خندوانه و طرح مشکلات شخصی

محسن فرجادی در صبح نو نوشت: هنجارسازی‌های تلویزیون نقش جدی در ارائه سبک زندگی دارد. تلویزیون در قامت یک رسانه می‌تواند آموزشگاهی برای آموزش مهارت‌های فردی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی باشد. با نگاه به شبکه‌های تلویزیونی هر جامعه می‌توان بخشی از نیم‌ رخ روانی جامعه و انتظارات متقابل دولت و ملت را تشخیص داد. می‌توان بر این اساس نیازهای جامعه و نقاط ضعف و قوت آن را یافت و برای بهتر و بدتر شدن آن تلاش کرد. اینگونه نگاه کردن به تلویزیون، جعبه جادو را از وضعیت سرگرم‌کنندگی خارج کرده و کارویژه‌های آموزش غیر مستقیم آن را عیان می‌کند. در این سطور مخاطبم صرفاً تلویزیون و رسانه ملی نیست و اختصاصاً به برنامه تلویزیونی پر مخاطب خندوانه است.

برنامه‌ای که در تغییر ذائقه مخاطب و هنجار سازی مفید تلاش در زمینه وفاق ملی و ملت واحد دیدن مردم ایران دارد. با مرور ویژگی‌های مثبت این برنامه تلویزیونی پی خواهیم برد که صرفاً با برنامه‌ای روتین و بی‌خاصیت شبانه رو‌به‌رو نیستیم. هر شب محصول تلاشی جمعی روی صفحه تلویزیون به نمایش در می‌آید که می‌تواند در زندگی فردی و اجتماعی مؤثر باشد.

تقریباً یک سال و نیم است که خود را از دیدن تلویزیون معاف کرده بودم؛ فرصتی مغتنم که امیدوارم مجدداً فراهم شود. در دو هفته اخیر که چند قسمت از خندوانه را دیدم، موضوع به ظاهر بی اهمیت و مهمی توجه‌ام را به خود جلب کرد. برنامه‌ای که می‌خواست فرهنگ‌ساز باشد دارد در بخش‌هایی به ضد فرهنگ تبدیل و مروج ناهنجاری ناخواسته می‌شود .

تقریباً دو هفته پیش آقای رامبد جوان در این برنامه از مشکل برق و به تبع آن نوسان برق و قطع سیستم سرمایش استودیو خبر داد و رو به دوربین از وزیر نیرو خواست که مشکلشان حل شود. چند روز بعد ضمن تماس با وزیر نیرو از آقای چیت‌چیان به خاطر دستور و رفع مشکل تشکر کرد. این یعنی اینکه به جای اینکه کاری از مجاری رسمی حل شود با استفاده از رانت رفع مشکل شد. شاید خیلی‌ها توجیه کنند که حل مساله برنامه‌ای تلویزیونی با بیننده میلیونی خیلی بیشتر از این‌ها ارزش دارد و باید زودتر انجام می‌شد؛ اما پیام این موضوع برای مخاطب چیست؟! مگر نه اینکه پارتی‌بازی و رانت‌خواری از ویژگی‌های نکوهیده جامعه ماست؟! پس چرا برنامه‌ای که دعوی زدودن ناخوشی‌ها را دارد ناخواسته مبلغ فعلی ناصواب می‌شود؟!

این رویه به اینجا ختم نشد و متاسفانه در شبی که میهمان برنامه یک قهرمان کاراته بود نیز با طرح مشکل شخصی ایشان که فروش زمینی کشاورزی بود، مجری برنامه از مسوولان خواست که مشکلش را حل کنند! دوشنبه شب هم که شاهرخ استخری میهمان این برنامه شده بود، از بی ماشین بودنش گلایه کرد؛ موضوعی که مجری برنامه از وارد کنندگان خودرو خواست که مشکل این بازیگر را حل کنند.

استمرار این رویه منجر به فرهنگ‌سازی و خوب دانستن امکان استفاده از رانت را در جامعه بیشتر رواج می‌دهد. به این معنا که هر فردی در هر موقعیت اجتماعی، خود را محق می‌داند با «سفارش» و «تقاضا» کارهای خودش و دیگران را به پیش ببرد. آقای رامبد جوان! این رویه ناخواسته نه در شأن شماست و نه فرهنگ خوبی را نهادینه می‌کند. جامعه به اندازه کافی به رانت‌خواری و سفارش سالاری و پارتی‌بازی عادت کرده؛ لطفاً شما بدترش نکنید!