زندگی نامه امیر مومنان

علی بن ابی‌طالب مشهور به امام علی(ع) (23 قبل از هجرت -40ق)، امام اول شیعیان، صحابی، راوی، پسرعمو و داماد پیامبر اکرم (ص). وی همسر حضرت فاطمه(س) و پدر و جد 11 امام شیعه، کاتب وحی و چهارمین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنت است.

به گفته مورخین شیعه و بسیاری از علمای اهل سنت، در کعبه زاده شد. او نخستین کسی بود که به پیامبر (ص) ایمان آورد و از نظر شیعه، به فرمان خدا و تصریح پیامبر(ص)، جانشین بلافصل رسول خدا (ص) است.[1] آیاتی از قرآن کریم بر عصمت وی دلالت دارد.[2] بنابر منابع شیعه و برخی منابع اهل سنت، حدود 300 آیه در قرآن کریم در فضیلت او نازل شده است.[3]

هنگامی که قریش قصد کشتن پیامبر(ص) را داشتند، او در بستر پیامبر خوابید تا دشمنان گمراه شوند و بدین طریق پیامبر(ص) مخفیانه هجرت کرد.[4] پیامبر (ص) عقد اخوت خود را با وی بست.[5] در همه غزوات پیامبر (ص) -جز جنگ تبوک که به فرمان پیامبر (ص) در مدینه ماند- شرکت داشت و پرافتخارترین فرمانده اسلام بود. آثار مکتوب بسیاری به زبان‌های مختلف درباره امام علی (ع) نوشته شده است.پس از درگذشت پیامبر (ص) گروهی در سقیفه، با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردند و امام علی (ع) 25 سال از خلافت دور ماند.

آن حضرت پس از خلافت ابوبکر، عمر و عثمان، به اصرار مسلمانان خلافت و حکومت را پذیرفت.[6] او در دوره کوتاه حکومتش با سه جنگ سنگین داخلی مواجه شد و سرانجام در محراب مسجد کوفه در حال نماز به دست یکی از خوارج به شهادت رسید و مخفیانه در نجف به خاک سپرده شد.[7]

گفته‌اند سررشته بسیاری از علوم مسلمانان، از جمله نحو عربی، کلام، فقه و تفسیر به امام علی (ع) می‌رسد و فرقه‌های گوناگون، سلسله سند خود را بدو می‌رسانند. کتاب معروف نهج البلاغه منتخبی از گفته‌ها و نوشته‌های اوست.

حرم امام علی (ع) در شهر نجف از مکان‌های مقدس در فرهنگ شیعه و زیارت آن مورد توجه است. در این مکان افراد سرشناس دیگری نیز دفن شده‌اند که با عنوان مدفونان حرم امام علی(ع) در برخی منابع از آن‌ها یاد شده است.

علی بن ابی‌طالب مشهور به امام علی(ع) (23 قبل از هجرت -40ق)، امام اول شیعیان، صحابی، راوی، پسرعمو و داماد پیامبر اکرم (ص). وی همسر حضرت فاطمه(س) و پدر و جد 11 امام شیعه، کاتب وحی و چهارمین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنت است. به گفته مورخین شیعه و بسیاری از علمای اهل سنت، در کعبه زاده شد. او نخستین کسی بود که به پیامبر (ص) ایمان آورد و از نظر شیعه، به فرمان خدا و تصریح پیامبر(ص)، جانشین بلافصل رسول خدا (ص) است.[1] آیاتی از قرآن کریم بر عصمت وی دلالت دارد.[2] بنابر منابع شیعه و برخی منابع اهل سنت، حدود 300 آیه در قرآن کریم در فضیلت او نازل شده است.[3] هنگامی که قریش قصد کشتن پیامبر(ص) را داشتند، او در بستر پیامبر خوابید تا دشمنان گمراه شوند و بدین طریق پیامبر(ص) مخفیانه هجرت کرد.[4] پیامبر (ص) عقد اخوت خود را با وی بست.[5] در همه غزوات پیامبر (ص) -جز جنگ تبوک که به فرمان پیامبر (ص) در مدینه ماند- شرکت داشت و پرافتخارترین فرمانده اسلام بود. آثار مکتوب بسیاری به زبان‌های مختلف درباره امام علی (ع) نوشته شده است.

پس از درگذشت پیامبر (ص) گروهی در سقیفه، با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردند و امام علی (ع) 25 سال از خلافت دور ماند. آن حضرت پس از خلافت ابوبکر، عمر و عثمان، به اصرار مسلمانان خلافت و حکومت را پذیرفت.[6] او در دوره کوتاه حکومتش با سه جنگ سنگین داخلی مواجه شد و سرانجام در محراب مسجد کوفه در حال نماز به دست یکی از خوارج به شهادت رسید و مخفیانه در نجف به خاک سپرده شد.[7]

گفته‌اند سررشته بسیاری از علوم مسلمانان، از جمله نحو عربی، کلام، فقه و تفسیر به امام علی (ع) می‌رسد و فرقه‌های گوناگون، سلسله سند خود را بدو می‌رسانند. کتاب معروف نهج البلاغه منتخبی از گفته‌ها و نوشته‌های اوست.

زندگی

علی بن ابی‌طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی بن کلاب،[8] هاشمی قرشی، اولین مردی که به پیامبر ایمان آورد،[9][10] امام اول شیعیان[11] و خلیفه چهارم از خلفای راشدین از نظراهل سنت است.

پدر او، ابوطالب، مردی سخاوتمند، عدالت‌مدار، مورد احترام قبایل عرب، عمو و حامی پیامبر (ص) و از شخصیت‌های بزرگ قریش گزارش شده است.[12] مادر علی(ع)، فاطمه بنت اسد[13] و برادران وی طالب، عقیل، جعفر، و خواهرانش هند یا ام هانی، جمانه، ریطه یا ام طالب و اسماء بودند.[14]

امام اول شیعیان(ع)، جمعه 13 رجب در سال 30 عام الفیل در مکه و داخل کعبه متولد شد.[15] ولادت وی در کعبه را عالمان شیعه از جمله سید رضی، شیخ مفید، قطب راوندی، ابن شهرآشوب و بسیاری از اهل تسنن مانند حاکم نیشابوری، حافظ گنجی شافعی، ابن جوزی حنفی، ابن صباغ مالکی، حلبی و مسعودی متواتر می‌دانند.[16]

حضرت علی در شش سالگی، وقتی مکه دچار قحطی شد، به خانه حضرت محمد(ص) برده شد؛ همانطور که جعفر، برادر حضرت علی، به خانه عباس بن عبدالمطلب برده شد. ابوطالب، پدر امام علی(ع)، در این هنگام از اداره هزینه‌های یک خانواده پرجمعیت ناتوان بود.[17] امام علی(ع) در یکی از خطبه‌های خود، به رفتار مهربانانه پیامبر در این دوره اشاره کرده است.[18]

لقب امیرالمؤمنین

لقب امیرالمؤمنین، به معنای امیر، فرمانده و رهبر مسلمانان، اختصاص به حضرت علی (ع) دارد. براساس روایات، شیعیان معتقدند این لقب در زمان پیامبر اسلام برای علی بن ابیطالب به کار می‌رفته و منحصر به اوست و نه تنها استعمال این لقب را برای خلفای راشدین و غیر راشدین جایز نمی‌دانند که حتی به کار بردن این لقب را برای سایر امامان خود هم صحیح نمی‌دانند.[19]

ویژگی‌های ظاهری

امام علی(ع) در منابع مختلف، مردی بلندقد، با چشمانی سیاه و گشاده، ابروهایی کشیده و پیوسته و صورتی زیبا دانسته شده، چهره‌ای گندمگون و ریشی انبوه داشته و شانه‌هایش پهن بوده است.[20] بنابر برخی منابع، پیامبر اکرم (ص) او را با لقب «بطین» خوانده و بر همین اساس، عده‌ای او را چاق دانسته‌اند. با این حال، برخی محققان بر این باورند که مقصود پیامبر از «بطین»، «البطین من العلم» (فربه از دانش) بوده است.[21] ستوده‌شدن امام علی(ع) با صفت «بطین» در برخی زیارتنامه‌ها نیز دلیلی بر این دانسته شده که مقصود پیامبر، صفت چاق نبوده است.[22] درباره قدرت بدنی علی بن ابیطالب، گفته شده که او با هیچ کسی مبارزه نکرد، مگر اینکه او را زمین زد.[23]

چنانکه ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه تصریح کرده، توانایی جسمی علی بن ابیطالب، ضرب المثل بوده، او بوده که درِ قلعه خیبر را کَند، در حالی که جمعی تلاش کردند آن را برگردانند ولی نتوانستند، او بود که بت هبل را -که بت بزرگی بود- از بالای کعبه به زمین انداخت و او بود که سنگ بزرگی را در روزهای خلافتش با دست خویش از جا کند و از زیر آن آب جوشید، در حالی که لشکریان همگی از این کار ناتوان بودند.[24]

منبع: ویکی شیعه