آمادگی های لازم برای خبرنگاری

به گزارش از پارس به نقل از ایسنا، چهارمین کارگاه تخصصی با موضوع چیستی ژورنالیسم تخصصی روز سه شنبه، 19 آبان از سری کارگاه‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها در بیست و یکمین نمایشگاه مطبوعات برگزار شد.

دکتر حمید مدقق، مدرس دانشگاه پس از دسته بندی علوم انسانی به زیر مجموعه های مختلف، یکی از زیرشاخه های آن را علوم ارتباطات دانست که خود علوم ارتباطات هم تقسیم بندی های مختلف از جمله ارتباطات انسان با انسان،انسان با ماشین، انسان با حیوان دارد، اما یک شاخه ای دیگر هم وجود دارد که ژورنالیسم نامیده می شود و نزدیکترین ارتباط را با حرفه ما دارد.

وی گفت: تعاریف متعددی از روزنامه نگاری وجود دارد که همه آنها کافی و جامع نیستند چون هر کدام به بخشی از حرفه ژورنالیسم توجه می کند اما ژورنالیسم را می توان نوشتن، گردآوری، تهیه، توزیع و تفسیر خبر و همه تحلیل های مربوط به آن از طریق رسانه تعریف کرد. پس ژورنالیسم با دو واژه نوشتن و رسانه سرو کار دارد. همچنین راتلیج در سال 2013 ژورنالیست را کسی می داند که کارش نوشتن برای مجلات، روزنامه و یا آماده کردن خبر برای رادیو و تلویزیون است، در واقع ژورنالیسم را نمی توانیم فقط روزنامه‌نگاری بنامیم، چون همتاهایی در رادیو و تلویزیون و رسانه های دیگر دارد.

در این نشست سردبیر علمی، فرهنگی و هنر شبکه خبر از انواع رسانه به شکل مکتوب، غیرمکتوب، دیداری و غیردیداری یاد کرد و همچنین رسانه را به شکل عام (هر ابزاری که اطلاعات را منتقل میکند مانند تلفن) و خاص (اشکال و ابزارهای گوناگونی که با توده های مخاطبان ارتباط برقرار میکند) تقسیم بندی و اضافه کرد؛ بر این اساس روزنامه ها، مجلات و ایستگاههای رادیویی تلویزیونی و پایگاه های اینترنتی به عنوان رسانه محسوب می شوند.

مدقق خاطرنشان کرد که مرحوم معتمدنژاد در کتاب خود، مثلث ارتباطات را در مورد رسانه ها شامل : 1. ارتباطات راه دور (tele communication) 2. ارتباطات رایانه ای (اینترنت) 3. وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات، سینما، رادیو، تلویزیون) دانسته ولی آنچه که مسلم است وجه مشترک بین این رسانه ها نوشته است که در واقع اساس کار ژورنالیستی در قالب های خبر، گفتگو،گزارش، مقاله و آگهی است. اما امروزه متأسفانه به آگهی توجه نمی شود، درحالی که آگهی قلب رسانه محسوب می شود و اگر آگهی در رسانه نباشد، مثل این است که رسانه مرده است.

این مدرس دانشگاه در ادامه به وضعیت رسانه ها در دنیای معاصر پرداخت و گفت: ما در فضایی سیر می کنیم که رسانه های همگرا نام دارد، این رسانه ها به هم ملحق شده اند و همپوشانی پیدا کرده اند و مفهومش این است که صدا، تصویر، خبر و... با هم و در کنار هم منتشر می شوند و امروز دیگر نوشتن صِرف کاملاً از بین رفته، همه این حوزه ها با هم ترکیب شده اند و در واقع رسانه ها کارکردهای همدیگر را انجام می دهند بنابراین فرد روزنامه نگار باید با متن، صدا و تصویر آشنایی کامل داشته باشد و کسی که قصد ورود به این حرفه را داشته باشد باید همه این موارد ذکر شده را به شکل حرفه ای آموخته باشد، اما متأسفانه در بحث آموزش، هنوز ما روزنامه نگاری را به تفکیک داریم (همانند گرافیک مطبوعاتی) که البته همه این موارد مربوط به بحث ساختار روزنامه نگاری تخصصی است.

وی ژورنالیسم تخصصی را به لحاظ محتوایی، توانایی نوشتن و کارکردن در همه قالب ها دانست و اینکه با روزنامه نگاری سنتی که متأثر از رویکرد غربی آن بوده کاملاً متفاوت است. چرا که در حوزه روزنامه نگاری امروزی ما نیاز به (خبرنگار متخصص – کارشناس مجری و روزنامه نگار کارشناس) داریم، به این علت که رسانه ها ریز شده اند و در واقع کار خبری و اطلاع رسانی بوسیله شبکه ها و رسانه های اجتماعی انجام می شود، پس کار تجزیه و تحلیل خبر به عهده رسانه ها و ژورنالیست های حرفه ای است.

مدقق در پاسخ به این سوال که در حوزه روزنامه نگاری تخصصی، تخصص مهمتر است یا روزنامه نگاری صِرف؟ گفت که توانایی انجام کار با نگاه دقیق تر و تخصصی تر با استفاده از همه قالب ها باعث شده که روزنامه نگار، حرفه ای و یا متخصص و کارشناس شود که از دستاوردهای آن کاهش هزینه ها است که به جای استفاده از چند نیروی انسانی، از یک نفر کارشناس حرفه ای استفاده می شود که به همه قالب های ژورنالیستی تسلط دارد، چرا که از صدا، تصویر و متن بطور توأمان استفاده می کند و به خوبی با فضای وب و نرم افزارها آشنایی دارد. بنابراین رسانه امروز نیاز به ژورنالیسم تخصصی دارد نه خبرنویسی صِرف.

وی در پایان ضمن اشاره به مفهوم شهروندی - خبرنگار گفت: دستاوردهای همپوشانی رسانه‌ها پا به عرصه وجود گذاشته است؛ یعنی هر فردی یک دستگاه اطلاع رسانی همراه خود دارد که دو اشکال اساسی آن؛ بحث صحت خبر (آیا لزوماً هر چیزی که به ما گفته میشود، صحیح است) و دیگری آشنایی با قالب‌های خبری (کار آن ها در قالب های کار روزنامه نگاری قرار ندارد) است. اما در دنیا این بحث وجود دارد که آیا این شهروندان را خبرنگار بنامیم یا خیر؟ و پاسخ این است که آن ها به عنوان منبع خبر خوب هستند ولی به عنوان ژورنالیسم تخصصی و حرفه ای پذیرفته نمی شوند.