استان گلستان دارای حدود ۴۵۲ هزار هکتار جنگل است که از این میزان ۷۵ هزار هکتار آن، جنگل‌های سوزنی‌برگ دست کاشت است و مابقی را جنگل‌های پهن‌برگ هیرکانی تشکیل می‌دهد که از منطقه نوکنده شروع می‌شود و تا حوزه گلیداغ در شرق استان ادامه دارد.

هرچند مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان معتقد است تصاویر ماهواره‌ای گویای آن است که با جنگل‌کاری‌های انجام‌شده در سال‌های گذشته، مساحت جنگل‎های گلستان از ۴۰ سال گذشته نه‌تنها کاهش پیدا نکرده بلکه بیشتر شده اما کارشناسان عقیده دارند بخش اعظم خسارت‌های وارده از سیل‌ها در سال‌های اخیر ناشی از بهره‌برداری بی‌رویه، قاچاق چوب، تغییر کاربری اراضی، زمین‌خواری و برداشت بی‌رویه از جنگل‌هاست.

همچنین عده‌ای از کارشناسان معتقدند در دهه‌های گذشته بیشترین تخلف‌ها در عرصه‌های جنگلی شمال درنتیجه استفاده از برداشت غیرقانونی هیزم، تولید زغال و زمین‌خواری بوده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان از روند کاهشی برداشت و افزایشی قاچاق چوب در استان خبر داد و گفت: در هفت ماه نخست امسال در قالب ۱۱۱ فقره درمجموع ۴۲۷ اصله چوب، ۱۲۱ استر (حجم هیزم)، ۱۰ تن و ۹۰۰ کیلوگرم زغال، ۹ تن و ۹۲۰ کیلوگرم محصول فرعی چوب و ۱۲۹ هزار و ۷۰۰ بوته یا شاخه درخت از قاچاقچیان چوب کشف و ضبط‌شده است.

ابوطالب قزلسفلو بیشترین آمار قاچاق چوب را مربوط به مهرماه امسال عنوان و اظهار کرد: ۳۸ فقره قاچاق چوب شامل ۱۴۵ اصله چوب، ۲۲ استر (حجم هیزم) و ۴۶ هزار و ۸۰۰ بوته یا شاخه در مهرماه از قاچاقچیان کشف و ضبط‌شده است.

به گفته وی بیشترین میزان کشفیات قاچاق چوب استان در خارج از محدوده اجرای طرح‌های جنگلداری رخ می‌دهد.

نیروی کافی برای مقابله نداریم

وی بابیان اینکه نیروهای یگان حفاظت استان پاسخگو نیست و گلستان به‌شدت با کمبود نیرو مواجه است، ادامه داد: ورود و خروج نیروها از منابع طبیعی همخوان نیست.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان بابیان اینکه در ۱۰ سال گذشته تعداد نیروهای یگان حفاظت گلستان کاسته شده است، اضافه کرد: به استناد قانون خدمات کشوری منابع طبیعی به‌عنوان دستگاه حاکمیتی باید معادل نیروهای خروجی، ورودی داشته باشد.

وی تصریح کرد: اما باوجوداینکه گلستان به‌شدت با کمبود نیرو در مقابله با قاچاق چوب مواجه است اما حدود ۱۰ درصد خروجی، ورودی داشته‌ایم.

قزلسفلو بابیان اینکه بیشترین حجم قاچاق و کشفیات چوب در گلستان در شب اتفاق می‌افتد، خاطرنشان کرد: در مقابله با قاچاق چوب با مشکل کمبود تجهیزات مواجه نیستیم چراکه به وسایل خاصی به‌جز خودرو درگشت جمعی و موتورسیکلت درگشت انفرادی نیاز نداریم.

وی همچنین به نقش مردم، اعضای شورا و دهیاران در کاهش قاچاق چوب در استان اشاره کرد و افزود: بسیاری از گزارش‌ها و کشفیات هفت‌ماهه گذشته استان از طریق اطلاع‌رسانی مردم با سامانه ۱۵۰۴ رخ‌داده که جای تشکر دارد.

بیشترین میزان قاچاق مربوط به هیزم و محصولات فرعی

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان هرچند آمار مقایسه‌ای از میزان قاچاق چوب در سال‌های گذشته ارائه نکرد اما بیشترین حجم قاچاق و کشفیات را مربوط به هیزم و محصولات فرعی می‌داند. در ادامه، جانشین یگان حفاظت از منابع طبیعی و آبخیزداری استان سودجویی و آشنا نبودن با قوانین را دلیل اصلی قاچاق چوب در گلستان برشمرده  اظهار کرد: برداشت غیرقانونی افراد از عرصه‌های جنگلی حاصل آشنا نبودن با قانون جنگلبانی و یا سودجویی از چوب آلات جنگلی اقدام به برداشت محصولات جنگلی می‌کنند که این عمل به لحاظ قانون سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور غیرقانونی و جرم است.

محمدرضا آریان فر افزود: برخی از سودجویان برای استفاده از چوب‌های صنعتی و نفع بیشتر اقدام به قطع درختان باارزشی مثل سرخدار، ملج، راش و سایر درختان می‌کنند و به‌صورت الوار، کاتین و یا گرده‌بینه عمدتاً به سایر استان‌های هم‌جوار به فروش می‌رسانند.

وی ادامه داد: با قطع درختان باارزش که توسط سودجویان به‌صورت غیرمجاز اتفاق می‌افتد، تخریب نقطه‌ای قلمداد می‌شود که این روند نسبت به دهه‌های گذشته با توجه به حضور مستمر نیروهای حفاظتی و یگان حفاظت از منابع طبیعی و آبخیزداری و پیگیری‌های قضایی و مشارکت مردم در اطلاع‌رسانی کمتر دیده می‌شود.

آریان فر اضافه کرد: بخش عمده کشفیات چوب آلات جنگلی غیرمجاز حاصل فعالیت‌ها و تلاش‌های مأمورین یگان حفاظت منابع طبیعی در مأموریت‌ها و گشت‌های شبانه شناسایی و کشف می‌شوند. حضور مداوم نیروهای حفاظتی در عرصه‌های جنگلی و ایست بازرسی‌ها تأثیر بسزایی در کاهش قاچاق چوب آلات و هیزم در استان دارد.

قاچاق چوب به بهانه مصرف سوخت

وی تصریح کرد: قاچاق چوب آلات یا بهره‌برداری چوب‌های جنگلی عمدتاً تحت عنوان هیزم که بیشتر به بهانه مصرف سوخت یا در کارگاه‌های چوب و نئوپان های استان برای تولید فیبر و نئوپان، جعبه و پوشال به کار گرفته و در داخل استان مصرف می‌شود. این چوب‌ها عموماً از درختان یا تنه درختان افتاده، خشک، ریشه‌کن و آفت‌زده و سرشکسته است که بیشتر توسط افرادی که در حاشیه جنگل‌ها زندگی می‌کنند به‌صورت خواسته یا ناخواسته تهیه و حمل می‌شود.

جانشین یگان حفاظت از منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در خصوص افزایش کشف چوب آلات در مهرماه امسال افزود: با توجه به درخواست‌های زیاد مردم در روستاها و شهرها جهت پخت‌وپز در ایام عزاداری و سوءاستفاده عده‌ای از فرصت‌طلبان موجب شده است که هیزم‌های مازاد به‌صورت غیرقانونی حمل و به فروش برسد و یگان حفاظت برابر با قانون سازمان جنگل‌ها اقدام به کشف و ضبط آن‌ها کرده است.

وی خاطرنشان کرد: حضور به‌موقع مأمورین و مشارکت مردم در امر اطلاع‌رسانی به سامانه ۱۵۰۴ یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان تأثیر بسزایی در شناسایی افراد فرصت‌طلب در امر قاچاق داشته است.

آریان فر افزود: چنانچه افرادی به راه‌های مختلف قصد دست‌اندازی و بهره‌برداری غیرمجاز از جنگل‌ها و مراتع را داشته باشند برابر قانون سازمان جنگل‌ها و مجازات اسلامی برخورد خواهد شد و از هم استانی‌ها عزیز می‌خواهیم که با مشاهده هرگونه اقدام تخریبی به منابع ملی بلافاصله به نیروهای حفاظتی منطقه و یا سامانه ۱۵۰۴ یگان حفاظت اطلاع‌رسانی کنند.

آنچه مسلم است برای جلوگیری از کاهش بیش از پیش سطح جنگل در گلستان، باوجود کمبود نیرو در مقابله با قاچاق چوب و نداشتن آمار دقیق از میزان سالانه آن، چاره‌ای جز اطلاع‌رسانی مردم از طریق سامانه ۱۵۰۴ در هنگام مشاهده تخلف و کاهش برداشت از جنگل‌های استان وجود ندارد.