اولویت‌های اقتصاد بی‌برجام

اقتصاد ایران بدون شک با توسعه روابط خارجی روزگار بهتری دارد، اما وقتی یک توافق بین‌المللی از سوی قدرت‌های بزرگ نقض می‌شود و نمی‌توان تا ابد حسرت گذشته را خورد باید مسیری جدید را اتخاذ کرد که اولویت‌های ۹ گانه زیر به نظر ضروری است.

۱- اتحاد رمز موفقیت

اولین چیزی که یک کشور و جامعه به آن نیاز دارد، اتحاد بین اقشار مختلف مردم، مجلس، قوه‌قضائیه و گروه‌های مختلف سیاسی چه مخالف و چه موافق دولت می‌باشد؛ کاری که ما تجربه آن را در هشت سال جنگ تحمیلی نشان دادیم و توانستیم از آن سربلند بیرون بیاییم. صدای واحد داشتن و پشت هم ایستادن امید را در بین جامعه گسترش می‌دهد و می‌تواند در این شرایطی که حوادث مختلفی در فرای منطقه جغرافیایی ایران رخ می‌دهد، حس انسجام و وحدت ملی را در دل مردم و مسئولان زیاد کند.

۲- اصلاح ساختار‌های فرسوده اقتصادی

مدت زیادی است که کارشناسان، صاحب‌نظران و نخبگان اقتصادی بار‌ها و بار‌ها تأکید داشته‌اند که قوانین و مقررات کلان اقتصادی باید اصلاح شود. از جمله قوانین نظام مالیاتی، گمرکات یا سیستم نظام مالی و بانکی. اگر در شرایط تحریم می‌خواهیم خودی نشان دهیم و حرفی برای گفتن داشته باشیم باید عزم ملی در اصلاح ساختار‌های اقتصادی کشور به وجود بیاید. الان مدتی است مجلس درگیر قانون مبارزه با پولشویی است که برای بررسی بیشتر به کمیسیون امنیت و سیاست خارجی ارجاع داده شده است. گرچه این یکی از موارد مطرح شده در مجلس می‌باشد، اما خروج بانک‌ها از بنگاهداری، مبارزه با قاچاق کالا و ارز و قانون حمایت از تولیدکننده ملی از دیگر موارد مهم اصلاح ساختار‌های اقتصادی می‌باشد.

۳- عملی کردن اقتصاد مقاومتی

اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزه‌های فشار در شرایط تحریم و متعاقباً تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن آن و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشار‌هایی به فرصت است. اقتصاد مقاومتی کاهش وابستگی‌ها و تأکید روی مزیت‌های تولید داخل و تلاش برای خوداتکایی است. تکیه بر توان ملی، تولید ملی، استفاده صحیح از منابع انرژی و نفتی و ... از جمله موارد کلیدی و مهمی هستند که باید در اولویت اقتصاد مقاومتی به خصوص در شرایط تحریم به آن توجه ویژه‌ای کرد.

۴- راهکار عملی اقتصاد بدون برجام

اولین مورد حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی است. ضرورت تداوم تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، مبین سه وظیفه برای دولت، دست‌اندرکاران تولید و مردم می‌باشد؛ سه حلقه‌ای که نحوه تعامل آن‌ها روی هم تأثیر مستقیم دارد و نتیجه نهایی آن، به این تعامل وابسته است؛ لذا باید تمامی ارتباطات این سه حلقه با هم اصلاح شوند و در راستای افزایش تولید ملی بهبود پیدا کنند.

۵- توجه به نخبگان

نخبه به فرد برجسته و کارآمدی اطلاق می‌شود که اثرگذاری وی در تولید علم، هنر و فناوری کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکری وی در راستای تولید دانش و نوآوری موجب سرعت بخشیدن به رشد و توسعه علمی و متوازن کشور گردد. یکی از موارد مهم دیگر استفاده از سرمایه‌داران خارج‌نشین ایرانی است. دولت باید شرایطی مناسب و تضمین‌های لازم را برای سرمایه‌گذاری ایرانی‌های مقیم خارج فراهم کند تا آن‌ها با میل و رغبت خودشان حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران شوند که منجر به تولید اشتغال و بالا بردن رشد اقتصادی کشور می‌شود.

۶- کاهش وابستگی به درآمد نفت

شناسایی بستر‌های وابستگی کشور به درآمد‌های نفت و کاهش میزان وابستگی کشور به آن و برخی از سیاست‌هایی که در این خصوص قابل طرح هستند عبارتند از: جایگزینی درآمد‌های جاری به جای نفت مانند مالیات و درآمد‌های ترانزیتی و نیز گسترش شرکای تجاری از یک شریک عمده به چندین شریک کوچک‌تر را می‌توان نام برد.

۷- روابط دیپلماتیک و اقتصادی با کشور‌های دوست و همسایه

یکی از موارد مهمی که می‌تواند تحریم اقتصادی امریکا را کم اثر کند، داشتن ارتباط دیپلماتیک و اقتصادی با کشور‌هایی است که دوستدار رابطه با ایران هستند. اینجاست که دستگاه دیپلماسی ایران باید در جهت تقویت رابطه هرچه بهتر با دیگر کشور‌ها تلاش بیشتری انجام دهد؛ کشور‌هایی مثل هند که بیشترین خرید نفتی را از ایران دارند و دولت هند هم اعلام آمادگی کرده است که با وجود تحریم ایران، اما همچنان به خرید نفت از کشورمان ادامه دهد یا کشور‌هایی مثل ترکیه، روسیه، چین یا حتی قطر می‌توانند شرکای تجاری خوبی در آینده ایران باشند.

۸- حمایت صاحبان سرمایه و نیروی کار

صاحبان سرمایه و نیروی کار باید به تولید ملی اهمیت بدهند. به این معنا که بهره‌وری را افزایش دهند. بهره وری یعنی از امکاناتی که وجود دارد حداکثر استفاده بهینه بشود؛ کارگری که کار می‌کند، کار را با دقت انجام بدهد. آن کسی که سرمایه‌گذاری می‌کند، سعی کند حداکثر استفاده از آن سرمایه انجام بگیرد؛ یعنی هزینه‌های تولید را کاهش بدهند. بعضی از بی‌تدبیری‌ها و بی‌سیاستی‌ها موجب می‌شود هزینه تولید بالا برود.

۹- اشتغالزایی و ایجاد فرصت‌های شغلی

اشتغال در کشور امنیت عمومی را به دنبال خواهد داشت که می‌تواند مشکلات فرهنگی را نیز مرتفع کند، بنابراین ایجاد فرصت‌های شغلی از سوی دولت امری ضروری تلقی می‌گردد. در شرایط کنونی افزایش فرصت‌های شغلی، یکی از الزامات و اقدامات مهم مقامات مسئول در دولت محسوب می‌شود، چراکه در راستای دستیابی به اقتصاد مقاومتی، نیازمند نیروی کار بیشتر در کشور هستیم. از جمله راهکار‌های لازم برای رفع موانع اشتغالزایی، تغییر نگرش دولت به بخش خصوصی، ایجاد امنیت اقتصادی، مبارزه با مفاسد اداری، کنترل مهاجرت از روستا‌ها به شهر‌ها و از شهر‌های کوچک به شهر‌های بزرگ و کنترل اقتصاد زیرزمینی می‌باشد.

در مجموع مقوله اقتصاد مقاومتی این مسئله را به ذهن متبادر می‌کند که اقتصاد باید در مقابل تهدید اقتصادی خارجی مقاومت کند. با وجود تحریم‌های اقتصادی، ما در حال حاضر به نوعی درگیر جنگ اقتصادی هستیم و با وجود اقتصاد مقاومتی است که می‌توان در مقابل تهدید‌ها مقاومت و از مسائلی همچون از هم پاشیدگی اقتصاد جلوگیری کرد. تلاش برای از هم پاشیدگی اقتصاد، از اهداف دشمن است. اقتصاد مقاومتی درپی مقاوم سازی، بحران‌زدایی و ترمیم ساختار‌ها و نهاد‌های فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی مطرح می‌شود که قطعاً باور و مشارکت همگانی و اعمال مدیریت‌های عقلایی و مدبرانه، پیش‌شرط و الزام چنین موضوعی است.