسانی ایرانی دیدم که در این قصه چنین شخصیتی دارد. اصلا فکر نکردم کاری نکنم که مثلا بگویند مردهای ایرانی اینگونه هستند. هنگام خواندن سناریو اصلا به چنین چیزهایی فکر نکردم و با فرهادی همچنین صحبتی نشد و چنین نگرانی نداشتیم. بیشتر در کشورمان منتقدان و سینمایی نویسان علاقه دارند در وهله ی اول همه چیز را دسته بندی کنند و از مسیر این دسته بندی ها به نتیجه برسند من هیچ وقت نمی فهمم چرا به صرف این که یک شخصیت ایرانی است یا مثلا فرانسوی است باید نمایندگی فرهنگی، اخلاقی و غیره کشورش را هم به عهده بگیرد.

او درباره برخی انتقادات که به شخصیت پردازی های فیلم « گذشته» می شود، پاسخ داد: معتقدم « احمد» شخصیتی است که پر از تناقض است، مثل بقیه شخصیت ها و این چرا باید ایراد تلقی شود؟ این هم به میل سینمایی نویسها برمی گردد که می خواهند شخصیت از همه نظر کامل و کاردرست باشد. البته هنوز فاصله زیادی از فیلم نگرفتم که بتوانم قضاوت کنم اما از اینکه بخشی از گذشته این نقش آشکار نیست، ایرادی نمی بینم و من را برای بازی در این نقش اذیت نمی کرد.

مصفا خاطرنشان کرد: به نظر من آن چیزی که قصه لازم داشت همین بود که در فیلم هست. اگر می خواستیم گذشته این آدم را نشان دهیم، نمی دانم چه خاصیتی می توانست داشته باشد. شاید تنها جواب سوالات بیننده ای که عادت دارد این سوالاتش پاسخ داده شود را می داد اما کمک دیگری به پیشبرد قصه نمی کرد.

نمی فهم چرا باید جد و آباء شخصیت در ابتدا به شکل کامل معرفی شود

وی افزود: خودم ترجیح می دهم درباره بخش هایی از گذشته شخصیت ها صحبت نشود و به بیننده واگذار شود تا با توجه به چیزی که می بیند آن را در ذهنش شکل دهد. در این فیلم وقتی وارد یک ماجرای چهار روزه می شویم با شخصیت هایی مواجه هستیم که لزوما همه رگ و ریشه آنها را نمی دانیم. اما قصه ای میگذرد و شناختی از این آدمها پیدا می کنیم. با توجه به آن چیزی که داریم این چه ایرادی دارد؟ نمی فهمم چرا باید جد و آباء و شجره نامه شخصیت در ابتدا به شکل کامل معرفی شود.

« گذشته» بیننده را تا انتها درگیر می کند

علی مصفا درباره دیدن فیلم در کنار تماشاگران خارجی گفت: همه درگیر قصه می شدند و تا آخر ماجرا را دنبال می کردند و معتقد بودند با وجود اینکه تایم فیلم هم طولانی است اما « گذشته» بیننده را تا انتها درگیر خود می کند.

وی ادامه داد: در ایران هم اکران یک فیلم با زیرنویس و تایم طولانی و استقبال تماشاگران اتفاق جدیدی است. پیش بینی می کردیم در ایران استقبال شود اما خودم فکر نمی کردم فیلم با زیرنویس این مقدار استقبال شود. فکر می کردم برای مردم سخت باشد. شاید اگر فیلم دوبله می شد، شکل ماجرا فرق می کرد اما شکل دوبله هم کار سخت و پیچیده ای است.

طبیعتا چیزهایی با دوبله از دست می رود اما…

مصفا درباره دوبله فیلم که در حال انجام است با بیان اینکه طبیعتا چیزهایی از دست می رود و در عین حال باعث می شود چیزهایی هم اضافه شود، گفت: فکر می کنم دوبله ضربه ای به فیلم وارد نکند چراکه دوبله « گذشته» خیلی خاص خواهد بود و با یک فیلم خارجی که می خواهد اینجا دوبله شود، فرق می کند. عدهای هم هستند عادت کرده اند فیلم را به زبان اصلی ببینند و دوبله را خیلی نمی پذیرند. به هر حال دی وی دی فیلم هم بیاید عده ای دوست دارند آن را با دوبله ببینند و خیلی ها هم که دیدند آن را دوباره ببینند.

وی درباره فعالیت هایی که بازیگران هنگام اکران فیلم در خارج از کشور برای کمک به فروش بیشتر انجام می دهند، آنرا در چارچوب قرارداد عنوان کرد و ادامه داد: آنجا همه چیز تعریف شده است و اتفاقی خارج از قاعده رخ نمی دهد. چیزی که ما اینجا نداریم و در ردیف کارهای اضافه محسوب می شود. در آنجا روابط خیلی برابرتر از ایران است. همه کار خودشان را می کنند و مهم نیست تو بازیگری و دیگری تدارکات. احترام آدمها هم خیلی بیشتر رعایت می شود.

گفت و گو با علی مصفا

مصفا که با « گذشته» در جشنواره فیلم کن نیز حاضر بوده است نوع برخوردها را در این جشنواره متفاوت با برنامه های مشابه در کشورمان عنوان کرد و گفت: رفتاری که آنجا می شود قرار است در کمال انسانیت و احترام باشد اما بعضی وقتها آدم اینجا چنین احساسی نمی کند، بنابراین موضع گیری می شود. آنجا خیلی چیزها جا افتاده است و همه چیز طبق تعاریف پیش می رود و مورد خلاف قاعده ای اتفاق نمی افتد. چیزهایی که طی سالهای سال توسط برگزارکنندگان شکل گرفته اما اینجا هر سال جشنواره به یک شکل برگزار می شود.

بازیگر فیلم های « لیلا» و « پری» بازی در « گذشته» را در ادامه روند کاری اش موثر دانست و در عین حال به ایسنا گفت: حتما دیدم به عنوان فیلمساز تغییراتی کرده اما به عنوان بازیگر خودم متوجه تغییری نمی شوم شاید چون عادت ندارم به شکلی آگاهانه به بازیگری فکر کنم، شاید هم این از میل همیشگی ام به فرار از بازیگری نشات می گیرد.

وی درباره اینکه بعد از « گذشته» پیشنهاد بازی در فیلمی خارجی داشته است یا نه گفت: من پیشنهاد مستقیمی نداشتم. چند جا مطرح شد که خیلی جدی نبود. وقتی فیلمی مانند « گذشته» ساخته می شود و امکان کار کردن سینماگران ایرانی در خارج از کشور را مطرح می کند، چنین چیزی هم خیلی طبیعی می تواند پیش بیاید. با فیلم « جدایی نادر از سیمین» هم چنین اتفاقی افتاد و به پیمان معادی پیشنهاد بازی شد. قبل تر نیز با فیلم عباس کیارستمی برای همایون ارشادی این موقعیت پیش آمد.

بازیگر برگزیده جشنواره سیزدهم فیلم فجر ادامه داد: بازیگران ما بازیگرانی هستند که از سالها قبل در این کلاس کاری بوده اند. به هر حال در آنجا رقابت فشرده است و شرایط سخت تر است اما بازیگران ما این کلاس بازی را دارند و چیزی از آنها کم نمی آورند. اگر به من هم پیشنهادی شود برایم تفاوتی نمی کند، تنها باید احساس کنم، می توانم آن نقش را بازی کنم و اگر به این نتیجه برسم که نمی توانم کار کنم آن را انجام نمی دهم.

علی مصفا که در مدت عدم حضورش در ایران دومین ساخته سینمایی اش، « پله آخر» اکران شد درباره آن گفت: این فیلم در شرایط سختی اکران شد. وقتی آدم سر اکران فیلمش هست اتفاقات بدی میافتد چه برسد به اینکه نباشی. فکر کردم فرصتی است که اگر استفاده نکنم از دست می رود و تنها فرصت اکران هم همین بود. اما از اینکه آن موقع اکران کردیم پشیمان نیستم. البته بر سر مسائل حوزه هنری فرصت اکران اصلی از ما گرفته شد و دیواری کوتاه تر از دیوار« پله آخر» پیدا نکردند.

در مقام بازیگر خیلی به من خوش نمی گذرد

بازیگر فیلم « پارتی» که به نسبت سال های حضورش در بازیگری تعداد فیلم هایی که در آنها به ایفای نقش پرداخته اندک است علت آن را موارد مختلفی عنوان و خاطرنشان کرد: چیزهای مختلفی باعث شده تعداد فیلم هایی که بازی کرده ام زیاد نباشد. خیلی در مقام بازیگر به من خوش نمی گذرد شاید علت اصلی این باشد. بازی کردن در یک فیلم خیلی برایم لذت بخش نیست و تا حدی اذیتم می کند. زمانی پیشنهادی می شود که اگر قبول نکنی غیر منطقی است. اما ترجیح می دهم تا جایی که میتوانم از زیرکار بازیگری فرار کنم.

مصفا ادامه داد: بازیگری کار جذابی است ولی ته دلم همیشه ترجیح می دهم راهی پیدا کنم که از آن معاف شوم. مگر آنکه شرایط به گونه ای چیده شود که نتوانم هیچ بهانه ای بیاورم و آن را قبول کنم.

وی بازی در« گذشته» را در افزایش علاقه اش به بازیگری بی تاثیر خواند و اظهار کرد: سالهای زیادی است که فعالیت بازیگری دارم اما این فیلم قطعا چیزهایی در من را به خاطر تجربه منحصر به فرد بودنش تغییر داد.

مصفا علاقه اش را به کارگردانی بیشتر از بازیگری عنوان کرد و درباره فعالیت آینده اش به ایسنا گفت: می خواهم فیلم بعدی ام را بسازم و منتظرم ببینم چه شرایطی پیش می آید. طرح و فیلمنامه آماده دارم و بیشتر فکر می کنم چگونه می شود سرمایه آن را فراهم کرد. دلم می خواهد باز هم خودم تهیه کننده باشم و این که مجبور نیستم با شخص دیگری سر اکران و مسائل دیگر بحث کنم برایم لذت بخش است. البته « پله آخر» زیان مالی به همراه داشت اما وضعیت آنگونه هم نیست که تهیه کنندگان ناله می کنند.

وی درباره فعالیت بازیگری نیز اظهار کرد: سعی می کنم همچنان بازی نکنم و حتی در کار خودم هم بازی نکنم. در « پله آخر» هم شرایطی پیش آمد که مجبور شدم مقابل دوربین بروم. بازی و کارگردانی همزمان تجربه بسیار سختی است و امیدوارم دیگر این کار را نکنم.

مصفا در پایان این گفت وگو درباره آخرین وضعیت سینما « جمهوری» که چند سال پیش مورد حریق قرار گرفت گفت: چند بار از شهرداری تقاضای کمک برای بازسازی و یا تعیین تکلیف کردیم که هنوز جوابی نگرفته ایم.