عشایر عرب در خوزستان که قدیمی ترین و کهن ترین ساکنان این منطقه به شمار می روند هنوز هم بیشترشان به صورت عشایری زندگی می کنند. این اعراب که در خوزستان ساکن هستند به قبایل و عشایر مختلفی تقسیم می شوند که هر قبیله ای برای خودش دارای رئیس و نماینده است که به آن فرد شیخ هم گفته می شود و تمام مشکلات و امور قبیل و حل و فصل اوضاع و احوال بین اعضای قبیله بر عهده شیخ یا رئیس قبیه می باشد. در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای اطلاعات بیشتر از عشایر عرب خوزستان...

چه زمانی اعراب به ایران آمدند؟

عده ای از تاریخ نویسان معتقد هستند که اعراب عزیز خوزستانی در زمان اشکانیان به ایران امده اند و این زمان مورد تایید بیشتر مورخان می باشد. در آثار تاریخی و آثار بزرگانی چون استرابون جغرافی دان یونانی می توان با طایفه به طایفه شان آشنا شد. همچنین گفته می شود که نخستین قوم و طایفه ی عرب در زمان اشکانیان و در قرن های اول و دوم و سوم به خوزستان مهاجرت کرده اند.

در آثار تاریخ نویسان اسلامی می بینیم که آن ها از کشورگشایی اردشیر بابکان در قرن سوم بعد از میلاد سخن می گویند و در نوشته هایشان اورده اند که زمانی که اردشیر بابکان به جنگ با اردوان (پادشاه اشکانیان) می رفت، طایفه ای به نام بنی العلم یا بنی العمی وی را در این جنگ یاری کردند. حتی در تاریخ طبری هم اگر نگاهی بیاندازیم می بینیم که در این کتاب نیز از سکونت این طایفه در خوزستان سخن به میان آمده است.

اما نکته ای که باید خدمت شما همراهان گرامی مجله همگردی عرض کنیم این است که در گذشته مرزهای خوزستان قسمت هایی از جنوب عراق امروزی را نیز شامل می شد. برای نمونه می توان به شهر بصره اشاره کرد که در زمانی که حکومت ساسانیان داشت سقوط می کرد بسیاری از بزرگان و دانشمندان ایرانی در این ناحیه ساکن بودند و این منطقه جزو ایران به حساب می آمده است.

اگر چه اعراب عزیز خوزستان مهاجرتشان به زمان های خیلی دور یعنی دوره اشکانیان باز می گردد اما در اواسط قرن نهم هجری بود که سیر تازه مهاجرت اعراب به ایران آغاز گردید. بسیاری از اعراب از نازور، دوب، واسط، ثبق و جزایر عراق به همراه سید محمد به خوزستان آمدند و در این منطقه ساکن شدند. چون که این منطقه ناحیه وسیع و آبادی بود و کم کم این ناحیه حکومتش با حکومت سرزمین های عرب نشین جدا گردید.

عشایر عرب در خوزستان برخی دارای اصلیتی یمنی، سوری، بحرینی عراقی و حتی مصری هستند عده ای از این اعراب در زمان های حکومت عثمانی ها به خوزستان کوچ کردند .

اعراب حتی در شیراز، بوشهر و ایلام و کرمان ساکن شدند. اگر بخواهیم از قبیله ها و طایفه ها وعشیره ها و تیره های اعراب در ایران که در این چند ساله اخیر من جمله در خوزستان ساکن شده اند نام ببریم می توان به عشیره جعاوله که سادات هستند و تیره هایی چون بیت سید ابراهیم، بیت شمعه، بیت الهلالیه یا خیطان، بیت مهنا اشاره کرد که در زمان های دور از عماره در استان میسان به کشورمان مهاجرت کرده اند.

کعب دارای شش فرزند بوده است که نامشان معاویه یا حریش، جعده، قشیر یا قسر، عقیل، حبیب و عبدالله می باشد. کعب که به وابستگان ان ها کعبی گفته می شود نام خاندان های متفاوتی و متعددی می باشد. کعبیانی که در خوزستان و عراق سکونت دارند از فرزندان کعب بن ربیعه به شمار می روند که اصل و نسب انان به عدنان می رسد.

کعبیانی که در خوزستان امروزی زندگی می کنند از نسل عقیل می باشند فرزندان کعب به شهرهای شام و مدینه و میان تامه کوچ کردند. و بقیه فرزندان کعب نسلشان منقرض شد و تنها عقیل نسلش امتداد یافت.

پوشش عشایر عرب خوزستان

مردان عشایر عرب خوزستان دشداشه می پوشند و زنان هم شیله و عبا .. دشداشه لباسی است بسیار بلند که به رنگ سفید می باشد و تا مچ پا را می پوشاند و لباسی بسیار خنک در فصل تابستان به مشار می آید. در مراسمات رسمی اعراب خوزستان با دادن اشیای فرهنگی عربی و اهدای لباس به استقبال مقامات و مسئولین دولتی می آیند.

فعالیت های بنی کعب

وقتی که جنگ ایران و عراق در سال 1359 آغاز شد تیره های کعبی مجبور شدند که سرزمین های خود را ترک کنند و از این شهر مهاجرت نمایند. بنی کعب نه بادیه نشین بودند و نه یکجانشین و هرجا که می توانستند گندم و جو و برنج به عمل بیاورند ساکن می شدند و به دامداری و کشاورزی می پرداختند و دارای نخسلتان های زیادی در کنار آبراهه ها بودند و حتی به ماهیگری هم می پرداختند.

کعب های فلاحیه در بافتن عباهای دورقی مهارت خاصی داشتند و علاوه بر تجارت از پر مرغ های شکار شده در منطقه هور برای بافت عبا استفاده می کردند .

زبان و دین عشایر عرب در خوزستان

عشایر عرب خوزستان به زبان عربی و به چند لهجه ی کرخی و کارونی و حضری سخن می گویند. لهجه کارونی که به لهجه کویتی ها نزدیک است و آبادان و شادگان و ... بیشتر ساکنان عرب زبانش با این لهجه تکلم می نمایند. لهجه کرخه ای که قسمت های جنوبی عراق مانند ناصریه، عماره و بصره به این لهجه سخت می گویند شامل شهره ایی چون سوسنگرد، اهواز و هویزه می باشد و لهجه ی حضری یا متمدن که شبیه لهجه ساکنان شهرهای جنوبی عراق می باشد در شهرهایی مثل خرمشهر می باشد.