گفت‌وگوی منتشر نشده با شهید آیت

  به گزارش پارس به نقل از فارس، آنچه پیش روی دارید گفت و شنودی است منتشر نشده با استاد شهید دکتر سید حسن آیت که در آستانه برگزاری مراسم بزرگداشت دکتر مصدق از سوی بنی صدر در چهاردهم اسفند ۱۳۵۹ صورت پذیرفته است. این مصاحبه پرنکته که توسط آقای سید علی آیت برادر آن شهید گرانمایه در اختیار ما قرار گرفته، پیشینه کارکرد جبهه ملی و شخص دکتر مصدق در جریان نهضت ملی مرور شده، نفوذ این جریان به صف مبارزان انقلاب اسلامی و نیز نظام نو تأسیس جمهوری اسلامی مورد بازبینی قرار گرفته است. در سالروز شهادت آن مبارز نستوه، این یادگار ارجمند را به شما تقدیم می کنیم.

همچنان که می بینید این روزها طرح مسئله ملیت، ملی گرایی و طرفداری به اصطلاح از چهره های ملی در کشورمان اوج گرفته است، لطفاً در این زمینه توضیح بدهید که ریشه ملی گرایی چیست و از جانب چه کسانی عنوان شده است و چگونه به ایران آمد؟

- البته در مورد اینکه گفته شد طرفداری از چهره های ملی اوج گرفته است، اگر منظورتان این باشد که مردم از اینها طرفداری می کنند، این را قبول ندارم، اما در این باره باید بگویم محافل خاصی می خوهند از این عنوان علیه نهضت اسلامی ایران استفاده کنند. این یک مسئله ای است که سابقه طولانی دارد، اینجا فرصت نیست که ما به صورت مبسوط در خصوص تاریخ ملی گرایی بحث کنیم، اما به طور اختصار باید بگویم این موضوع یک ریشه طولانی و تاریخی دارد و هر قوم، طایفه و دسته ای به علت اینکه نسبت به یکدیگر انس داشته و نسبت به اقوام دیگر نامأنوس بوده اند، چنین گرایشی داشته اند و ازهمین بابت تعصبات قومی و نژادی پیدا هم می شد. هر قوم و نژادی این تعصب را نسبت به قوم و نژاد خودش داشته و نسبت به دیگران، یک عدم انسی احساس می کرده است و افرادی که می خواستند بر جامعه مسلط باشند و جامعه را تحت سلطه خودشان در بیاورند، از این حالت سوء استفاده می کرده اند و انسان ها را به جان یکدیگر می انداخته اند، اما مسئله ملیت در عصر حاضر صورتی دیگر به خودش گرفت.

می شود گفت در آغاز این مسئله در اروپا رنگ خاصی به خود گرفت، مثلاً انگلیسی ها خودشان را برتر از دیگران می دانستند، آلمانی ها همین طور، ولی اروپا (غرب) از این مسئله برای تجزیه شرق و تسلط بر آن و سایر کشورها استفاده کرد، اما ما می دانیم در اسلام مسئله ملیت مطرح نیست و امتیازات از هر نوعش رد شده است از جمله امتیازات ملی. در قرآن هست « إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَیکُمْ» (۱) گرامی ترین شما نزد خدا باتقواترین تان است و در احادیثی که از پیامبر و ائمه روایت شده آمده است: همه شما از نسل آدمید و آدم از خاک است. این تساوی اسلام است، اما غرب و سایر استعمارگران و اخیراً آمریکا وقتی شروع به دست اندازی به سایر جاها کردند، با دو نیروی بزرگ مواجه شدند، یکی حکومت عثمانی بود که عنوان اسلامی به خودش داده بود و یکی هم حکومت ایران از عهد صفویه به بعد که خودش را مسلمان شیعه قلمداد می کرد، الان کاری به این مسئله نداریم که این حکومت ها در اصل اسلامی نبودند، ولی به هر حال درآن دوره کشورهای مقتدری بوده اند در برابر مطامع استعمارگران، ولی اینها را تجزیه کردند و تنها عنوانی که توانستند از آن استفاده کنند، عنوان ملیت بود، زیرا مفهوم مبهمی بود که این کشورها را تجزیه می کرد تا بی نهایت! همان گونه که کشور عثمانی اینگونه شد و کشورهای عربی از آن جدا شدند، سایر کشورها نیز از آن جدا شدند، تنها از این روند زبان ترکی استثناء شد، در حالی که می دانیم که زبان دلیل بر ملیت نیست.

الان زبان آمریکایی ها انگلیسی است، در حالی که انگلیسی نیستند و این زبان را عنوان کردند، نژاد ترک را هم مطرح کردند و اسم ترکیه هم از همین جا پیدا شد، در حالی که اصلاً اسمی به نام ترکیه در تاریخ نداشتیم. این ضربه بزرگی به مردم این مناطق بود که در اثر آن تجزیه شده و تحت تسلط استعمار فرانسه، انگلیس و غیره قرار گرفتند.

همین مسئله را هم در ایران عنوان کردند که داستانش طولانی است، ولی یکی از نتایجی که گرفتند این بود که مشروطیت را که مذهبی ها و روحانیون بانی آن بودند و اگر به طور کامل موفق شده بودند، یک حکومت اسلامی تشکیل می شد و معلوم بود چه نتایجی در بر خواهد داشت، ولی مسئله ایرانیت و تاریخ ایرانی را مطرح کردند، مسئله ملیت را مطرح کردند، به خصوص « فراماسون ها» یعنی عمال و ایادی همین استعمارگران بودند که روی این مسئله زیاد تکیه می کردند. می دانیم از اختلافات مهم بر سر « اسم مجلس» بود که غیر اسلامی ها می گفتند مجلس شورای ملی! ! ! روشن است سر یک اسم این قدر دعوا و اختلاف نیست، پس این یک مسئله عمیق و ریشه ای بود و آنها می خواستند جریان را از همان اول منحرف کنند.

زمان رضاخان این تلاش خیلی وسیع تر شد. مسئله زرتشت مشتاقیان کوروش کیان داریوش که از بحث ما خارج است. به طور کلی استعمار همیشه از این مسائل استفاده می کرد، از جمله در جریان ملی شدن نفت که آیت الله کاشانی از آن تحت عنوان اسلام دفاع می کرد و دکتر مصدق و دیگران مدعی بودند طرفدار ملیت هستند! ! ! و باز هم می بینیم در نهضت اخیر هم عده ای تحت عنوان ملی گرایی که ما اول ایرانی هستیم و بعداً ممکن است مسلمان باشیم یا نباشیم یا نظایر اینها، درصدد ضربه زدن به نهضت برآمدند! بدیهی است اگر ما این عنوان را قبول می کردیم خوب کردها می گفتند ما یک ملیت هستیم، ترک ها و بلوچ ها هم همین طور و استعمارگران هم براین مبنا فعالیت های خود را شروع می کردند و این مسئله تا بی نهایت ادامه داشت و فلان شهروبهمان شهر هم همین طور… و خوشبختانه اسلام توانست این مملکت را نجات دهد و وحدت مملکت را حفظ کند.

همانطور که می دانید در حال حاضر دکتر مصدق به عنوان یک رهبر ملی در ایران مطرح است. شما بفرمایید ایشان کلاً دارای چه سیستم فکری و اعتقادی بوده اند و عنوان ملیت برایشان صادق است یا نه؟

- در مورد اینکه مصدق به عنوان یک رهبر ملی و چهره ملی مطرح است، باید توضیح بدهیم باز مفهوم آن این نیست که ملت طرفدار اوست. نه! به نظر من مصدق همان طور که شاهد هستید پس از دو سالی که از انقلاب می گذرد باعث شد مردم چهره واقعی اورا بیشتر بشناسند، به طوری که چون قبلاً بر اثر همان تبلیغات وسیعی که استعمارگران و عواملشان کرده بودند و البته یک قشر قابل توجه از مردم هم مصدق را باور کرده بودند! و او را یک قهرمان و چهره ملی می دانستند. « مصدقی بودن» یک نقطه قوت بود و ضد مصدق بودن یک نقطه ضعف! ولی الان عکسش شده و در اثر افشاگری هایی که شده است و مردم روشن شده اند، مصدقی بودن نقطه ضعف و مخالف مصدق بودن یک نقطه قوت است. اما اینکه آیا مصدق ملی گرا بود یا نبود، به نظر من « اینها» اصلاً ملت را قبول نداشتند! اینها از ملت به عنوان یک مستمسک برای شکست نهضت ها و انقلاب ها استفاده می کردند.

چنانچه می دانید مصدق عضو فراماسونری بود و فراماسونری اصلاً ملیت را قبول ندارد، ولی از این عامل برای تفرقه در بین صفوف مردم به خاطر پیروزی همان استعمارگرها استفاده کرد. می بینیم تقی زاده، مصدق و شریف امامی همه فراماسون بودند و مطابق آن مرامنامه فراماسونری، شریف امامی مدعیِ جهان وطنی بود! ! ولی معهذا همیشه به طور آشکارا دم از ایران می زدند و منظورشان این بود که اسلام را تحت الشعاع قرار دهند.

همانطور که در پاسخِ قبل اشاره کردم در نهضت ملی شدن نفت! از این عنوان استفاده کردند و با عنوان ملت، ملیت و نظایر اینها آن نهضت را دچار شکست کردند. در جریانات اخیر هم دیدید که عکس دکتر مصدق را قبل از پیروزی انقلاب به میان آوردند و شاهپور بختیار زیر عکس مصدق ژست می گرفت، سنجابی، هدایت الله متین دفتری و مقدم مراغه ای، همه اینها دم از ملیت می زدند که نهضت را دچار شکست کنند و خلاصه مطلب، این یک دستاویزی بود از طرف مصدق و کسانی که همان خط مصدق را می رفتند و می خواستند ازآن برای شکست نهضت اسلامی ایران استفاده کنند.

طبق چه شرایطی آقای دکتر مصدق نخست وزیر شد و کلاً چه عواملی در احرازاین سمت توسط وی مؤثر بودند؟

-در مورد نخست وزیری آقای دکتر مصدق ما باید به یک دسیسه استعمارگران اشاره کنیم، آن هم این است که آنها همیشه یک سری عوامل شناخته شده و یک سری عوامل ناشناخته دارند و عمد دارند که مردم آنها را نشناسند. آن عوامل شناخته شده مثل رضاخان هستند که همه می دانستند عامل انگلستان است. البته او هم بعداً آشکار شد یا مثل سادات که الان عامل امریکاست و خیلی عوامل دیگر… اما عوامل ناشناخته اینها را در همه جناح ها، برای روز مبادا می گذارند، برای روزی که مردم ناراضی شدند و قیام کردند و شرایطی به وجود آمد که خواستند مردم آن عامل شناخته شده را بیرون کنند! اینها در جناح مذهبی، جناح انقلابی و جناح اصلاح طلبی در همه اینها عناصری را می گمارند و تلاش می کنند که اینها به تدریج در رأس قرار گیرند تا در موقع مناسب منافع استعمارگران را حفظ کنند.

ما می بینیم در مبارزات ضد استعماری که مثلاً در افریقا شد چهره هایی علی الظاهر ضد انگلستان بودند و علی الظاهر مبارزه می کردند و زندان هم می رفتند، ولی بعد که انگلستان دیگر نمی توانست مقاومت مستقیم کند و وقت انتقال و واگذاری حکومت بود، حکومت را به همین عمال ناشناخته خودش می داد. یا در کنگو می بینیم چهره مبارزی مثل لومبا مبارزه می کند و اصالتاً هم مبارزه می کند و کسی که الان هم سر کار است در کنگو، موبوتوست! البته لومبا و موبوتو هر دو با بلژیک مبارزه می کردند و بالاخره می بینیم در آن موقع حساس همین موبوتو علیه لومبا کودتا و او را از صحنه خارج کرد و کنگو را تحت تسلط امریکا درآورد.

در ایران هم از این چهره ها زیاد می بینیم، تقی زاده معروف که علی الظاهر با مشروطه خواهان همگام بود و چون استعمارگران پشت سرش بودند اطرافش زیاد تبلیغات می شد. در اعلامیه ها و روزنامه ها با تبلیغات ماهرانه ای مورد توجه ملت قرار گرفت به طوری که نهایتا تقی زاده شد یک چهره ملی! به همین علت بود که توانست مشروطیت را از اصل خودش منحرف کند و بعد از مشروطیت قرارداد خائنانه نفت را به ضرر ملت ایران در سال ۱۳۱۲ هجری، ۱۹۳۲ میلادی منعقد کرد! و یا همین دکتر مصدق یک وقت گفته بود تقی زاده خائنی است که مادر دهر مثلش را نزاییده است، در عین حال ما با دقتی در تاریخ متوجه می شویم همین دکتر مصدق جزو هیئتی هشت نفری، و با همین تقی زاده جزو مشاورین خصوصی رضاخان بود، این هشت نفر که خوب وجیه المله هم بودند، مشیرالدوله، مستشارالممالک، تقی زاده، مصدق، حاج مخبرالسلطنه هدایت و… اینها چهره هایی بودند که استعمار توانسته بود آنها را بدل سازی کند و مورد قبول قشر عظیمی از این ملت قرار بدهد و وقتی یکی یکی چهره اینها افشا می شد مهره دوم وارد میدان می شد.

موضوع دکتر مصدق هم از این قرار است. وقتی می خواست سلسله سلطنتی عوض شد او با این که تجلیل فراوانی از رضاخان پهلوی کرد، گفت: « من با سلطنتش مخالفم! و سلطنت یک مقام تشریفاتی است» و بعد هم که رضاخان رفت، از این مسئله استفاده کرد و گفت « من با رضاخان مخالف بودم! » در مجلس چهاردهم یک مقدار عوام فریبی کرد که اینها تفصیل فراوان دارد. همه اینها باعث شد که او بتواند از نتیجه زحمات آیت الله کاشانی که با استعمار انگلیس مبارزه واقعی می کرد به شدت استفاده کند و رهبر جبهه ملی شود و در دوره شانزدهم به اصطلاح مورد توجه مردم قرار بگیرد. بعد هم به پیشنهاد « جمال امامی» وقتی رزم آرا کشته شد و علاء استعفا کرد، او توانست نخست وزیر شود، یعنی ما چهره های خیلی برجسته مثل خود آیت الله کاشانی و یا دیگران را داشتیم، ولی این چهره ای که دشمنان نهضت ازقبل جاسازی کرده بودند و به او اعتماد داشتند، نخست وزیری را به او دادند و هیئت دولت را که ایشان معرفی می کند خودش مبین این است که می خواهد مردم را فریب بدهد، برای این که باقر کاظمی وزیر امور خارجه اش بود.

این باقر کاظمی وزیر امور خارجه رضاخان هم بود، بله وزیر خارجه رضاخان وزیر خارجه مصدق هم می شود! ! ! یکی از کسانی که الان خیلی او را می کوبند و اگر کسی با او عکس داشته باشد به او حمله ور می شوند، سپهبد زاهدی بود. همین آقای مصدق سپهبد زاهدی را که آن موقع سرلشکر بود به وزارت کشور منصوب کرد که شما می توانید به روزنامه اطلاعات و کیهان مورخه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۲۳ مراجعه کنید و عکس مصدق، باقر کاظمی، سنجابی و بسیاری از این طاغوتی ها را در کنار هم به عنوان هیئت دولت ببینید. به همین دلیل هم بود که آیت الله کاشانی اطلاعیه ای صادر کرد و فکر می کنم در همه روزنامه ها در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۵ اطلاعات درج شد، ایشان گفتند: من هیچ مداخله ای در انتصابات دکتر مصدق نداشتم و ندارم. به هر حال دکتر مصدق سر کار آمد و همین طور که می دانیم نهضت را منحرف کرد و حتی بعد از ۳۰ تیر انتصابات غلطی اتفاق افتاد. الان طرفدارانش درمورد قبل از ۳۰ تیر می گویند ناچار بود قدرت نداشت، شاه قدرت داشت، ولی بعد از ۳۰ تیر که دیگر شاه از قدرت افتاده بود، انتصابات بعد از ۳۰ تیربه مراتب بدتر از قبل از ۳۰ تیر بود. شاهپور بختیار و رضا فلاح اینها را آورد! ! !

بد نیست در باره دوران بعد از صدارت ایشان (دکتر مصدق) توضیح دهید و بفرمایید ایشان چه کسانی را به عنوان وزیر و… به صحنه آورد و کلاً چه خطی را عنوان کرد، اسلام یا خط دیگری را؟

-البته قسمتی از پاسخ این سئوال را، در سؤال قبل جواب دادم و گفتم یکی از پست های حساس را به باقر کاظمی داد، برای این که بدانیم باقر کاظمی که مدت ها وزیر خارجه رضاخان بود چه کسی است باید این را توضیح بدهیم که در زمان رضاخان محال بود کسی به وزارت خارجه برسد و عامل انگلستان نباشد، چون حکومت خود رضاخان انگلیسی بود و انگلیسی ها همیشه می کوشیدند وزیر خارجه عامل سرسپرده خودشان باشد.

فرد دیگر همان سرلشکر زاهدی بود. امیر علائی وزیر دادگستری شد که همین شخص در کابینه های قبلی هم وزیر بود، در کابینه علاء هم وزیر بود. شاهپور بختیار که سند جاسوسی اش ازخانه سدان به دست آمد وزیر کار شد. رضا فلاح که سند جاسوسی اش به دست آمده و از انگلستان مدال گرفته و رئیس کارگزینی شرکت نفت انگلستان بود پست حساسی در تاسیسات نفت به عهده گرفت و « بیات» که خویشاوند دکتر مصدق و از عمال انگلستان بود، شد مدیر عامل شرکت نفت ملی! ! ! مصدق انتصابات این جوری را پیش گرفت و از این جهت بود که روحانیت و در رأسش آیت الله کاشانی را شکست داد، چون آیت الله کاشانی نفوذ عمیق و وسیعی پیدا کرده بود و نمی شد او را به دست شاه و عمال شاه شکست داد، باید به دست کسی شکست داده میشد که چهره ملی به خودش گرفته باشد و آن دکتر مصدق بود که نهایتا آیت الله کاشانی را منزوی کرد، مذهبی ها را منزوی کرد، نیروهای انقلابی را منزوی کرد و باعث شد باردیگردیکتاتوری در ایران مستقر شود.

لطفاً توضیح دهید که برخورد دکترمصدق با خانواده سلطنتی شاه و از طرفی با انقلابیون مذهبی چگونه بود؟

در مورد برخورد با شاه مخلوع و طرفداران مصدق می خواهند اینطور جلوه دهند که مصدق ضد شاه بوده است، در حالی که اشاره کردیم دکتر مصدق نه با شاه مخالف بود و نه با پدر شاه. در مورد پدر شاه مصدق صریحاً در مجلس پنجم و ششم، آشکار و غیرآشکار از رضاخان دفاع کرد و همان طور که گفتیم جزو هیئت هشت نفره مشاوران او بود. پس از این که رضاخان کودتا کرد، مصدق با سید ضیاء طباطبایی در چندین کابینه پیش از کودتا وزیر خارجه، وزیر دارایی و به اصطلاح وزیر مالیه و وزیر دادگستری و استاندار بود، سمت های حساسی داشتند.

در مجلس پنجم هم در نطقی که با تغییر سلطنت مخالفت می کند می گوید: « رضاخان در ایران امنیت برقرار کرد. ولایق و شایسته است» و خیلی توضیحات دیگر و می گوید: « به این دلیل می خواهم او شاه نشود که بدل به یک مقام تشریفاتی نشود! ! تا او هست ایران بتواند از نبوغ او استفاده کند! » بعد از شهریور ۲۰ هم که همیشه او را شاه نگون بخت جلیل القدر و نظایر اینها لقب می داد. در عکسی که همه جا پخش شده است دست ملکه ثریا را می بوسد. چندی بعد هم در محاکمات خودش می گوید: « رضاشاه هفت تا بچه آورد که یکی بلبل است و شش تای دیگرش سحره است! » و بلبلش را می گوید شاه است و شاه بود که جان مرا نجات داد! ! این اواخر که رضاخان به دلایل خاصی مصدق را بازداشت کرد، به واسطه شاه و معلمش اورا آزاد نمود.

اینکه مثلاً می گویند در نهم اسفند مصدق از شاه می خواست که به خارج برود! ! اتفاقاً این خواست شاه بود که به خارج برود و قوی تر برگردد و مصدق با این خواست موافقت کرد. جریان را طوری ترتیب دادند که کسانی مانند آیت الله کاشانی معتقد به رفتن شاه به خارج نبودند، چون می دانستند دستش برای سرکوب جنبش بازتر خواهد شد، به مردم بگویند هان! اینها طرفداران شاه هستند، در صورتی که عکسش بود و اینها مخالف شاه بودند.

خود کاشانی در نامه ای که نوشته و در ضمن حرف هایی که زده، گفته بود: « اگر شاه بیرون برود قوی تر برمی گردد» و تجربه این را خوب نشان داد که علی الظاهر شاه فرار کرد و دکتر مصدق نخست وزیر بود، وزیر دفاع یعنی وزیر جنگ بود، اختیارات تام داشت و مجلس را منحل کرده بود، شاه هم که فراری بود، ولی می بینیم شاه با قدرت بیشتری برمی گردد! ! البته به دلایل زیاد که الان فرصت بازگویی آن نیست شاه به قدرتی برمی گرددکه خود دکتر مصدق برایش فراهم کرده بود، چون اگر مصدق می خواست جدی با شاه مبارزه کند همان صبح ۲۵ مرداد، شاه را که در کلاردشت بود و هیچ محافظی هم نداشت بازداشت می کرد یا در هوا هواپیمایش را میزد، چنانچه با مصدق تماس هم گرفتند و گفتند ما می توانیم هواپیمایش را که به سوی بغداد می رود بزنیم، البته ایشان اجازه نداد و طبق اعترافات خودش می خواست تلگرام بزند که بروید و برگردید و به سلطنت خود ادامه دهید، یعنی مصدق هرگز نمی خواست خانواده و نظام سلطنتی از بین برود.

و از طرفی با انقلابیون مذهبی چگونه رفتار کرد…

-در مورد مذهبی ها اشاره کردیم مصدق از همان اول نواب صفوی را به زندان انداخت، فدائیان اسلام را به زندان انداخت! کاشانی را هم که زورش نمی رسید به زندان بیندازد، چون نفوذ فراوانی داشت، او را به تدریج منزوی کرد و کار به جایی رسید که روزنامه هایی مثل شورش، چلنگر و نظایر آنها کاریکاتورهای زشتی از آیت الله کاشانی می کشیدند و به عمامه اش مارک انگلستان می زدند و در خیابان ها لقب جاسوس به او می دادند! ! در بین مردم تبلیغ می کردند و تصنیفی درست کرده بودند که: (ول کن بابا اسدالله- از دست آیت الله -نه شیخ می خواهیم نه ملا! ! ) و نظایر اینها. بدترین اهانت ها را به مذهبی ها کردند. خلاصه شاه و دیگران به تقلید از مصدق که این بدعت را گذاشته بود، توانستند ضربات بعدی را به مذهب و مذهبیون وارد کنند.

ممکن است بفرمایید دکتر مصدق بعد از کودتای ۲۸ مرداد چه فعالیت هایی را دنبال می کردند و چه خط سیاسی را اتخاذ و چه کسانی با او همراهی کردند؟

-مبارزات و اصولاً فعالیت های دکتر مصدق در چهارچوب مجلس بود و آدمی بود که می شد به او گفت کهنه کار. صرف نظر از نقشه هایی که به عهده اش گذاشته شده بود، می بینیم دکتر مصدق هیچ وقت خارج از مجلس مبارزه ای نمی کرد، مثلاً در تمام دوران رضاخان وقتی که دوره ششم تمام شد، مصدق از دوره ششم تا حدود ۱۴ سالی که از حکومت رضاخان باقی مانده بود، کوچک ترین اعتراضی به او نکرد و اساسا کوچک ترین فعالیت سیاسی ای نکرد. بعد از فرار رضاخان هم تا دوره چهاردهم که می خواست نماینده شود فعالیتی نداشت و همین که بعد از دوره چهاردهم، برای دوره پانزدهم انتخاب نشد، مبارزه را تعطیل و خودش را بازنشسته سیاسی اعلام کرد! ! در دوره شانزدهم با تلاش آیت الله کاشانی و دیگران توانست وارد مجلس شود و بعدش نخست وزیر شد، اما در دوره بعد از نهضت هم، باز فعالیت سیاسی نکرد. ارتباطش با جبهه ملی دوم هم برای شکست حرکات مردم بود.

در سال ۱۳۳۹ که مجددا جبهه ملی تأسیس شده بود، نامه هایی رد و بدل و اعتراض کرد که من زندانی هستم! ! و با آن همه جنایات رژیم حتی یک سطر اعتراض نمی کند. گویا فقط یک نامه به منصور می نویسد: « من کاپیتولاسیون را در ایران برقرار نکردم! » غیر از این هیچ گونه اعتراضی نمی کند. بنابراین بعد از ۲۸ مرداد فقط از اسم مصدق تا زنده بود و بعد از مرگش از عکس مصدق برای شکست حرکات اسلامی مردم استفاده شده است و می شود.

به نظر شما چرا بعد از این که انقلاب اسلامی پیروز شد و هیچ گونه انگیزه شعار ملی هم در آن مطرح نبود، باز عده ای داد از ملیت و ملی گرایی زدند و کلاً زنده کردن دوباره دکتر مصدق به چه معناست؟ آیا این یک نقشه حساب شده نیست؟

-این که نقشه قدیمی استعمار بود که از عنوان ملیت و چهره هایی که خودشان را ملی قلمداد می کردند و ساخته و پرداخته استعمار بودند علیه حرکات مردم استفاده می کرده؛ این روش قبل از مشروطیت و بعد از مشروطیت بوده و بعد از رضاخان هم بوده است. خوب است اشاره کنم بعد از این که جبهه ملی اول تشکیل شد، آنها ۱۶ نفر از افراد نامتجانس بودند و بعد هم یکدیگر را خائن قلمداد می کردند. چهر ه های مشهورشان بقایی، دکتر مصدق، عمیدی نوری، احمد ملکی و خیلی ها که حالا فرصت نام بردنشان نیست. آن جبهه با نقشه ای ماهرانه دچار شکست شد. در سال ۱۳۳۹ که در اثر اعتراضات جهانی امریکا مجبور به عقب نشینی شد، برای شکست و انحراف حرکت مردم، جبهه ملی دو باره تأسیس می شود! ! البته آن موقع با قیافه های دیگری. از جبهه ملی قدیم فقط سنجابی و دو سه نفر دیگر بودند، ولی شاهپور بختیار و دکتر صدیقی در جبهه ملی اول نبودند، در جبهه ملی دوم هم اینها نقششان را خوب ایفا می کنند.

آنها مورد تأیید دکتر مصدق هم قرار می گیرند و پس از آن که نهضت امام در سال ۴۱ شروع می شود و در ادامه منجر به حوادث ۱۵ خرداد می شود، می بینیم جبهه ملی دوم هیچ گونه اعتراضی به حوادث خونین ۱۵ خرداد و هیچ گونه حمایتی از امام نمی کنند! و باز همان موقع یادم هست که وابستگان به آنهامابین طرفداران امام می افتادند و مردم می گفتند خمینی پیروز است و شعار را به نفع امام می دادند، ولی اینها به نفع مصدق شعارها را می دادند! ! ! و بالاخره در سال ۵۶ -که البته مصدق دیگر خیلی وقت بود مرده بود- می بینید نهضت که می خواست اوج بگیرد و ملت حکومت اسلامی را می خواست، مجدداً عکس مصدق و چهره های دیگری که یا با دکتر مصدق همکاری کرده بودند و یا مدعی همکاری با او بودند، در صحنه حاضر می شوند.

چهره هایی مثل مثل مدنی، سنجابی، هدایت الله متین دفتری و خیلی های دیگر که در جبهه ملی دوم بودند. همین آقای بنی صدر در جبهه ملی دوم بود، آقای سلامتیان در جبهه ملی دوم بود. همه اینها آمدند به میدان برای اینکه جنبه اسلامیت نهضت را از بین ببرند و یا اینکه تضعیف کنند! ! ! که نتوانستند و نخواهند توانست.

پی نوشت:

(۱) قرآن کریم، سوره حجرات، آیه ۱۳.