«اعتیاد رفتاری» در کشور بیشتر از اعتیاد به «مواد مخدر» است

بهزاد وحیدنیا، معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی در نشست خبری با اشاره به استراتژی سازمان بهزیستی در قالب اهداف شش گانه مدنظر این معاونت در ارائه خدمات مشاوره‌ای به افراد جامعه، اظهار داشت: افزایش و امکان دسترسی افراد مختلف جامعه به خدمات روانشناسی استاندارد و استفاده از فناوری‌های روز، ارتقاء سلامت روانی اجتماعی افراد و هماهنگی با دستگاه‌های مختلف در این خصوص، از اهداف مهم این معاونت است و ما یک نگاه پیوستاری به این موضوع داشته‌ایم.

وی با اشاره به اهمیت توجه به سازمان‌های مردم‌نهاد در ارتقاء سطح سلامت روانی جامعه، خاطرنشان کرد: ارتقاء منابع و سرمایه‌ها و رویکردها و ارزشیابی مراکز فعال در این حوزه و همچنین مشارکت حداکثری جامعه و توجه به این موضوع، از محورهای اصلی فعالیت ما در حوزه مشاوره و روان‌شناختی است.

*بهزیستی تنها مرجع صدور مجوز مراکز مشاوره

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با اشاره به فعالیت مراکز مشاوره و خدمات روان‌شناختی در سازمان بهزیستی، افزود: این سازمان تنها مرجع صدور مراکز مشاوره است؛ ضمن اینکه افزایش تعاملات با حوزه‌های دیگری که در حوزه سلامت روان و روانشناسی فعالیت می‌کنند، مورد توجه قرار گرفت که تفاهم‌نامه‌هایی با وزارت ورزش و جوانان، نیروی انتظامی و انجمن اولیا و مربیان صورت گرفت تا این خدمات را توسعه دهیم.

وحید نیا با اشاره به مشاوره‌های حضوری و غیرحضوری در بخش‌های دولتی و خصوصی، ابراز داشت: در بخش دولتی تقویت ناظرین استانی و کشوری برای نظارت بر این مراکز در دستورکار قرار گرفت؛ ضمن اینکه در بخش مشاوره غیرحضوری نیز موضوع تسهیل صدور مجوز برای مراکز و ارتقاء توانمندی‌های تخصصی مشاوره دهندگان، در دستورکار قرار گرفته است.

وی با اشاره به توسعه خدمات مشاوره‌ای تخصصی، یادآور شد: در 9 محور تخصصی ارائه خدمات مورد توجه قرار گرفت و به موضوع ارائه خدمت سلامت محلی نیز توجه شد و نگاه پروژه محور به این موضوع، در دستور کار قرار گرفت.

*اجرای خدمات روان شناسی به آسیب دیدگان حوادث طبیعی و انسان ساز

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با اشاره به برنامه غربال سلامت روان، تصریح کرد: ما غربالگری اضطراب را انجام داده‌ایم که این موضوع در سال‌های گذشته صورت گرفت؛در نتیجه ما برنامه محب که مربوط به مداخلات روانی اجتماعی در بلایای طبیعی و بلایای انسان‌ساز است را اجرا می‌کنیم که در این برنامه تیم‌های تخصصی شامل مددکار و روانشناس حضور پیدا می‌کنند.

وحیدنیا با اشاره به اینکه  تجربه‌های مختلفی مربوط به ارائه خدمات روشانشاسی در حوادث طبیعی و انسان ساز داریم،  افزود:  در حوادث انسان ساز مانند واژگونی قطار و اتوبوس این خدمات ارائه شده است؛ ضمن اینکه برنامه تحکیم حوزه خانواده را اجرا می‌کنیم که البته این نیاز به طرح ریزی ویژه داشت تا بتواند روش‌ها و تجارب مختلف را اعمال کند و شامل آموزش‌های قبل از ازدواج و پنج سال پس از ازدواج است تا در نهایت ارتقاء کیفیت خانواده را در بر داشته باشد.

وی اضافه کرد: بحث نیازهای افراد و زوجین در زمان ازدواج که نیازمند هماهنگی بین بخشی بود مورد توجه قرار گرفته و تعاملاتی با وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی در دست پیگیری است و تهیه آموزش‌های استاندارد در این حوزه مورد توجه قرار گرفته است.

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی گفت: در بحث آموزش‌های حین ازدواج افراد آموزش‌های 6 ساعته‌ای دریافت می‌کنند که کافی نیست اما در کل می‌تواند بنای ایجاد حساسیت نسبت به این موضوع و ایجاد تقاضا از سوی افراد باشد که البته توجه به چارچوب استاندارد و طرح ریزی مناسب مورد عنایت قرار گرفته است؛ چراکه بر اساس مطالعات صورت گرفته مداخلات غیر استاندارد با عدم مداخله تقریبا نتایج یکسانی دارد؛ در نتیجه باید آموزش‌های ارائه شده بر اساس استانداردها صورت گیرد.

*تهیه بسته‌های مشاوره‌ای برای خانواده‌ها

وحیدنیا با اشاره به تهیه بسته‌های ویژه مشاوره برای زوجین با شرایط معمولی، ریسک متوسط و ریسک بالا و توجه به غربالگری در زمان ازدواج بیان، داشت: برنامه ارتقاء کیفیت زندگی خانواده مورد توجه قرار گرفته و آموزش‌های لازم پس از ازدواج شامل بسته‌های ویژه برای 5 سال پس از ازدواج تهیه شده است؛ ضمن این که نظام تشویقی برای این که افراد نسبت به این موضوع اقبال بیشتری نشان دهند نیز در نظر گرفته شد است.

وی متذکر شد: برنامه «تصمیم» برای اینکه افرادی که در زندگی مشترک خود باقی مانده یا باقی نمانند اجرا شده که در این برنامه مداخلات تخصصی مربوط به زندگی مشترک افراد مورد توجه قرار گرفته است. همچنین به موضوع مداخلات روانشناسی که منجر به مسالمت‌آمیز بودن روابط خانوادگی می‌شود مورد توجه قرار گرفته است؛ ضمن اینکه به موضوع جدایی زوجین و عدم نتیجه دهی مداخلات روانی نیز توجه شده است.

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با اشاره به توجه به موضوع سازگاری زوجین پس از جدایی و شرایطی که برای کودکان ایجاد می‌شود، خاطرنشان کرد: بحث فرزندپروری در این دوره مورد توجه قرار گرفته است؛ ضمن اینکه در حوزه خانواده نیز برنامه‌هایی در خصوص افزایش تاب‌آوری اجتماعی، فرزندپروری و توجه به آموزش دوران نوجوانی صورت گرفته است.

*آموزش خانواده به 800 هزار نفر/اجرای برنامه بومی سازی مهارت‌های زندگی در کشور

وحیدنیا با بیان اینکه در حوزه آموزش خانواده نزدیک به 800 هزار نفر در مرحله پیش و پس از ازدواج تحت پوشش قرار گرفته‌اند، گفت: برنامه‌های دیگری در قالب آموزش مهارت‌های زندگی نیز اجرا شده؛ ضمن اینکه ارتقاء مهارت‌های افراد در زندگی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین برای اولین بار بحث بومی‌سازی مهارت‌های زندگی در کشور آغاز شد؛ چراکه آسیب‌های اجتماعی در نقاط مختلف با توجه به شرایط آن متفاوت است؛ در نتیجه آموزش‌هایی برای افزایش مهارت و مدیریت در برابر آسیب‌های اجتماعی ارائه شده است.

*فعالیت 3069 مرکز مشاوره بهزیستی در کشور

وی با بیان اینکه در موضوع بومی سازی مهارت‌های زندگی 70 درصد کار در 3 محور و شامل گروه سنی کودکان، جوانان و بزرگسالان برنامه ریزی شده است،‌ خاطرنشان کرد: سه محتوا را برای بوم‌سازی مهارت‌های زندگی در نقاط مختلف در نظر گرفته‌ایم و در 24 استان این طرح در حال اجراست؛ ضمن اینکه در حوزه مراکز مشاوره نیز نزدیک به 3069 مرکز مشاوره در کشور داریم که در حوزه‌های عمومی و تخصصی ارائه خدمات می‌کنند؛ به عبارتی وجود این تعداد مراکز یعنی همه افراد در همه استان‌ها و اغلب شهرستان‌ها به این مراکز دسترسی دارند.

*ارائه مشاوره تلفنی رایگان با شماره 1480

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی از ارائه خدمات مشاوره‌ای در 47 مرکز مشاوره‌ تلفنی خبر داد و گفت: در 31 استان خط تلفنی 1480 به صورت رایگان ارائه خدمات مشاوره‌ای می‌کند؛ ضمن اینکه ساماندهی مراکز مشاوره‌ای غیردولتی و تأیید صلاحیت فردی، قانونی و علمی آنها نیز مورد توجه قرار دارد.

*غربالگری اضطراب در 54 هزار کودک 

وحید نیا با اشاره به موضوع فعالیت سامانه مشاوره مجازی، یادآور شد: بحث مشاوره مجازی تحت نظر دولت از گذشته وجود داشته است؛ ضمن اینکه در موضوع غربالگری اضطراب نیز سال گذشته 54 هزار کودک غربال شده‌اند که 20 درصد آنها موارد مشکوک شناخته شده و نیاز به ارزیابی مجدد داشته‌اند که در ارجاع به متخصصان، 30 درصد کودکان با این اختلال تشخیص داده شده و 7 درصد نیز به صورت ویژه مورد پیگیری مداخله روانی قرار گرفته‌اند.

وی با اشاره به فعالیت شورای ملی سالمندان و توجه به موضوع سلامت روان این قشر از جامعه، خاطرنشان کرد: باید برنامه ویژه‌ای را در این خصوص طراحی کنیم تا دوره پیش سالمندی نیز در قالب نظام جامع خدمات و هماهنگ با سایر دستگاه‌ها صورت گیرد که در این مسیر یکی از 9 مرکز مربوط به مشاوره سالمندان است.

*اعتیاد رفتاری بیشتر از اعتیاد به مواد مخدر است

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با اشاره به توجه به موضوع اعتیادهای رفتاری در کشور، ابراز داشت: اعتیادهای رفتاری طیف وسیع‌تری نسبت به اعتیاد به مواد مخدر و روان‌گردان‌ها دارد و گستره اعتیاد رفتاری نسبت به آنها وسیع‌تر است و این موضوع می‌تواند پیش زمینه اختلالات بعدی باشد؛ لذا با تفاهمی که با مرکز ملی مطالعات اعتیاد داشته‌ایم، به موضوع بازی‌ها و فضای مجازی و مدیریت رفتار در آن توجه شده است و برنامه ریزی کردیم تا بتوانیم افرادی متخصص را در این زمینه تربیت کنیم.

*مشکلات خانوادگی و اختلال اضطرابی بیشترین موضوع تماس مردم با مراکز مشاوره

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار در خصوص مهم‌ترین آسیب اجتماعی که در نتیجه ارائه خدمات مشاوره‌ای سازمان بهزیستی به افراد جامعه برداشت شده است، بیان داشت: دو میلیون و 800 هزار مشاوره را در سال در بخش دولتی و غیردولتی انجام می‌دهیم که در حوزه مشکلات بیشترین تماس‌ها و درخواست‌ها که اکنون وجود دارد، معطوف به مشکلات خانواده و شامل دسته بندی‌های متفاوت است؛ ضمن این که در حوزه اختلال، اختلال اضطرابی بیشترین تماس‌ها را داشته است.

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی اضافه کرد: در تماس‌های تلفنی مشاوره‌ای که صورت گرفته، 14 درصد تماس‌ها مربوط به اختلالات بوده که 47 درصد در این تماس‌ها در حوزه اختلالات مربوط به اضطراب بوده است؛ضمن اینکه 86 درصد تماس‌ها مربوط به مشکلات بوده که 68 درصد تماس‌ها در این حوزه مربوط به مشکلات خانوادگی بوده است و بقیه نیز مربوط به کودک و خانواده واکنش‌های مربوط به سوگ و مشکلات ارتباطی با سایر افراد خانواده بوده است.

*طراحی برنامه اعتیاد رفتاری در کشور

وحیدنیا با اشاره به اجرای برنامه اعتیاد رفتاری، افزود: آغاز این برنامه رقم خورده و برنامه آموزشی آن در ماه آینده با ارائه آموزش به 20 نفر از افراد آغاز خواهد شد و جدول عملیاتی طرح ریزی شده و امیدواریم بتوانیم استانداردهای مراکز مشاوره ویژه این موضوع طراحی شده و در این مراکز اجرا شود.

*اختلالات بیش فعالی در کودکان  و ارتباط نوجوانان با همسالان و والدین؛ بیشترین اختلالات 

وی یادآور شد: به اعتیاد به بازی‌ها و فضای مجازی به عنوان یک اولویت تمرکز کرده‌ایم، همچنین 29 درصد اختلالات مربوط به کودکان و نوجوانان است که موضوع بیش فعالی در اختلالات حوزه کودکان بیشتر است؛ ضمن اینکه در حوزه اختلالات مربوط به نوجوانان نیز موضوع ارتباط نوجوانان با والدین و همسالان بیشتر مطرح شده است.

معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با اشاره به برنامه‌های سازمان بهزیستی در حوزه مشاوره در دوران شیوع کرونا در کشور، اظهار داشت: از روزهای آغاز کرونا در کشور کارگروه تخصصی ویژه مداخلات در بحران شکل گرفت و مراکز مشاوره تلفنی در روزهای تعطیل نیز فعال شد؛ ضمن اینکه برنامه آموزش ویژه کرونا طراحی شده و سامانه خود ارزیابی روانشناختی نیز تهیه شده و مردم می‌توانند به آن مراجعه کنند و وضعیت روانی خود را در این دوران بسنجند.

*تهیه بسته مشاوره برای کادر درمان وخانواده‌های آنان

وحید نیا با اشاره به تهیه پروتکل‌ مداخلات روانشناختی در دوران کرونا برای نیروهای کادر درمان ،یادآور شد: تعاملاتی برای آموزش خانواده‌های کادر درمان در مواجهه با این موضوع صورت گرفته است؛ ضمن این که پروتکل آموزش‌های مجازی نیز تهیه شد. همچنین با تعاملاتی که با وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گرفته است محتواهای آموزش حین ازدواج به صورت مجازی برای خانواده‌ها تهیه شده است.

وی از فعالیت 470 تیم محب در پایگاه‌های سلامت اجتماعی خبر داد و گفت: 3991 خانوار از مراکز سلامت روان محلی در حاشیه شهرها و شهرهای کم‌برخوردار خدمات مشاوره‌ای مربوط به کرونا را دریافت کرده‌اند.