پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مسعود ندافان- محمدرضا عارف گوشه‌نشین دنیای سیاست شده است؛ او تنهاتر از همیشه است؛ در بهارستان خطابه پرشور از او شنیده نمی‌شود؛ اصلاح‌طلبان گلایه‌مند از استمرار سکوت نماینده اول تهران و اصولگرایان از نبرد عارف با پدرسالاران پارلمان در سایه روایت می‌کنند. عارف سیاست‌مدار محبوب مقهور است؛ او تشکیلاتی فرد ولی مطرود تشکیلات اصلاحات است و این سؤال در میان ناظران سیاسی پیش می‌آید که چرا تصمیم‌گیرندگان جریان اصلاحات به محمدرضا عارف اعتماد به‌عنوان بازیگر اصلی نمی‌کنند؟!

همه علیه عارف

خردادماه، ماه خاطرات ناخوشایند برای خانواده محمدرضا عارف است؛ خاطراتی که «تکرار»، «اجبار» برای «انصراف» از رقابت ریاست جمهوری یازدهم را یادآوری می‌کند. حمیده مروج، همسر محمدرضا عارف، برای اولین بار پس از دو سال لب به گلایه گویی گشود و در پاسخ به این سؤال آیا شایعه ناراحتی شما پس از انصراف آقای عارف از انتخابات سال 92 صحت دارد؛ اظهار داشت: «بله. چون از ابتدای حضور آقای عارف در عرصه فعالیت سیاسی همیشه مورد مشورت ایشان بودم و در جریان انتخابات 92 شرط من برای حضور در کنار ایشان و کمک و حمایتم از ایشان، عدم انصراف از انتخابات بود. در آن زمان نظر بسیاری بر این بود که اصولاً اردوگاه اصلاحات نامزدی در انتخابات نداشته باشد؛ اما خب درنهایت همه ازجمله خود آقای عارف به حضور فردی از اردوگاه میانه رضایت دادند..... ؛ اما ازنظر من در سال 92 ایشان از شانس بالایی برای پیروزی برخوردار بودند و من نیز بنا بر موقعیت شغلی خودم بعینه می‌دیدم که پس از انصراف ایشان عده‌ای گریستند.»

صراحت بیان محمدرضا عارف پس از گذشته دو سال از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بیشتر شده است؛ او با تلخ‌کامی از خرداد 92 که بزرگان اصلاحات او را به‌راحتی کنار گذاشتند؛ یاد می‌کند. محمدرضا عارف معیار تصمیم‌گیری آنان را «نظر سازی» می‌داند و در همین راستا گفت: « من در سال 92 در شرایطی کنار رفتم که نتیجه نظرسنجی‌هایی که به دستم رسیده بود، نشان می‌داد می‌توانم پیروز شوم. کاری به نظر سازی‌ها ندارم اما نظرسنجی‌ها نشان می‌داد می‌توانم پیروز شوم. افتخار می‌کنم راحت از قدرت گذشتم.»   و از سخنان فعالان سیاسی اصلاحات با  تعبیر «انگ» و برچسب‌های «امنیتی» و «بدلی» یادکرد و اظهار داشت: «من خیلی فحش خوردم. انگ‌هایی به من زدند که سابقه نداشت. اتهام اصلاح‌طلب بدلی به من زدند. حتی گفتند امنیتی‌ها به تو گفته‌اند که کاندیدا شوی!»

بهارستان دهم؛ حسرت ریاست

محمدرضا عارف برای جلوگیری از رخداد تلخ 92 برای وی، وزن سیاسی خود را با افزودن یارانش در نهاد تصمیم‌ساز اصلاحات تحت عنوان شورای عالی سیاست‌گذاری افزایش داده است اما در همان بدو فعالیت با مخالفت‌های جدی حامیان دولت مواجه شده است.کارگزارانی‌ها که خود را محور فعالیت انتخاباتی اصلاح‌طلبان قلمداد می‌کردند و حالا در هراس از دست دادن جایگاه سیاسی خود در رقابت درون‌گروهی هستند اولین گام برای مشروعیت زدایی از جایگاه عارف را آغاز کردند؛ آنان شورای سیاست‌گذاری را محصول محدودیت رئیس دولت اصلاحات و امری موقتی دانستند و از سوی دیگر شروط جدی برای فعالیت محمدرضا عارف تعیین کردند. گام بعدی را حزب اعتدال و توسعه برداشت، آنان از همان ابتدا شراکت با اصولگرایان همسو با پاستورنشینان را به رقابت ترجیح دادند به‌نحوی‌که غلامعلی دهقان سخنگوی حزب اعتدال و توسعه درباره احتمال ائتلاف میان اعتدالیون و اصلاح‌طلبان گفت: «آقای لاری اخیراً اعلام کرده‌اند با طیف لاریجانی رقابت می‌کنم نه شراکت. این در حالی است که ما اعتدالیون معتقدیم باید با طیف آقای لاریجانی به‌جای رقابت شراکت کنیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که ضمن ستایش حسن ظن دوستان شورای هماهنگی و شورای راهبردی اصلاح‌طلبان رسماً در ستاد انتخاباتی دوستان اصلاح‌طلب حضور نداشته باشیم»

طلسم انصراف از انتخابات مرد «ساکت» و «کتوم»  اصلاحات شکست؛ محمدرضا عارف سرانجام پس از چندین بار انصراف اختیاری و اجباری در هفتم اسفند 1394 مسیر سیاست‌ورزی خود را به بهارستان تغییر داد و بارأی اول تهران راهی مجلس شورای اسلامی شد و حالا خواهان کسوت ریاست مجلس شورای اسلامی دهم بود تا آرزوی دوازده‌ساله اصلاحات محقق گردد.

علی صوفی رئیس ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان تهران خبر از «توافق» در میان عناصر تصمیم گیر اصلاحات برای ریاست عارف داد و اظهار داشت: «توافق برای ریاست مجلس دهم بین سران اصلاحات، آقایان هاشمی، روحانی و رئیس دولت اصلاحات صورت گرفته و توافق این بوده و هست که ریاست کرسی مجلس آینده از آن عارف باشد.»

حسن رسولی، عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان و عضو هیئت‌مدیره بنیاد باران و سخنگوی محمدرضا عارف در انتخابات ریاست جمهوری 1392  با نگرانی از «زد و بندهای غیر شفاف سیاسی» خبر داد و اظهار داشت: « یکی از مطالبات ما،‌ انداختن طرحی نو در روابط و مناسبات مجلس و دولت است تا شاهد جهت‌گیری‌های کارآمدتر و نمادهای متفاوتی در مجلس دهم در قیاس با دو مجلس گذشته باشیم.طبیعی است که ما رأی‌دهندگان، انتظار داشته باشیم که نمایندگان ما در مجلس شورای اسلامی و سر لیست ما در تهران یعنی آقای دکتر عارف، فارغ از زد و بندهای غیر شفاف سیاسی،‌ شانه از زیر بار این خواسته رأی‌دهندگان خالی نکنند. البته تأکید می‌کنم که تصمیم نهایی را اکثریت نمایندگان مجلس خواهند گرفت.»

«زد و بندهای غیر شفاف سیاسی» از سوی دو بال سیاست ورزی هاشمی رفسنجانی رخ داد؛ ضربه آخر کارگزارانی برای حاشیه‌نشینی و استفاده ابزاری از محمدرضا عارف در ایستگاه ریاست مجلس شورای اسلامی رونمایی شد؛ کارگزارانی‌ها لقب «ممنوع المقامی» را به عارف داده بود و در همین راستا نشریه این ارگان نوشته شد: «شاید نیاز باشد عارف ایثاری را که در بهار 92 صورت داد؛ دیگربار در بهار 95 تکرار کند...حکم ازلی برای عارف هم ممنوع المقامی باشد. او باید باده قدرت را به لب رساند، اما ننوشد تا در عوض، بتواند جرعه‌ای یا باریکه‌ای آب به لب لشکر تشنگان برساند. عارف در بهار 92 جام را ننوشید و به روحانی سپرد. شاید این بار، حکم ازلی این باشد که جام را به رقیبی فیلسوف بسپارد.» و همچنین نیروهای سیاسی نزدیک به‌اعتدال و توسعه در وزن‌کشی سیاسی حامی علی لاریجانی در صحن بهارستان شدند.

پس از شکست سخت محمدرضا عارف در رقابت ریاست بهارستان دهم؛ او از «عافیت طلبان» اصلاحات که مانع از «ریاست» وی در بهارستان هستند؛ گلایه کرد و در همین راستا اظهار داشت: «ما هیچ‌وقت حق تصمیم فردی نداریم و باید به‌طورجدی جلوآمده و کارکنیم، در فضای رسانه‌ای ایجادشده از رقیب گله ندارم اما از مدعیان تحلیل‌گرای اصلاح‌طلب گله‌دارم چراکه عده‌ای تحلیل‌گرای عافیت‌طلب می‌گویند که باید بپذیریم حاکمیت ما را در رده‌بالا راه نمی‌دهد پس در همین رده پایین‌تر خود را حفظ کنیم.»

مطرود همیشگی

دشمنان دوست‌نما محمدرضا عارف در رأس تشکیلات تصمیم‌ساز اصلاحات خواهان «حاشیه‌نشینی» و «ممنوع‌المقامی» وی هستند؛ دشمن دوست‌نما یا به تعبیر عارف «عافیت طلبان اصلاحات» نقش سیاسی معاون اول دولت اصلاحات را فقط بسیج پایگاه اجتماعی این جریان برای هدف گروه‌های پرقدرت این جریان تلقی می‌کنند؛ نقشی حاشیه‌ی در دنیای سیاست. 

این تحلیل از سوی مراکز و افراد تصمیم گیر در جریان اصلاحات که منجر به طرد همیشگی محمدرضا عارف شده است؛ برآیند تحلیلی دو شاخصه اصلی «اصلاح‌طلب غیر مبارزه‌جو» و «حفظ هویت اصلاح طلبانه» از سوی عارف است؛ از منظر وی  در سالیان اخیر حذف معیار «عیار» اصلاح‌طلبی در مقابل «کسب قدرت به هر قیمت» به‌منزله تعلیق گفتمانی و کمای هنجاری اصلاح‌طلبان است زیرا اصلاح‌طلبانی که تا دیروز برای صیانت از کیان اصلاح‌طلبی حاضر بودند، انتخابات را تحریم کنند حالا از ریاست افرادی با خاستگاه اصولگرایی سخن می‌گویند؛ همسوی این اصولگرایان عمل‌گرا، قرابت تاکتیکی برای صیانت از جایگاه سیاسی خود در قوه مجریه و مقننه است بنابراین وضعیت محمدرضا عارف در آرایش جریان اصلاحات هیچ‌گاه ارتقا نخواهد یافت مگر اینکه او از محافظه‌کاری دست بکشید.