نظر رهبری درباره اذان موذن‌زاده اردبیلی

به گزارش  پارس به نقل از تسنیم، ششم خرداد؛ سالروز درگذشت رحیم مؤذن زاده اردبیلی یکی از برجسته ترین مؤذن های کشور است، ۱۳۰۴ اذان مشهور وی در گوشه « روح الارواح آواز بیات ترک» خوانده شد. مؤذن زاده در جمله ای از اذان مشهور خویش یاد کرده و گفته بود: « ما که نه ثروت داریم و نه مکنت، همین یک اذان برایمان بهترین خیر است» . مقام معظم رهبری در دیدار با اعضاى گروه ویژه و گروه معارف اسلامى صداى جمهورى اسلامى ایران در سیزدهم اسفندماه سال ۱۳۷۰ در بیاناتی به نکاتی پیرامون اذان و خصوصاً اذان منتسب به استاد مؤذن زاده اشاره کرده اند؛ متن بخشی از این بیانات به شرح زیر است:

نکته ای را در خصوص اذان هایى که از صدا و سیما پخش مى شود، متذکر مى شوم. شما به اذان غلوش اشاره کردید؛ اما عیب اذان غلوش این است که آهسته گفته شده است؛ اذان استودیویى است؛ مثل این که براى خودش حدیث نفس کرده است. اذان ابوزید هم همین طور است؛ او هم براى خودش گفته است؛ این ها براى دیگران اذان نگفته اند. ما در این جا به آقایان قرّاء مصرى گفتیم که اذان باید از دل کنده بشود؛ یعنى اذان گلدسته یى بگویند؛ اذان استودیویى به درد ما نمى خورد! اذان گلدسته یى، مثل همان اذانى است که شما گفته اید؛ یا اذان آقاى شریف که انصافاً از آن اذان هاى بسیار خوب و درجه ى یک است. البته این اذان آقاى شریف، نسخه بدل است؛ اصلش را یک عرب گفته است و من سال ها پیش این اذان را شنیده ام. مرحوم عطاءاللَّه زاهد مى گفت که موسیقى متن فیلم محمّد رسول اللَّه را از اللَّه اکبر آن اذان گرفته اند. اذان طوخى و اذان مؤذن زاده هم خوب است؛ اذان پُرحرارت و پُرمغزى است.

بناى ما بر این نبوده که در رادیو و تلویزیون، از اول تا آخر، همین چهار تا اذان را بگذاریم؛ نه، بنا بر این بوده است که اذان گفتن را نظمى بدهند؛ منتها براى این که خیلى شلوغ نشود، گفته شد که مرزى بگذارند. البته ممکن است گاهى بعضى از اذانها را هم بگذارند؛ اما توجه داشته باشید که اذان رسمى و دایمى رادیوى ایران که ما مى خواهیم در دنیا پخش بشود، باید - به قول شماها - یک اذان استاندارد باشد؛ یعنى بتوانیم آن را عرضه کنیم و بگوییم ما این طورى اذان مى گوییم.

اذان چون عربى است، باید آن را به لهجه ى عربى گفت؛ مثل قرآن، که اگر آن را با لهجه غیرعربى بخوانیم، درست نیست. بعضی ها در تقلید زبان هاى خارجى مقیدند که حتماً لهجه را رعایت کنند - که البته این لازم هم است؛ بالاخره اگر شما بخواهید با کسى به زبان انگلیسى یا عربى حرف بزنید، نمى شود مثل همان لهجه ى فارسى با او حرف بزنید؛ باید به لهجه ى خودش باشد - اما وقتى به نماز و قرآن مى رسند، متأسفانه وسوسه شان مى گیرد و مى گویند چه لزومى دارد که ما این « ولاالضّالین» را مَد بدهیم؛ همین طور مثل سایر کلمات به صورت عادى ادا کنیم! اینها غافل از این هستند که این « ولاالضّالین» بدون مَد، آن چیزى نیست که نازل شده است؛ اصلاً « ولاالضّالین» با مَد نازل شده است. اصول زبان این را به ما دیکته مى کند که این طورى بگوییم؛ اگر این طورى نگفتیم، مثل این است که اصلاً آن را نگفته ایم! البته اگر یک وقت کسى نمى تواند این طور بگوید، گریبانش را نمى گیرند؛ اما بایستى درست گفت. نمى شود ما رعایت لهجه را نکنیم؛ لهجه خیلى مهم است.

یک نکته هم مربوط به زمان پخش اذان صبح در روزهاى مختلف سال است. چون زمان پخش اذان صبح در همه ى ایام سال یکسان نیست، شما ملاک زمانى را برنامه ى « شیرخدا» (۲۲) قرار داده اید؛ یعنى قبل از ساعت ۶ باید ضرب « شیرخدا» زده بشود. اگر از نظر زمانى طورى شد که اذان یک ساعت با برنامه ى « شیرخدا» فاصله داشت، اذان و دعا را به صورت مفصل مى گذارید؛ اما در ایام زمستان - که اذان نزدیک همان ساعت ۶ است - زمان پخش اذان را کوتاه مى کنید و دعا نمى گذارید و همان برنامه ى « شیرخدا» را پخش مى کنید! در جمهورى اسلامى برنامه ى « شیرخدا» ملاک نیست. آن ضرب زورخانه یک جنبه ى سنتى و سمبلیک دارد؛ والّا هیچ کس با آن ضرب ورزش نمى کند. من خودم چند سال زورخانه رفته ام؛ اصلاً این ضرب، ضربى نیست که بشود با آن ورزش کرد؛ مخلوطى از ضرب هاى مختلف است که مردم فقط آن را گوش مى کنند؛ این غیر از دستورالعمل آن ورزشِ نرمشِ فرنگى است. پس این برنامه نمى تواند اصل باشد؛ اصل، اذان و دعاست.