سه قارچ سمی که بهار 97 را دگرگون کرد

از ابتدای بهار امسال موج بارندگی‌های بهاری پس از مدت‌ها خشکسالی کشور را تا حدودی از خطر هولناک اتمام منابع آبی کمی دور کرد و برخی سدهای کشور با این باران‌های مداوم و گاهاً سیل‌آسا کمی نجات یافت اما با اعلام وزارت نیرو همچنان بیشتر سدهای کشور با کم آبی و خالی بودن مخازن روبه رو هستند.

در این بین بیشترین بارندگی‌ها در این دوماه متعلق به استان‌های غربی و شمال غربی کشور بوده و کرمانشاه و ایلام میانگین بارندگی بالایی را نسبت به 50 سال گذشته تجربه کرده‌اند.

این بارندگی به غیر از طراوت بهاری و سیراب شدن زمین‌های کشاورزی مشکلات خاصی هم برای مناطق غربی کشور به وجود آورده است که یکی از این مشکلات رویش بی حد و اندازه قارچ‌های سمی پس از بارش باران و بالارفتن رطوبت است که طی 25 روز گذشته بیش از 15 نفر کشته و هزار نفر مصدوم داشته است.

*سه قارچ سمی که بهار 97 را دگرگون کرد؛

این قارچ سمی که با نام علمی Lepiota brunneoincarnata، شناخته شده است به عنوان مرگبارترین قارچ نام برده شده و به طور گسترده در اروپا و مناطق معتدل آسیا به مانند شرق چین، چین، ترکیه، فلسطین اشغالی، پاکستان و ایران ثبت شده است. این قارچ در مناطق چمنی شکل مانند زمین ها، پارک ها و باغ ها رشد می کند و اغلب با قارچ خوراکی اشتباه گرفته می‌شود.

شکل این قارچ قهوه‌ای پوسته پوسته است با 4 سانتی متر عرض و یک ساقه قهوه‌ای صورتی و قهوه‌ای سفید است. این قارچ بسیار سمی است و مرگ و میر ناشی از آن بسیار گسترده است. این قارچ با قارچ خوراکی خاکستری Tricholoma terreum و قارچ پری Marasmius oreades اشتباه گرفته می شود.

Lepiota brunneoincarnata

مسئولین و متخصصان قارچ شناسی دلیل این ابتلا را استفاده مردم از قارچ‌های طبیعی در تفریح‌گاه‌ها و اماکن تفریحی دانسته‌اند و بارها از مردم خواستند تا از دست زدن به قارچ ها و تناول آن بپرهیزند اما افزایش این آمار همچنان ادامه دارد.

محمدرضا آصف عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات و گیاه‌پزشکی کشور در این خصوص به خبرنگار اقتصادی ایلنا گفت: این نوع قارچ سمی هرسال در دامنه کوه های زاگرس و به صورت پراکنده در کشور رشد می کرد اما امسال به خاطر تداوم روزهای بارندگی و رطوبت بالای هوا و خاک، رشد بی‌سابقه و دور از ذهنی داشته و تشخیص آن در طبیعت و در کنار قارچ خوراکی به راحتی و بدون وجود آزمایشگاه امکان پذیر نیست.

وی افزود: به غیر از این قارچ که تلفات جبران ناپذیری رابه همراه داشته دو نوع قارچ سمی دیگر هم باعث مسمومیت شده که عمده مصدومان اخیر که تحت درمان هستند از آن دو نوع استفاده کرده‌اند و نام علمی آن دو قارچ Hypholoma fascicalar و coprinopsis atramentaria است که سمی هستند اما کشنده نیستند و پس از مسمومیت قابل درمان‌اند.

Lepiota brunneoincarnata

Hypholoma fascicalar

coprinopsis atramentaria

*هیچ استانی از خطر قارچ سمی مستثنی نیست؛

با وجود اینکه بیشتر آمار مصدومین و مرگ و میر در این 25 روز در غرب و شمال غرب کشور بوده اما این مسئله دلیل بر محفوظ ماندن باقی نقاط کشور از خطر مسمومیت با این سه نوع قارچ نخواهد بود.

طبق گفته آصف، از برخی استان‌های شمالی و مرکزی که در دامنه البرز هستند مانند استان قزوین، زنجان و خوی در آذربایجان غربی هم مواردی به ما گزارش شده است و استان البرز و تهران هم از این غائله مستثنی نیستند. هنوز گزارشی از مسمومیت در تهران و البرز به ما نرسیده اما این مسئله دور از ذهن نیست و مردم در این مناطق هم از قارچ های طبیعی استفاده می کنند.

وی ادامه داد: این اولین باری نیست که این نوع قارچ در کشور رشد می کندو آخرین بار هم نخواهد بود. این قارچ سمی در سال 85 هم با همین افزایش ناگهانی تعداد همراه بود و 11 نفر بر اثر استفاده از آن جان خود را از دست دادند اما عدم توجه به نکات ارائه شده توسط متخصصان باعث شد تا دوباره این اتفاق تکرار شود.

آصف دلیل استفاده از این قارچ‌ها را اینگونه برشمرد: ناآگاهی عموم مردم و اعتماد به عوام باعث ایجاد این مشکل شده است. مردم انواع قارچ را نمی‌شناسند اما به افراد محلی در کوهستان‌ها که تجربه استفاده از قارچ کوهی را دارند اعتماد کرده و از قارچ‌های فله‌ای توزیع شده در کوهستان‌ها توسط افراد محلی استفاده می‌کنند که این عمل باعث مسمومیت و مرگ شده است. کنار هم قرار گرفتن این قارچ‌ها با قارچ‌های خوراکی تاثیری بر قارچ‌های خوراکی نمی‌گذارد اما تشخیص این دو در کنار هم امکان پذیر نیست و باعث حادثه می‌شود.

وی افزود: بر اساس تقسیم بندی بین المللی 4 گروه مسمومیت داریم؛ قارچ هایی با بروز سریع علائم، بروز متوسط و علائم تاخیری یا کند. قارچ با مسمومیت سریع مانند مسمومیت غذایی پس از چند دقیقه احساس دل درد بر فرد قالب می شود، در قارچ هایی با علائم متوسط معمولا 6 تا7 ساعت زمان برای بروز علائم نیاز است که قارچ های کشنده در همین گروه قرار دارند، قارچ های با علائم تاخیری ممکن است بروز علائم آن تا 6 ماه طول بکشد که ما این نوع را در ایران نداریم.

وی گفت: مشکل ما با قارچ‌های با بروز علائم متوسط است که بروز فاز دوم علائم آن شرایط را برای درمان بیمار تا حد زیادی غیرممکن می کند و منجر به مرگ می شود.

عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات و گیاه‌پزشکی کشور با اشاره به میزان زمان مورد نیاز مراکز درمانی برای بهبود مسمومین عنوان کرد: مسمومیت قارچی به صورت کلی حاد است و اگر قرار بر بهبود باشد طی چند روز خفیف‌تر می شود و اگر قارچ کشنده باشد ظرف چند روز این اتفاق خواهد افتاد

وی تاکید کرد: برای پیوند کبدی در این فصول باید بیمارستان‌های ما آمادگی کامل را داشته باشند و اگر مدیریت صورت نگیرد ما باید منتظر افرادی باشیم که در لیست پیوند کبد قرار خواهند گرفت.

آصف ادامه داد: یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام داد فرهنگ سازی در عدم استفاده از قارچ های موجود در طبیعت و منع کامل استفاده از آنها است. با هشدارها و تابلوهای بازدارنده در طبیعت می‌توان با بروز این حادثه تا حد بالایی مقابله کرد.