بازار داغ کارگران خدماتی شب عید

دستفروشی،دادزن، وردست فروشنده، نظافتچی از جمله مشاغلی هستند که هر چه به روزهای پایانی سال  نزدیک می‌شویم مشتری‌ بیشتری دارد. تنها کافی است چند دقیقه ای کنار مترو باشی خواهی دید که قالی شویان پارو به دست و نظافتچی‌های منازل با ابزار خاص خود منتظر فرارسیدن فصل سرما هستند. به روزهای پایانی سال که نزدیک می‌شویم هر کس به دنبال کسب درآمد بیشتر است.
 
برای گفت‌وگو با برخی از این کارگران به یکی از میدان‌های اصلی تهران رفتیم. تعداد زیادی از کارگران از شهرستان آمده تا نزدیک شب عید بتوانند سهمی از سفره شب عید داشته باشند. به سراغ یکی از این کارگران کم سن و سال رفتم و با وی گفت‌گویی داشتم از وی پرسیدم شغلت چیست؟ گفت: کارگر ساختمانی هستم اما از آنجا که در حال حاضر بیکارم به این سمت تمایل پیدا کرده ام. چهره اش نشان می‌دهد که از سرناچاری به این سمت گرایش پیدا کرده است. 
 
خستگی از رویش نمایان است. این کارگر بیان می‌کند: ساعتی 10هزار تومان می‌گیریم و هر چه صاحب خانه تقاضا کند را انجام می‌دهیم. معمولاً‌تمیز کردن یک آپارتمان 75 متری 2 روز زمان لازم دارد.مردم تصور می کنند که بازار کارگران نظافتچی شب عید سکه است. در حالی که اینطور نیست. برخی مردم به کارگر اعتماد نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند که کارشان را خودشان انجام دهند. 
 
این کارگر ادامه می‌دهد: مردم می‌گوید روزی 80تومان درآمد داری. اما به این فکر نمی‌کنند که چقدر دچار آسیب و اذیت می‌شوم. از صبح تا بعدازظهر تنها80 هزار تومان دستمزد می گیرم. از شهرستان به تهران آمده ام شاید شب عید بتوانم جیب پرپول به شهرم باز گردم اما با توجه به اوضاع کساد بازار بعید می‌دانم که موفق شوم.  تمام کارها از امور شست و شوی دیوار  تا تمیز کردن حیاط و جابجایی اسباب و اثاثیه نیز انجام می‌دهم. 
 
*با 80هزار تومان همه کاری می کنیم 
 
کمی آن طرف تر مردی دو زانو روی بلوار کنار خیابان نشسته و بقچه ی کوچکی جلوی زانوهایش است. مسن است و چهره ای رنگ پریده و غبار آلود دارد . از او سوال می کنم که آیا از شهرستان آمده؟ می گوید: محل زندگی ام ورامین است. در طول سال هم به اینجا می آیم. می‌نشینم منتظر تا شاید ماشینی ترمز کند. 
 
وی ادامه می‌دهد: نه مزد خوبی داریم  نه بیمه ، از پاداش و عیدی هم که خبری نیست ، اگر بلایی سرمان بیاید معلوم نیست سرنوشت همسر و فرزندمان می شود. روی داربست رفتن و کار کردن در بلندی آسان نیست ، اما کارگران فصلی چاره ای جز این ندارند که با وجود همه سختی ها تن به کاری بدهند تا بتوانند امرار معاش کنند. 
 
پیرمرد تأکید می کند : این ماجرای هر روز کارگرانی  است که کنار جدول خیابان و میدان اصلی شهر نشسته اند و منتظر نیش ترمز خودرو و رهگذری هستند که تقاضای کارگر کند،‌ رقابتشان در ظاهر به زوربازویی است که دارند و به ازای آن نان سفره‌هایشان را تأمین می کنند. اما در شب عید این ماجرا شدید تر می‌شود و رقابت بین افراد برای مشغول شدن بیشتربیشتر می‌شود. 
 
*عدم نظارت بر عملکرد شرکت‌های خدماتی 
 
در این میان شرکت های خدمات نظافت هم از بازار شب عید بی بهره نیستند. به یکی از این شرکت های خدماتی تماس می‌گیرم. اپراتور یا منشی شرکت پاسخگوست. از او می پرسم برای کار منزل وضعیت به چه صورت است. بیان می‌کند: کارگر زن با مرد تفاوت دارد.اما کارگر ساده برای 8ساعت در روز 80 هزار تومان و کارگرماهر برای کار در منزل 95هزار تومان باید پرداخت شود که 40 درصد آن سهم شرکت است چرا که هزینه جای خواب و غذا بر عهده شرکت است. 
 
شرکت دیگر هم درباره نیروی خدماتی می‌گوید: برای 8ساعت کار در منزل 80هزار تومان است که تمام کارها از جمله سرامیک شویی، کابینت شویی،‌دیوارشویی،نصب پرده را بر عهده دارد. به عبارتی هر کاری که صاحب‌خانه‌ها این روزها طلب می‌کنند را این کارگر انجام می‌دهد. 
 
 مدیر یکی از شرکت‌های خدماتی نظافتی بیان می کند:شرکت ما دارای سابقه‌ای 10 ساله در این کار است و حالا دیگر شناخته شده‌ایم و مشتری‌های ثابت زیادی داریم که به کارمان اعتماد دارند.  نحوه کار ما به این صورت است که مشتریان تماس می‌گیرند و سفارش کار می‌دهند و ما هم با کارگر هماهنگ می‌کنیم و به او معرفینامه می‌دهیم تا برای نظافت به محل مورد نظر برود. 
 
کارگران شرکت‌های نظافتی با وجود داشتن گار دشوار اما از بیمه برخوردار نیستند. در شرایطی که یک سرماخوردگی ساده به راحتی 40تا50هزار تومان هزینه برمی دارد، حسابش را کنید که با مشکلاتی نظیر  دردهای استخوانی و مفصلی که دیر یا زود گریبانگیر این قشر می‌شود، با آن هزینه‌های کمرشکن رادیوگرافی و‌ ام‌آر‌آی، چه باید کرد؟ 
 
یکی از دست‌اندرکاران شرکت‌های خدماتی نظافتی درباره عدم بیمه کارگران خدماتی می‌گوید:متأسفانه کارگرانی که از طریق این شرکت‌ها به فعالیت مشغولند به دلیل این‌که کار مشخص و ثابتی ندارند و در بیشتر موارد به صورت دوره‌ای و در فواصل مختلف به این کار اشتغال دارند،  امکان برخورداری از بیمه را ندارند. در این رابطه ما بارها و بارها تلاش کرده‌ایم که از طریق بیمه‌های مختلف برای بیمه این کارگران اقدام کنیم اما امکانپذیر نشده است. 
 
اما به راستی چه نهادی بر نحوه عملکرد کیفی این موسسات نظارت دارد؟ آیا پرداخت 40 درصد حق الزحمه به نیروی کار درست است یا خیر؟ نداشتن بیمه کارگران ساختمانی بر عهده چه کسی است؟