به بچه‌ها استامینوفن بدیم یا نه؟

برای مادر بی‌ تجربه‌‌ای که تحمل دیدن عدد ۳۸ روی تب‌سنج را ندارد و با هر ذره داغ‌تر شدن کودکش، دست و پایش را گم می‌کند، پناه بردن به استامینوفن آسان‌ترین راه است. چنین مادری گاهی پیش از تزریق واکسن فرزندش به پیشواز تب می‌رود و با چند قطره چکاندن این دارو در دهان فرزندش، راه را برای تب‌دار شدنش می‌بندد. 

اعتماد مادران به این داروی تب‌ بر گاهی از این هم فراتر می‌رود و به تجویز خودسرانه و بیش از اندازه این دارو و به خطر انداختن جان کودکان منجر می‌شود. استامینوفن که این روزها در خانه اغلب ایرانی‌ها پیدا می‌شود، موضوع این مطلب است. در این دو صفحه به شما می‌گوییم این دارو را چه زمانی و به چه شکلی باید مصرف کنید و شما را با خطراتی که محققان برای مصرف آن کشف کرده‌اند، آشنا می‌کنیم. 

راهنمای مصرف استامینوفن

حتما شما هم می‌پرسید چه میزان از این دارو، بدون به خطر انداختن فرزندتان باعث پایین آمدن تب او می‌شود؟ گفته می‌شود هر کودک مجاز به دریافت قطره استامینوفن به اندازه دوبرابر وزنش در فواصل شش ساعته است اما در سایت اطلاعات دارویی این راهنما برای مصرف داروی استامینوفن آورده شده است: 

- کودکان ۱۲-۱۱ ساله: مقدار ۴۸۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

- کودکان ۱۰-۹ ساله: مقدار ۴۰۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

- کودکان ۸-۶ ساله: مقدار ۳۲۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

- کودکان ۵-۴ ساله: مقدار ۲۴۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

- کودکان ۳-۲ ساله: مقدار ۱۶۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

- کودکان ۲۳-۱۲ ماهه: مقدار ۱۲۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

- کودکان ۱۱-۴ ماهه: مقدار ۸۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

- کودکان سه ماهه یا کوچک‌تر: مقدار ۴۰ میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت. 

مراقب باشید اوردوز نکند

برخلاف تصور اغلب والدین، مصرف بیش از اندازه استامینوفن هم می‌تواند اوردوز و حتی خطر مرگ را به دنبال داشته باشد. درحالی که والدین می‌خواهند با چکاندن چند قطره بیشتر استامینوفن در دهان کودک‌شان و کوتاه کردن فاصله میان دو وعده استامینوفن محکم‌کاری کنند و احتمال تب‌دار شدن فرزندشان را پایین بیاورند، پزشکان نسبت به مرگ‌آور بودن اوردوز این دارو هشدار می‌دهند. بچه‌هایی که بیش از اندازه استامینوفن می‌گیرند، ممکن است با تهوع، استفراغ و دل‌درد نسبت به این مشکل واکنش نشان دهند اما در بسیاری موارد نشانه‌های اوردوز پنهان می‌ماند یا به اشتباه به عنوان نشانه‌های بیماری اصلی کودک تفسیر می‌شود و جان او را تهدید می‌کند. 

گذشته از این، گاهی والدین داروهای دیگری که حاوی استامینوفن هستند را همراه خود استامینوفن به کودک می‌دهند اما نمی‌دانند داروهای حاوی این ماده هم می‌توانند مسبب اوردوز شوند و آسیب‌های کبدی یا از دست دادن جان را همراه بیاورند. 

حداقل چهار ساعت وقفه بیندازید

حتی بالا رفتن تب نمی‌تواند مجوزی برای خوراندن استامینوفن در فاصله‌های کمتر از چهار ساعت به کودک باشد. معمولا بچه‌ها باید هر شش ساعت یک‌بار به اندازه دوبرابر وزن‌شان قطره دریافت کنند اما در صورت پایین نیامدن تب، می‌توان قطره‌ها را هر چهار ساعت یک‌بار به کودک خوراند. 

در صورتی که به جای قطره تصمیم گرفتید شیاف استامینوفن را برای فرزندتان مصرف کنید هم حق ندارید فاصله میان دو بار استفاده از شیاف را از چهار ساعت کمتر کنید و در این مورد هم بهتر است در شرایط عادی، به همان زمان شش ساعته وفادار باشید و در عین حال با روش‌های مکمل مثل استفاده از دستمال خیس برای پایین آوردن تب او تلاش کنید. 

همراه با این داروها خطرساز می‌شود

اگر فرزندتان تحت درمان با داروهای ضدانعقاد است در مورد خوراندن استامینوفن به او با پزشکش مشورت کنید. گذشته از این، کودکانی که به‌خاطر ریفلاکس تحت درمان با داروهای ضداسید هستند هم ممکن است چندان از استامینوفن تاثیر نپذیرند. استامینوفن که در صورت مصرف شدن با کافئین اثر درمانی‌اش بیشتر می‌شود، در صورتی که همراه با داروهای ضدتشنج مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند کبد را بیشتر از قبل با خطر مسموم شدن مواجه کند. 

به دست‌تان اعتماد نکنید

مادرانی که از استامینوفن برای پایین آوردن تب فرزندشان پس از دریافت واکسن استفاده می‌کنند دو دسته‌اند؛ گروهی به محض تزریق واکسن برای پیشگیری قطره را به کودک می‌دهند و گروهی تا نگذشتن تب فرزندشان از ۵/۳۸ درجه از این دارو استفاده نمی‌کنند. 

شما برحسب شناختی که از خودتان در مهار استرس و کنترل کردن شرایط دارید می‌توانید یکی از این دو رویکرد را انتخاب کنید.گذشته از این،گفتیم که گاهی جز مصرف این دارو، چاره‌‌ای باقی نمی‌ماند اما شما تنها در شرایطی باید به‌خاطر سوختن فرزندتان در تب از این دارو استفاده کنید که عدد روی دماسنج عدد ۵/۳۸ یا بالاتر را نشان ‌دهد. پس به دست‌تان برای سنجیدن تب کودک اعتماد نکنید و با کمک دماسنج دیجیتالی حرارت بدن او را اندازه بگیرید. 

چرا نباید همیشه به استامینوفن اعتماد کنید

استامینوفن هنوز هم یکی از معتبرترین و رایج‌ترین تب‌برها برای کودکان در همه جای دنیاست اما پشت سر این داروی مورد اعتماد، حرف و حدیث‌هایی هم هست. شکی نیست که این دارو می‌تواند تب را پایین بیاورد اما محققان می‌گویند می‌تواند بیماری‌های دیگری را به جان کودکان بیندازد. پس پیش از آنکه برای برداشتن قطره استامینوفن دست به کار شوید، این نتایج که از سوی پژوهشگران منتشر شده است را بخوانید: 

تاثیر واکسن را کم می‌کند

بر اساس گزارش‌هایی که بی‌بی‌سی منتشر کرده است، دادن استامینوفن به کودکان بعد از انجام واکسن می‌تواند از تاثیرگذاری واکسن‌ کم کند. مطالعات گسترده‌‌ای که در این مورد انجام شده است نشان می‌دهد استامینوفن به خوبی می‌تواند احتمال تب کردن کودکان بعد از انجام واکسن را کاهش داده یا به‌طور کلی از بین ببرد اما گاهی بهتر است که والدین خطر تب‌دار شدن فرزندشان را به جان بخرند و سراغ این دارو نروند. 

چراکه در همین بررسی گسترده ثابت شد با دادن استامینوفن به بچه‌های واکسن زده، ایمنی بدن‌شان در برابر واکسن هم بالا می‌رود و تاثیرات مثبت تزریق کمتر می‌شود. به همین دلیل پژوهشگران توصیه می‌کنند والدین پیش از تزریق سراغ این دارو نروند و تنها در صورتی که مشاهده کردند فرزندشان ناخوش بوده و تبش در حال بالا رفتن است از استامینوفن کمک بگیرند. جالب اینجاست که در هر دو گروه مورد بررسی، چه در میان آنهایی که استامینوفن بعد از واکسیناسیون دریافت کرده بودند و چه در میان کسانی که این دارو را نگرفته بودند، تب بالاتر از ۵/۳۹ دیده نشد. 

نفس را تنگ می‌کند

ابتلا به آسم و مشکلات تنفسی از دیگر مشکلاتی است که به‌خاطر مصرف بی‌رویه استامینوفن می‌تواند ایجاد شود. محققان می‌گویند نوزادانی که استامینوفن مصرف می‌کنند، ممکن است در شش یا هفت سالگی به اگزما، مشکلات تنفسی یا حتی آسم دچار شوند. به عقیده محققان احتمال ابتلا به این بیماری‌ها در میان کودکانی که در نوزادی این دارو را گهگاه مصرف کرده‌اند۶۱ درصد بیشتر از دیگران است.

این درحالی است که مصرف مداوم این دارو می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را تا سه برابر بیشتر کند. گذشته از این، برخی از پژوهشگران معتقدند مصرف این دارو میزان آنتی‌اکسیدان‌ها را در بدن کاهش می‌دهد و رادیکال‌های آزاد را به تهدیدی جدی‌تر برای بدن مصرف‌کنندگان تبدیل می‌کند. با این وجود پژوهشگران اعتراف می‌کنند گاهی جز مصرف این دارو، چاره‌‌ای باقی نمی‌ماند و همچنان معتقدند خطر تب‌های بالا و تشنج برای کودکان از مصرف این دارو هم بیشتر است. 

بچه‌ها را  بیش‌فعال می‌کند

تنها در دوره کودکی نیست که مصرف استامینوفن می‌تواند عوارضی را همراه داشته باشد. محققان می‌گویند حتی پیش از تولد هم دریافت این دارو می‌تواند با عوارضی در سال‌های آینده همراه باشد. یونایتدپرس نوشته است مصرف این دارو در ماه‌های بارداری، می‌تواند کودک را در آینده به بیش‌فعالی دچار کند. به گفته پژوهشگران، خانم‌هایی که در دوران بارداری سراغ این دارو می‌روند، فرزندی به دنیا می‌آورند که چند سال بعد با مشکل کمبود توجه و تمرکز روبه‌رو می‌شود. 

گذشته از این پژوهشگران می‌گویند ابتلا به بیماری‌های کلیوی در هفت سالگی هم از مشکلات دیگری است که به‌خاطر مصرف این دارو توسط مادر باردار ایجاد می‌شود. درحالی که سه تا پنج درصد کودکان قبل از هفت سالگی نشانه‌های مرتبط با بیش‌فعالی و کمبود تمرکز را بروز می‌دهند، محققان می‌گویند که در میان این جمعیت سهم آنهایی که مادرشان در بارداری استامینوفن دریافت کرده، بیشتر است.