آب یکی از مطهرات دین ماست؛ با انواع آن در شرع آشنا شوید
اگر به کر بودن آن یقین داشته و شک دارد از کر بودن افتاده باشد، بنا را بر کر بودن بگذارد ولی اگر نمی‌دانسته کر بوده یا نه، نمی‌تواند احکام کر را بر آن جاری کند.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- محمد مجد- آب، یکی از مطهرات در احکام شرعی ما مسلمانان است؛ یعنی با آن می‌توان نجاست را برطرف کرد.
البته نکته اصلی این است که این کار را با هر آبی نمی‌توان انجام داد و احکام مخصوص به‌خود را دارد. این احکام اتفاقا جزو احکام مبتلابه است که شاید بارها شما با آن مواجه شده باشید. آب‌ها از نظر شرعی دارای دسته‌بندی مشخصی هستند که اگر با آن آشنا نباشید، نمی‌توانید یک شیء نجس را تطهیر کنید؛ مثلا شاید شما ندانید که آب باران، جزو تطهیر کننده‌ها هست یا نه، یا اینکه آب جاری در شرع مقدس اسلام به چه آبی گفته می‌شود. در این صفحه به کمک یکی از کارشناسان مذهبی، احکام مربوط به آب‌ها را برایتان بیان کرده‌ایم.
آب‌ها از نظر شرع به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
شرع اسلام، آب‌ها را در یک دسته‌بندی کلی به 2نوع آب مضاف و مطلق تقسیم‌بندی کرده است. خود آب مطلق هم به چند گروه تقسیم می‌شود که در این جدول به‌طور کامل می‌توانید با آنها آشنا شوید. جزئیات احکام مربوط به هر نوع آب را هم می‌توانید در قسمت‌های دیگر بخوانید.
آب مضاف، چه آبی است؟
آب مضاف، همان آب ناخالص و عصاره‌‌ای است. در حقیقت آب مضاف، آبی است که اطلاق کلمه آب بر آن به تنهایی و بدون قید و اضافه صحیح نباشد، خواه از چیزی گرفته شود، مانند آب هندوانه، گلاب و مانند آن یا با چیزی مخلوط شود به‌طوری که دیگر به آن آب نگویند، مانند شربت، آب نمک و مانند آن.
نکته 1: آب مضاف، چیز نجس را پاک نمی‌کند، هرچند زیاد باشد، یعنی از مطهرات نیست.
نکته 2: آب مضاف با برخورد به شیء نجس، نجس می‌شود. هر چند نجاست کم باشد و بـــو یا رنگ یا مزه آب عوض نشود و هر چند آب مضاف بیش از کر باشد.
نکته 3: وضو و غسل با آب مضاف باطل است.
نکته 4: گاهی به آب، موادی(مثل کلر) اضافه می‌کنند که آن را به رنگ شیر درمی‌آورد. این آب، حکم آب مضاف را ندارد، بنابراین می‌توان با آن چیزهای نجس را شست و وضو گرفت و غسل کرد.
آب مطلق، چه آبی است؟
آب مطلق آبی است که اطلاق کلمه آب بر آن به تنهایی و بدون هیچ قید و شرطی صحیح باشد، مانند آب باران و آب چشمه و مانند آن.
نکته 1: آب یا از آسمان می‌بارد یا از زمین (مخزن زیر زمینی) می‌جوشد و یا نه می‌بارد و نه می‌جوشد. به آبی که از آسمان می‌بارد «آب باران» گویند و آبی که از زمین می‌جوشد «آب جاری» است. آبی که از زمین نمی‌جوشد و از آسمان نمی‌بارد «آب راکد» است که اگر حجم آن تقریبا ۳۸۴ لیتر باشد «آب کر» و اگر کمتر از آن باشد «آب قلیل» خواهد بود.
نکته 2: آب مطلق چیز نجس را پاک می‌کند و از مطهرات است.
نکته 3: آب مطلق به جز آب قلیل، تا زمانی که بر اثر برخورد با نجاست، رنگ یا بو یا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است.
نکته 4: وضو و غسل با آب مطلق صحیح است.
نکته 5: برای اینکه آبی از نظر شرعی آب مطلق باشد، صدق عنوان آن درنظر عرف کافی است. بنابراین غلظت آب به سبب وجود املاح و کدر بودن رودخانه، مانع از صدق عنوان آب مطلق بر آن نمی‌شود. از این‌رو می‌توان با آب دریایی که بر اثر وجود املاح فراوان غلیظ شده است، مثل دریاچه ارومیه، چیزهای نجس را شست و وضو گرفت و غسل کرد.
نکته 6: آب باران اگر به چیزی که نجس شده است ببارد آن را پاک می‌کند.
نکته 7: اگر آب باران یا آب دیگر، در گودالی جمع شود و کمتر از کر باشد، چنانچه بعد از قطع شدن باران، نجاست به آن برسد نجس می‌شود.
آب جاری و آب راکد
اگر چیزی را که نجس شده در آب کر(یکی از اقسام آب راکد) یا آب جاری فرو ببرند آن را پاک می‌کند و خودآب نجس نمی‌شود. اما اگر چیز نجسی در آب قلیل (یکی دیگر از اقسام آب راکد) فرو برده شود آب نجس می‌شود و چیزی را که نجس شده پاک نمی‌کند.
نکته 1: آب کر و جاری اگر با ریخته شدن چیزهای نجس در آن، رنگ یا بو یا مزه آن تغییر کند، نجس می‌شود و در این صورت چیزهایی را که نجس شده‌اند پاک نمی‌کند.
نکته 2: آب کر و جاری در تطهیر هیچ تفاوتی با هم ندارند.
نکته 3: اگر آب قلیل را روی چیزهایی که نجس شده است بریزند(با شرایط مشخص) آنها را پاک می‌کند، ولی آن مقدار آبی که پس از ریخته شدن روی نجس، از آن سرازیر می‌شود نجس است.
نکته 4: آب قلیلی که به‌طور سرازیر و بدون فشار به پایین می‌ریزد و قسمت پایین آن با نجاست برخورد می‌کند، درصورتی که سرازیری آب به‌گونه‌ا‌ی باشد که جریان از بالا به پایین بر آن صدق کند قسمت بالای آن پاک است.
نکته 5: آب قلیل اگر به کر یا جاری متصل باشد در حکم کر و جاری است.
نکته 6: کر بودن آب با 2راه ثابت می‌شود؛ اول اینکه خود انسان یقین کند. دوم اینکه 2مرد عادل خبر بدهند.
نکته 7: اگر چیز نجسی را زیر شیری که متصل به کر است بشویند آبی که از آن چیز می‌ریزد اگر متصل به کر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد، پاک است.
شک داریم که نجس شده یا نه؟
آبی که نمی‌دانیم پاک است یا نجس شرعا پاک است ولی آبی که نجس بــوده و نمی‌دانیم بعدا پاک شده یا نه، در حکم نجس است.
نکته 1: آبی که به اندازه کر بوده، اگر انسان شک کند که از کر کمتر شده یا نه، در حکم آب کر است.
نکته 2: برای اینکه آبی از نظر شرعی آب کر باشد، علم به کر بودن آن واجب نیست، بلکه اگر حــالت سابقه کر بودن آب احراز شود بنا گذاشتن بر کر بودن آن جایز است؛ مثلا اگر بدانیم آب موجود در دستشویی‌های قطار و... قبلا به اندازه کر یا بیشتر بوده است و شک کنیم از کر افتاده می‌توانیم بنا را بر کر بودن آن بگذاریم.
نکته 3: آبی که کمتر از کر بوده تا انسان یقین نکند که به مقدار کر شده، حکم آب قلیل را دارد.
آب جزو مطهرات است
در شرع مقدس اسلام، به چیزهایی که نجس را پاک می‌کند «مطهرات» می‌گویند. 10چیز در احکام دینی ما جزو مطهرات هستند که یکی از آنها «آب» است.
ظرف نجس را چطور با آب تطهیر کنیم؟
ظرف نجس را با آب قلیل باید 3مرتبه شست، ولی در کر و جاری یک‌بار کافی است.
نکته 1: ظرفی را که سگ در آن، آب یا چیز روان دیگر خورده یا آن را لیسیده است باید اول خاکمال کرد و سپس با آب شست. اگر با آب قلیل شسته می‌شود باید پس از خاکمال، 2 مرتبه شسته شود.
غیر ظرف نجس را چطور با آب تطهیر کنیم؟
چیزی که نجس شده است، اگر درصورت بر طرف کردن عین‌نجاست، یک‌بار آن را در آب کر یا جاری فرو ببرند یا زیر شیری که به کر متصل است بگیرند به‌طوری که آب به همه جاهایی که نجس شده برسد پاک می‌شود. در فرش و لباس و امثال آن بنا بر احتیاط واجب باید آن را پس از فرو بردن در آب، فشار یا تکان بدهند. البته فشار یا تکان لازم نیست خارج آب باشد، بلکه داخل آب کافی است.
نکته 1: چیزی که بر اثر تماس با بول نجس شده است، هرگاه پس از برطرف شدن عین نجاست، 2مرتبه آب قلیل روی آن ریخته شود پاک می‌شود و چیزی که با نجاسات دیگر تماس یافته و نجس شده است، پس از برطرف شدن عین‌نجاست اگر یک‌مرتبه شسته شود پاک می‌شود.
نکته 2: چیزی را که با آب قلیل آب می‌کشند، باید آبی که روی آن می‌ریزند از آن جدا شود و اگر قابل‌فشردن است، مانند لباس و فرش باید آن را فشار دهند تا آب از آن جدا شود.
نکته 3: در تطهیر فرش نجس و مانند آن با آب لوله کشی، جدا شدن آب غساله شرط نیست، بلکه به صرف رسیدن آب به مکان نجس، بعد از بین رفتن عین نجاست و حرکت غساله از جای خود، به وسیله دست کشیدن بر فرش هنگام اتصال آب، طهارت حاصل می‌شود.
نکته 4: لباس‌های نجسی که در موقع تطهیر، آب را رنگین می‌کنند چنانچه رنگ دادن لباس باعث مضاف شدن آب نشود، لباس‌های نجس با ریختن آب بر آنها پاک می‌شوند.
تطهیر نجس‌ها با آب
استفتائات مقام معظم رهبری
- آیا در شستن لباس‌های نجس با آب کر و جاری، فشردن هم لازم است یا اینکه بعد از بین رفتن عین نجاست، همین که آب آن را فراگرفت، کفایت می‌کند؟
باید بنا بر احتیاط آن را فشار یا تکان دهند.
- آیا گلیم یا فرش نجسی را که با آب لوله‌کشی متصل به منبع آب شهری شست‌وشو می‌دهیم، به مجرد رسیدن آب لوله‌کشی به محل نجس، پاک می‌شوند یا باید آب غساله از آن جدا شود؟
در تطهیر با آب لوله‌کشی، جدا شدن آب غساله شرط نیست بلکه به مجرد رسیدن آب به مکان نجس، بعد از زوال عین نجاست و حرکت غساله از جای خود به‌وسیله دست کشیدن بر فرش هنگام اتصال آب، طهارت حاصل می‌شود.
- در مسئله ۱۴۷رساله امام خمینی(ره) آمده است: «در طهارت و نجاست به گفته کودک ممیز تا زمان بلوغ اعتنا نمی‌شود». این فتوا تکلیف دشواری است زیرا به‌طور مثال مستلزم این است که پدر و مادر، تطهیر فرزندشان را پس از قضای حاجت تا سن 15سالگی به‌عهده بگیرند. لطفا وظیفه شرعی ما را بیان فرمایید.
قول کودکی که در آستانه بلوغ است در این‌باره معتبر است.
- اگر آب شور جوشانده شود، آیا با آبی که از بخار آن به‌دست می‌آید می‌توان وضو گرفت؟
اگر آب مطلق بر آن صدق کند، آثار آب مطلق را دارد.
- لباس‌های نجسی که در موقع تطهیر، آب را رنگین می‌کنند، چگونه پاک می‌شوند؟
اگر رنگ دادن لباس باعث مضاف شدن آب نشود، لباس‌های نجس با ریختن آب بر آنها پاک می‌شوند.
- آیا روغن نجس با انجام فعل و انفعالات شیمیایی روی آن به‌طوری که ماده آن دارای خواص جدیدی شود، بر نجاست خود باقی می‌ماند یا اینکه حکم استحاله را پیدا می‌کند؟
برای تطهیر مواد نجس، مجرد انجام فعل و انفعالات شیمیایی که خاصیت جدیدی به مواد ببخشد، کافی نیست.
- در روستای ما حمامی وجود دارد که سقف آن مسطح و صاف است و از آن قطرات حاصل از بخار آب بر سر استحمام‌کنندگان می‌چکد. آیا این قطرات پاک است؟ آیا غسل بعد از چکیدن این قطرات صحیح است؟
بخار حمام و قطراتی که از سقف پاک می‌چکد، محکوم به طهارت است و چکیدن این قطرات بر بدن باعث نجاست آن نمی‌شود و به صحّت غسل ضرر نمی‌رساند.
- اگر آب محلی از تانکر تأمین می‌شود و کسی که در حال استفاده از آب است نداند که آیا مقدار آب تانکر کر است یا نه، چه حکمی دارد؟
اگر به کر بودن آن یقین داشته و شک دارد از کر بودن افتاده باشد، بنا را بر کر بودن بگذارد ولی اگر نمی‌دانسته کر بوده یا نه، نمی‌تواند احکام کر را بر آن جاری کند.
ارسال نظر