نحوه عوض کردن خاک گلدان | بهترین زمان ؛ بهترین خاک

عوض کردن خاک گلدان امری حیاتی برای گیاه است. گاهی اوقات با وجود نور و آب کافی گیاه آپارتمانی رشد نمی کند و روز به روز ضعیف تر می شود. با تعویض خاک گلدان جان تازه ای به گیاه می دهید. ما بهترین زمان برای تعویض گلدان و روش صحیح آن را به طور مرحله به مرحله یادتان می دهیم.

چرا باید گلدان و خاک را عوض کنیم؟

خاک و گلدان گیاه زمانی باید عوض شود که ریشه‌ها کاملا در خاک پخش می‌شوند و فضای خالی باقی نمی‌گذارند. وقتی گیاه به محفظه بزرگ‌تر منتقل شود، فضای خالی بیشتری در خاک در اختیار خواهیم داشت و می‌توان مواد مغذی موردنیاز گیاه را در این فضاهای خالی قرار داد. در نتیجه، شاهد رشد قسمت بالایی گیاه، شامل گل‌ها و برگ‌ها خواهیم بود. در این‌ شرایط، گیاه سالم‌تر و بزرگ‌تر به نظر خواهد رسید.

مزیت دیگر آن است که گیاه به آب کمتری نیاز خواهد داشت. وقتی ریشه‌ها در تمامی فضای خالی زیر خاک پخش شده باشند، جایی برای ذخیره آب باقی نمی‌ماند و زودتر از قسمت انتهایی گلدان خارج می‌شود.

اگر با عوض کردن گلدان فضای خالی موجود در خاک بیشتر شود، آب هم به‌مدت طولانی‌تری در خاک باقی خواهد ماند و گیاه را تغذیه خواهد کرد.

نشانه‌هایی که می‌گویند زمان عوض کردن خاک گلدان

خشک‌شدن زودبه‌زود خاک

وقتی ریشه‌های گیاه تمامی فضای خالی موجود در خاک را اشغال کنند، خاک زودتر خشک خواهد شد و باید بیشتر به آن آب داد. می‌توان این مشکل را با بزرگ‌ترکردن گلدان گیاه برطرف کرد.

بی‌ثبات شدن گیاه در گلدان یا خم شدن آن به اطراف

اگر گلدان برای گیاه کوچک باشد، ممکن است قسمت بالایی ثبات قبل را از دست بدهد و به اطراف کج شود.

بیرون‌زدن ریشه‌های گیاه از قسمت انتهایی گلدان

اگر ریشه‌های گیاه از سوراخ‌های قسمت انتهایی گلدان بیرون بزنند، به این معنا است که به فضای بیشتری احتیاج دارند.

توقف رشد گیاه ؛ عوض کردن خاک گلدان

اگر گیاه با وجود تمامی تلاش‌هایی که کرده‌اید برای مدت زیادی رشد نکرده باشد، احتمالا به‌خاطر کوچک‌بودن گلدان است.

آسیب‌دیدن گلدان زمان عوض کردن خاک گلدان

گلدان ممکن است به‌خاطر کهنگی یا اتفاق خاصی آسیب ببیند. در این‌ شرایط نیز باید آن را عوض کرد.

تحلیل‌ رفتن خاک گلدان

اگر خاک گلدان کپک بزند، نمک موجود در آن بیش از اندازه شود یا بوی بدی از آن متصاعد شود، باید گلدان را به‌همراه خاک آن عوض کرد تا گیاه آسیب نبیند و بتواند به رشد و بالندگی ادامه دهد.

درهم‌ پیچیدگی ریشه

اگر با خارج‌کردن گیاه از گلدان مشاهده کردید که اثری از خاک نمانده و ریشه‌ها تمامی فضا را اشغال کرده‌اند، وقت عوض کردن گلدان رسیده است. در تصویر زیر می‌توانید چنین گیاهی را ببینید.

نشانه‌هایی که می‌گویند وقت عوض کردن خاک گلدان نیست!

اگر گیاه در حال گل‌ دادن است

گیاه‌های خانگی معمولا زمانی شروع به گل‌دادن می‌کنند که در شرایط کاملا مناسبی باشند. حال اگر گیاه را از گلدان خارج و آن را برعکس کنید و تکانش دهید، ممکن است به‌کلی باعث توقف پروسه گل‌دادن آن شوید.

در این‌ شرایط گیاه اصطلاحا شوکه می‌شود؛ مثلا اگر هنگام گل‌دادن، گیاه را تکان دهید، ممکن است باعث ریختن شکوفه‌های آن شوید: اتفاقی که برای یکی از انواع کاکتوس به نام کاکتوس کریسمس زیاد رخ می‌دهد.

اگر گیاه بسیار بزرگ شده باشد زمان عوض کردن خاک گلدان نیست

در این شرایط ممکن است به گیاه و خودتان آسیب بزنید. بهتر است به‌جای این کار حدود ۲٫۵ سانتی‌متر از خاک روی گلدان را بردارید و آن را با کود مناسب و کمپوست تازه جایگزین کنید. به‌این‌شکل، هم مواد مغذی کافی در اختیار گیاه قرار خواهد گرفت و هم قابلیت جذب آب گلدان بیشتر می‌شود.

اگر گیاهی برای رشدش به درهم‌پیچیدگی ریشه نیاز داشته باشد

برخی انواع گیاهان آپارتمانی مثل پرنده بهشتی یا لی‌لی صلح فقط زمانی می‌توانند روی گل‌دادن تمرکز کنند که رشد ریشه در آنها متوقف شده باشد؛ بنابراین انتقال آنها به گلدان بزرگ‌تر جلوی گل‌دادنشان را خواهد گرفت و باید در محفظه نسبتا کوچک‌تری از آنها نگهداری شود.

اگر نمی‌خواهید گیاه‌تان از چیزی که هست بزرگ‌تر شود

معمولا گیاه، پس از انتقال به گلدانی که فضای بیشتری دارد، به‌مرور رشد خواهد کرد و بزرگ‌تر خواهد شد. اگر نمی‌خواهید این اتفاق رخ دهد، نباید گلدان را عوض کنید.

برای نجات گیاه از بیماری، همیشه بهترین راه چاره عوض کردن گلدان نیست

نباید فکر کرد که با عوض کردن گلدان و خاک آن حتما گیاه از بیماری نجات خواهد یافت. در بسیاری از شرایط، عامل بیماری گیاه چیز دیگری است. اگر گیاه ظاهر ناخوشایند و نزاری پیدا کرده است، نخست سراغ راهکارهای دیگر بروید و آخرین راه چاره برایتان عوض کردن گلدان آن باشد.

گلدان و خاک گلدان را چطور عوض کنیم؟

مرحله اول: آماده‌سازی محل کار

پیش از هر چیز باید محل تعویض گلدان و خاک را انتخاب کنید. پیشنهاد می‌شود این کار را در حیاط و فضای بیرون از اتاق‌های خانه انجام دهید، چون ریخت‌وپاش زیادی خواهد داشت. اگر چنین امکانی ندارید، کف یکی از اتاق‌ها را با روزنامه بپوشانید و کارتان را آنجا انجام دهید.

مرحله دوم: بیرون‌آوردن گیاه از گلدان

بیرون‌آوردن گیاه از گلدان، اگر ریشه‌های آن در تمامی فضاهای خالی موجود در خاک پخش شده باشد، بدون کلنجاررفتن ممکن نخواهد بود و می‌تواند کار دشواری باشد.

وقتی گلدان قدیمی پر از ریشه شود شکل عادی‌اش کمی تغییر خواهد کرد؛ به‌علاوه ممکن است ریشه‌ها، مثل آنچه در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، از قسمت انتهایی گلدان بیرون بزنند و بیرون‌آوردن گیاه را به‌مراتب سخت‌تر کنند. بیرون‌زدن تنها یک یا دو ریشه هم گیاه را محکم در گلدان نگه می‌دارد.

هرکدام از اینها می‌تواند چالشی در راه بیرون‌آوردن گیاه از گلدان فعلی باشد. منتها نباید عجله کرد. صبر و حوصله مهم‌ترین چیزهایی هستند که در این شرایط لازم است. اگر بخواهید گیاه را از ساقه بگیرید و بیرون بکشید، نتیجه‌ای جز خراب‌شدن آن نخواهد داشت.

ریشه‌های گیاه باید ۱ تا ۲ روز قبل از تعویض گلدان، آب کافی دریافت کرده باشند. اگر ریشه‌ها هنگام عوض‌کردن گلدان خشک و بی‌آب باشند، ممکن است به آنها شوک وارد شود و آسیب ببینند. حتما در مدت‌زمان یادشده به گیاهتان آب دهید و بعد برای تعویض گلدان و خاک اقدام کنید.

برای بیرون‌آوردن گیاه سرسختی که محکم در خاک گلدان ریشه دوانده ایده‌های زیر را به کار بگیرید:

• ایده اول: فشاردادن اطراف گلدان

(اگر گیاه در گلدانی از جنس سفال یا دیگر ترکیبات سخت و محکم است و نمی‌توان آن را فشار داد، سراغ ایده بعدی بروید).

دورتادور گلدان را با چرخاندن آن میان دستانتان فشار دهید. معمولا باید این کار را چند بار تکرار کنید. کم‌کم متوجه خواهید شد که گیاه در حال آزادشدن از گلدان است و اگر همه‌چیز خوب پیش برود، یک‌تکه همراه با ریشه بیرون خواهد آمد.

• ایده دوم: بریدن ریشه‌های بیرون‌آمده از قسمت انتهایی گلدان

بیرون‌زدن ریشه از قسمت انتهایی گلدان نقش قلابی را بازی می‌کند که باعث گیرافتادن گیاه در گلدان می‌شود. با بریدن ریشه‌های بیرون‌زده می‌توانید این مشکل را حل کنید.

• ایده سوم: فشار از پایین

اگر دو ایده پیشین را به کار گرفتید و نتیجه‌ای حاصل نشد، مدادی را بردارید و آن را از قسمت انتهایی که صاف است داخلِ سوراخ زیر گلدان کنید. با مداد به خاک و ریشه‌ها فشار وارد کنید و به‌این‌شکل، سعی کنید گیاه را هل دهید و از گلدان خارج کنید.

• ایده چهارم: چکش‌کاری!

گاهی چاره‌ای جز بریدن گیاه یا ازبین‌بردن کامل گلدان قدیمی برایتان باقی نمی‌ماند. اگر شکل عادی گلدان کاملا عوض شده و واقعا نمی‌توان گیاه را از آن خارج کرد، ممکن است لازم باشد با قیچی باغبانی گیاه را ببرید و به‌این‌شکل آن را بیرون آورید.

اگر گیاه در گلدانی از جنس پلاستیک نباشد، دو انتخاب پیش رو خواهید داشت: یا آنکه محفظه گیاه را با چکش بشکنید و یا آنکه به‌کلی از عوض کردن گلدان منصرف شوید.

مرحله سوم: هرس‌کردن ریشه‌های گیاه

اگر همه‌چیز خوب پیش رفته باشد، در این مرحله از کار، گیاه از گلدان قدیمی خارج شده است و می‌توانید ریشه‌هایش را ببینید و لمس کنید. حالا وقت آن است که قسمت‌های سیاه و فرسوده را جدا کنید.

عده‌ای پیشنهاد می‌کنند که در این مرحله از کار، برای تشویق رویش بیشتر و بهتر ریشه‌ها، برخی از قسمت‌های سالم آن هم هرس شوند.

ما اصلا انجام این کار را توصیه نمی‌کنیم، چون با انجام این کار انرژی‌ای که باید صرف رویش برگ‌ها و گل‌ها شود روی رویش مجدد ریشه‌های سالم گیاه هدر می‌رود.

پس یادتان باشد که هنگام هرس‌کردن ریشه‌های گیاه خانگی، جز ریشه‌های فرسوده، سیاه و آسیب‌دیده با قسمت‌های دیگر کاری نداشته باشید.

کار دیگری که انجام آن را توصیه می‌کنیم بازکردن ریشه‌های درهم‌پیچیده است. فقط مراقب باشید که خیلی هنگام انجام این کار به ریشه‌ها فشار وارد نکنید. اگر ریشه‌ها کاملا باز شوند، راحت‌تر در خاک و مواد مغذی پخش می‌شوند.

مرحله چهارم: کاشت گیاه در گلدان جدید

برای کاشت گیاه در گلدان جدید چند راهکار مختلف وجود دارد. در ادامه از دو راهکار محبوب برای انجام این کار خواهید خواند.

• روش اول عوض کردن خاک گلدان

در این روش گلدان قدیمی را راهنمای کارمان قرار می‌دهیم. مثل آنچه در تصویر می‌بینید، گلدان قدیمی را در محفظه جدید می‌گذاریم و اطراف آن را کاملا از خاک و کمپوست پر می‌کنیم.

وقتی گلدان قدیمی را از محفظه جدید خارج کنیم، جای آن باقی خواهد ماند. گیاه را در این فضای خالی قرار دهید، اطرافش را با خاک پر کنید و به آن آب دهید تا سر جایش محکم شود.

به‌کارگیری این روش بسیار ساده است و درعین‌حال دقت بالایی دارد. اما اگر گلدان جدیدی که تهیه کرده‌اید شکل متفاوتی از گلدان قبلی داشته باشد یا مثلا بزرگ‌تر از آن باشد، برایتان کارایی نخواهد داشت. دراین‌شرایط استفاده از روش دوم را توصیه می‌کنیم.

• روش دوم عوض کردن خاک گلدان

در روش دوم فقط خود گیاه را راهنمای کارمان قرار می‌دهیم. گیاه را با یک دست در گلدان جدید فرو ببرید و به‌طور تقریبی، آن را در عمق و فاصله مناسب از اطراف نگه دارید. سپس با دست دیگر، گلدان را با خاک و کمپوست پر کنید.

این روش در مقایسه با روش قبلی دقت کمتری دارد؛ اما اگر احساس کردید جایی به اشتباه افتاده‌اید، می‌توانید گیاه را تکان دهید و فاصله آن را به‌دلخواه تنظیم کنید تا به نتیجه مطلوب برسید.

وقتی نتیجه برایتان رضایت‌بخش بود، با ریختن کمی خاک بیشتر اطراف گیاه و آب‌دادن به آن گیاه را سر جایش کاملا محکم کنید.

هنگام ریختن خاک، کود و مواد مغذی در گلدان جدید خیلی فشار وارد نکنید تا منفذهای کوچکی در خاک و کود باقی بمانند. ریشه‌های گیاه باید کمی در معرض هوا باشند و منافذ موجود در خاک و کود این امکان را برایشان فراهم خواهند کرد.

بهترین خاک برای گلدان

پیت ماس یا تورب

این نوع خاک یکی از پر استفاده‌ترین و بهترین انواع خاک برای کاشت اکثر گیاهان آپارتمانی به خصوص انواع کاکتوس می‌باشد.

از جمله ترکیبات این نوع خاک می‌توان به درصد بالای مواد آلی و خزه زنده اسفاگنوم اشاره کرد.

خاک پیت ماس به افزایش تخلخل خاک کمک می‌کند و باعث شده تا فرایند اکسیژن رسانی و تنفس بهتر ریشه به درستی صورت پذیرد.

همچنین با ایجاد محیط استریل در اطراف گیاه، از حضور علف‌های هرز و عوامل بیماری‌زا جلوگیری می‌کند.

خاک پیت ماس، به جهت ترکیباتی که در خود دارد به میزان چشمگیری رطوبت

خاک را افزایش می‌دهد.

این نوع خاک حدود 20 تا 25 برابر وزن خشک خودش، آب را در درون خود ذخیره می‌کند و به مرور زمان در اختیار گیاه قرار می‌دهد.

خاک پیت ماس با قیمت مناسب در گلفروشی‌ها و یا گلخانه‌ها به فروش می‌رسد.

از این نوع خاک می‌توان به تنهایی، به صورت خالص و بدون ترکیب کردن با دیگر انواع خاک، به منظور بهبود رشد گیاهان آپارتمانی و انجام بهتر فرایند فتوسنتز استفاده کرد.

کمپوست فری پیت

ترکیباتی همچون کمپوست سبز، الیاف درخت نارگیل، شن و ماسه که این نوع خاک را تشکیل داده‌اند. به حفظ رطوبت خاک کمک می‌کنند و اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز را در اختیار گیاه قرار می‌دهد. این خاک کمی سنگین است و جهت سبک‌تر شدن نیاز است که با خاکی دیگر ترکیب شود.کوکوپیت

نوعی خاک است که فقط از الیاف درخت نارگیل تهیه شده است.

رطوبت بالای خاک باعث شده تا از این خاک برای کاشت و نگهداری انواع گیاهان مقاوم همچون کاکتوس و بونسای استفاده شود.

خاک برگ

خاک برگ، حاصل پوسیده شدن برگ‌های مختلف گیاهان می‌باشد.

خاک برگ جهت سبک کردن خاک‌های سنگینی که رشد گیاه در آن ممکن نیست به خاک مورد نظر اضافه می‌شود.

از آن جایی که خاک برگ مواد مغذی خاصی برای رشد گیاه در درون خود ندارد به همین علت به صورت خالص قابل استفاده نبوده.

و باید با انواع دیگر خاک ترکیب شود.

خاک معمولی

این نوع خاک که به عنوان خاک باغچه هم معرفی می‌شود، متشکل از خاک رس، ماسه، شن و کود حیوانی و دامی است.

ترکیباتی موثر برای بهبود عملکرد خاک

اضافه کردن ترکیباتی همچون ماسه، پرلیت، مالچ و ورمیکولیت به خاک در زمان تعویض خاک گلدان نقش به سزایی در بهبود عملکرد خاک خواهد داشت.

ماسه

از آن جایی که ماسه باعث افزایش وزن خاک می‌شود و قابلیت جذب و نگهداری آب را ندارد اما یکی از ترکیبات موجود در خاک بعضی گیاهان آپارتمانی است. وجود ماسه در خاک، قابلیت نفوذ پذیری خاک را افزایش می‌دهد.

پرلیت

یک ترکیب معدنی سفید رنگ به صورت گرانول‌های ریز و درشت است. که اگر به خاک گلدان اضافه شود باعث افزایش جذب آب و کاهش تبخیر آباز سطح خاک خواهد شد. پرلیت، سبک  و متراکم می‌باشد و در مواجه با گرما منبسط می‌شود. همچنین استفاده از پرلیت بر سطح خاک گلدان‌ها باعث زیبایی ظاهری گلدان و گیاه خواهد شد.

مالچ

مالچ به دو صورت طبیعی و مصنوعی موجود هستند که نوع طبیعی از تراشه‌های چوب و نوع مصنوعی از تکه‌های پلاستیک به دست می‌آید. که به عنوان پوشش سطح خاک باعث حفظ رطوبت خاک شده و از رشد و گسترش علف‌های هرز و آفات جلوگیری می‌کند.

و ریشه گیاه را در برابر سرما و گرما محافظت می‌کند و به زهکشی بهتر خاک کمک می‌کند.

ترفندهای عوض کردن خاک و گلدان

لازم نیست حتما در فصل خاصی از سال، گلدان را عوض کنید

در بیشتر کتاب‌ها و وب‌سایت‌های راهنما صرفا فصل بهار را به عنوان بهترین زمان برای عوض کردن گلدان آپارتمانی معرفی می‌کنند. علتش این است که در این فصل ریشه‌های گیاه سریع‌تر رشد می‌کنند و فضاهای خالی را پوشش می‌دهند؛ بنابراین در گلدان جدید شرایط برای رشدشان زودتر فراهم می‌شود.

اما اگر کمی بیشتر درباره گیاهان خانگی تجربه و اطلاعات پیدا کنید، خواهید دانست که برای بیشتر انواع این گیاهان زمان عوض کردن گلدان اهمیتی ندارد و آنچه به‌مراتب اهمیت بیشتری دارد، نحوه عوض کردن گلدان و خاک است.

پس اگر گیاهی زمستانی را مثلا در فصل سرد خریده‌اید و می‌خواهید گلدان آن را عوض کنید، از انجام این کار واهمه‌ای نداشته باشید. فقط مراقب باشید که زیاد به گیاه آب ندهید و نگذارید خیلی در معرض هوای سرد قرار بگیرد.

حواستان به روش‌ زهکشی گلدان باشد

اجازه بدهید آب گلدان خارج شود. می‌توانید به‌جای آنکه گیاه را مستقیما داخل گلدانی بگذارید که انتهایش سوراخ ندارد و آب راهی به بیرون نمی‌یابد، گیاه را داخل گلدانی بگذارید که چنین امکانی دارد و سپس، گلدان را در محفظه‌ای با ظاهر زیبا بگذارید که کف آن کاملا پوشیده باشد و سوراخ نداشته باشد. چیزی شبیه به محفظه‌ای که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:

به‌این‌شکل اگر اشتباهی در آب‌دادن به گیاه زیاده‌روی کردید، به‌سادگی گلدان را برمی‌دارید و آب اضافی جمع‌شده کف محفظه را خالی می‌کنید.

در انتخاب جنس گلدان دقت کنید

گلدان‌های سفالی منافذ بیشتری دارند؛ بنابراین گیاهی که در چنین گلدانی کاشته شود بیشتر به آب‌دهی نیاز خواهد داشت.

اندازه گلدان جدید را با دقت انتخاب کنید

بهتر است گلدان جدیدی را که جایگزین گلدان قبلی گیاه می‌کنید، یک سایز بزرگ‌تر انتخاب کنید تا به ریشه‌های گیاه فضای کافی برای رشد بدهید؛ اما فضای خالی به‌قدری نباشد که گیاه در آن گم شود. یک سایز بزرگ‌تر اندازه مناسب است.

نظافت گلدان را رعایت کنید!

حتما گلدان جدیدی را که انتخاب می‌کنید کاملا تمیز کنید تا از شیوع قارچ و باکتری و آسیب‌دیدن گیاه جلوگیری کنید.

از کود و مواد مغذی مناسب استفاده کنید

برای کود و مواد مغذی انتخاب‌های بسیار متنوع پیش رو دارید: از کمپوست‌های خاکی معمولی یا کود خانگی گرفته تا چیزهای مثل هیدروپونیک‌ها که کمتر رایج‌اند.

اگر تجربه‌ای درباره این موضوع ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از کودها و مواد مغذی بسته‌بندی‌شده که مخصوص گیاهان آپارتمانی هستند (عبارت «مخصوص گیاهان آپارتمانی» حتما روی بسته‌بندی درج شده باشد) استفاده کنید و مسئله را برای خود پیچیده نکنید. از همین کودها و مواد مغذی بسته‌بندی‌شده برای بیشتر انواع گیاهان خانگی می‌توان استفاده کرد.

البته گیاهانی هم هستند که کمپوست‌های مخصوص گیاهان آپارتمانی به‌سرعت باعث مرگشان خواهند شد. نام این گیاهان را می‌توانید در ادامه ببینید. برای این گیاهان لازم است راهنمای مخصوص خودشان را بخوانید و بر آن اساس، کود و مواد مغذی مناسب را انتخاب کنید:

• گیاهان هوازی؛
• ارکیده؛
• ونوس مگس‌خوار.

گلدان خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد

پیش از اینکه زیبایی گلدان را مدنظر قرار دهید باید به چند نکته کلیدی و مهم توجه کنید. نکاتی مثل اندازه، زهکشی و حتی جنس گلدان که می‌توانند تاثیر زیادی در سلامت گیاه شما بگذارند.

اندازه گلدان، یک فاکتور مهم در انتخاب گلدان مناسب

اولین قدم برای انتخاب یک گلدان مناسب این است که اندازه مناسب برای گیاه خود را تشخیص دهید. طبق یک قاعده کلی اگر گیاه شما در گلدانی با قطر زیر 25 سانتی‌متر زندگی می‌کند، باید موقع خرید گلدان، گلدانی را برای آن درنظر بگیرید که 3 الی 5 سانتی‌متر در قطر، از گلدان قبلی گیاه بزرگ‌تر باشد و اگر گیاه شما در گلدانی بالای 25 سانتی‌متر زندگی می‌کند، گلدانی را برای آن درنظر بگیرید که 5 الی 8 سانتی‌متر بزرگ‌تر باشد.

به‌عنوان‌مثال اگر زاموفیلیایی خریده‌اید که در یک گلدان پلاستیکی با قطر 10 سانتی‌متر زندگی می‌کرده است می‌توانید آن را به گلدانی با اندازه قطر 12 سانتی‌متر یا نزدیک به آن منتقل کنید. یا مثلا اگر فیلودندرونی تهیه کردید که در گلدانی با قطر 30 سانتی زندگی می‌کند میتوانید آن را به گلدانی با قطر 35 سانتی‌متر منتقل کنید.

شاید برای شما سوال باشد و یا وسوسه شده باشید که چرا از اول گلدانی بسیار بزرگ‌تر انتخاب نکنید که برای سال‌ها خیالتان راحت باشد، دراین‌باره باید بگوییم که این کار به دو دلیل اشتباه است:

• دلیل اول آن است که گیاهان رشد کندی دارند و برای سال‌ها گیاهی کوچک درون گلدانی بزرگ زندگی می‌کند که هیچ نمای زیبا و قشنگی نخواهد داشت.
• دلیل دوم نیز آن است که گلدان بزرگ‌تر یعنی خاک بیشتر؛ که این خاک بیشتر نیز، نیاز به آب بیشتری هم دارد. در نتیجه حجم بالای خاک این خاک دیرتر خشک می‌شود و در نهایت گیاه شما با ریشه‌های کمی که نسبت به اندازه گلدان دارد، بیش‌ازحد درون این خاک خیس مانده و در نتیجه ریشه‌های گیاه دچار پوسیدگی یا بیماری‌های قارچی می‌شود. در مقابل گلدان خیلی کوچک نیز مناسب گیاه شما نبوده و باعث می‌شود گیاه شما نتواند رشد خود را ادامه دهد؛ چراکه ریشه‌ها فصای کافی برای رشد را نداشته و در نتیجه گیاه شما نمی‌تواند منابع غذایی را از خاک دریافت کند.

عامل کلیدی زهکشی در انتخاب گلدان مناسب

دومین نکته از نکات مهم برای تهیه گلدان مناسب، زهکشی است. همیشه گلدانی را انتخاب کنید که در کف آن سوراخ‌های تخلیه آب وجود داشته باشد.

این سوراخ‌ها باعث می‌شود تا آب اضافی از زیر گلدان خارج شود و درون خاک باقی نماند. تخلیه آب اضافی همچنین باعث می‌شود تا خاک سبک‌تر شده و جریان هوا درون خاک برقرار شود. وجود جریان هوا و اکسیژن در اطراف ریشه بسیار مهم است و باعث جلوگیری از ایجاد قارچ یا باکتری می‌شود.

بااین‌حال اگر گلدانی دیدید که واقعا دوستش داشتید و سوراخ تخلیه آب نداشت نگران نباشید هنوز هم راهی وجود دارد؛ اولین راه این است که خودتان کف آن را با مته و دریل سوراخ کنید، اما اگر این امکان هم وجود نداشت باید سراغ راه دوم بروید که البته کمی کار شما را سخت‌تر می‌کند.

برای این راه باید گلدانی کمی کوچک‌تر از گلدان اصلی تهیه کنید که سوراخ تخلیه آب داشته باشد و گیاه خود را در آن بکارید. سپس گلدان کوچک‌تر را در گلدان بزرگ‌تر قرار دهید به طوری که دیگر دیده نشود.

حالا برای آبیاری باید گلدان کوچک‌تر را بیرون بیاورید، آب بدهید، اجازه دهید آب اصافی خارج شود و سپس آن را مجددا به گلدان اصلی منتقل کنید. این روش مخصوصا برای گیاهانی که آب کمتری نیاز دارند بسیار مناسب است.

سبک دلخواهتان را پیدا کنید

وقتی دو عامل مهم سایز و سوراخ زهکشی را بررسی کردید و خیالتان راحت شد، زمان آن فرا رسیده که نوعی از گلدان را انتخاب کنید که با طراحی داخلی فضای شما همخوانی داشته و البته، شما نیز دوستش داشته باشید.

بین انواع گلدان‌ها محبوب‌ترین نوع گلدان‌ها، گلدان‌های سرامیکی هستند. این گلدان‌ها در طرح‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌های مختلفی پیدا می‌شوند. بعد از آن گلدان‌های سفالی قرار دارند.

این گلدان‌ها جذاب و البته سنگین هستند. همچنین این گلدان‌ها زودتر از گلدان‌های دیگر خشک می‌شوند و گلدان های مناسب برای گیاهانی مثل ساکولنت‌ها، کاکتوس‌ها و ارکیده‌ها به‌شمار می‌روند.

همین مساله باعث می‌شود گلدان‌های سفالی در دوره‌های کوتاه‌تری نیاز به آبیاری پیدا کنند و همچنین تمیز کردن آن‌ها سخت‌تر باشد.

گلدان‌های پلاستیکی و فایبرگلس هم خوبی هستند. طرح‌ها و رنگ‌های این نوع گلدان‌ها نسبت به گلدان‌های سرامیکی و سفالی بسیار بیشتر است، وزن کمی دارند، به راحتی تمیز می‌شوند و البته ارزان‌تر هم هستند.

این گلدان‌ها به‌خاطر جنسی که دارند، آب کمتری نسبت به نوع سفالی می‌خواهند. گلدان‌های پلاستیکی برای قرار دادن گیاه روی طاقچه‌ها یا جاهایی که وزن زیادی را نمی‌توانند تحمل کنند بسیار مناسب‌اند.

علاوه‌بر گلدان‌های یاد شده گلدان‌های چوبی، شیشه‌ای، فلزی، حصیری یا لعابی نیز در بازار موجود است که در صورت تمایل برای نگهداری از گیاه خود می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

تمیز نگه داشتن گلدان

بعد از انتخاب گلدان مناسب تمیز نگه داشتن آن یک عامل مهم است که باید به آن توجه داشته باشید؛ چراکه پاکیزه نگه‌داشتن گلدان تاثیر مهمی در جلوگیری از آفت و بیماری دارد. همچنین اگر می‌خواهید از گلدانی قدیمی مجددا استفاده کنید بسیار مهم است که بیرون درون آن را به‌خوبی تمیز کنید.

اگر به گلدان‌های سفالی و قدیمی خود دقت کنید لایه‌ای سفید رنگ را می‌بینید که در دیواره‌های آن جمع شده است. این لایه سفید رنگ همان رسوباتی است که از تبخیر آب حاصل شده است.

برای خلاصی از دست این رسوبات باید گلدان خود را با کمک محلول سرکه، آب و سیم ظرفشویی یا برس بسیار زبر بشویید. سپس گلدان را برای بیست دقیقه در محلولی از آب و مایع سفید کننده (یک قسمت مایع سفید کننده و 9 قسمت آب) قرار دهید.

این کار باعث می‌شود که باکتری‌های مضر، قارچ‌ها و یا تخم حشراتی که احیانا درون گلدان باقی مانده‌اند از بین بروند. در نهایت گلدان را آبکشی و بعد از خشک شدن استفاده کنید.

برای گلدان‌های پلاستیکی نیز می‌توانید از پارچه‌ای تمیز و آب گرم و صابون استفاده کنید. در نهایت وقتی ظاهر گلدان از خاک و آلودگی پاکیزه شد آن را مانند همان روشی که بالاتر گفتیم در محلول آب و مایع سفید کننده قرار دهید و سپس آب‌کشی کنید.

در پایان

دقت داشته باشید که با عوض کردن گلدان و خاک گیاه، او را تحت فشار و استرس قرار خواهید داد. بنابراین انجام این کار را تنها به زمانی محدود کنید که واقعا نیاز باشد، مثل وقتی که گیاه شادابی و نشاط اولیه را از دست می‌دهد یا آنکه به‌وضوح، فضای کافی برای رشد و بالندگی در گلدان فعلی را در اختیار نداشته باشد.