همکاری ایران و آژانس؛ تضمین «برجام»

به گزارش پارس به نقل از  ایرنا ؛  آمانو دیروز شنبه بیست و هشتم شهریور به ایران سفر کرد تا طبق روال گذشته جلسه ها و گفت وگوهایی با مقام های ایرانی به منظور هماهنگی های بیشتر بین این آژانس و ایران داشته باشد. گفته می شود او قرار است در نشست کمیسیون بررسی توافق هسته یی در مجلس شورای اسلامی نیز شرکت کند و به پرسش های نمایندگان مجلس پاسخ دهد. اما برخی صاحبنظران عقیده دارند و پیش بینی می کنند که بعید است چنین اتفاقی بیفتد.

از سوم آذرماه 1392 خورشیدی تا به امروز تیم هسته یی ایران همزمان با 1+5 با مسوولان آژانس نیز همکاری و روابط نزدیکی داشته است. گزارش فصلی آژانس در بیست و سوم آبام ماه 92-حدود 10 روز قبل از «طرح اقدام مشترک»- مبنی بر اینکه ایران در طول چند ماه فعالیت های هسته یی خود را توسعه نداده است زمینه ساز گفت و گوهای هسته یی میان ایران و 6 قدرت جهانی شد. امروز نیز اجرایی شدن توافق وین نیز منوط به مُهر تایید یوکیا آمانو است. بنابراین با تایید نهایی فعالیت های هسته یی صلح آمیز ایران در آخرین گزارش آژانس در پانزدهم دسامبر (بیست و چهارم آذر)، «برجام» (برنامه ی جامع اقدام مشترک) از مرحله ی دوم یعنی روز پذیرش به مرحله سوم و روز اجرا انتقال خواهد یافت.

روند همکاری ایران با آژانس -به عنوان نهادی که مسوولیت راستی آزمایی از فعالیت های هسته یی کشورهای جهان را بر عهده دارد- در طول 2 سال گذشته تاکنون بسیار پیچیده ولی رو به جلو بوده است.

آمانو و تیم دیپلماسی ایران در آبان ماه 1392 با امضای سند «چارچوب همکاری» جرقه ی این همکاری را در تهران زدند؛ سندی با 6 بند که به موضوع های زیر می پرداخت: دسترسی مدیریت شده به معدن گچین بندرعباس و کارخانه تولید آب سنگین اراک، ارایه ی اطلاعات راکتورهای تحقیقاتی تازه و 16 سایت شناسایی شده برای ساخت نیروگاه و همچنین شفاف سازی درباره ی تاسیسات غنی سازی اضافی و فناوری غنی سازی لیزری.

بیستم بهمن ماه همان سال بار دیگر تهران به صورت داوطلبانه پذیرفت که به منظور شفاف سازی از برنامه ی هسته یی خود تا بیست و پنجم اردبیهشت ماه هفت اقدام عملی انجام دهد که این موضوع ها عبارت بودند از: ارایه اطلاعات و دسترسی مدیریت شده به معدن ساغند یزد و کارخانه تغلیظ اردکان، تنظیم بازدید فنی از مرکز لیزر لشکرآباد، تحویل پرسشنامه ی اطلاعات طراحی به روز شده راکتور آب سنگین اراک و اقدام برای به نتیجه رساندن رهیافت پادمان برای آن، ارایه ی اطلاعات مواد چشمه پیش از ترکیب و خالص سازی و ارایه ی اطلاعات و توضیحات به آژانس به منظور ارزیابی اظهاریه ایران در مورد نیاز یا کاربرد توسعه نسل نوین چاشنی های ایمن (ای. بی. دبیلو).(Exploding Bridge Wire)

همچنان که توافق شده بود تهران بیست و پنجم اردیبهشت 1393 به این پرسش ها پاسخ گفت و آژانس طی بیانیه یی اعلام کرد که تهران هفت گام عملی را به طور کامل اجرا کرده است.

سرانجام در واپسین روزهای همان ماه (سی ام اردیبهشت) ایران پذیرفت با هدف رفع اختلاف ها و سوءتفاهم های میان خود با آژانس تا سوم شهریور پنج اقدام عملی دیگر انجام دهد. از این پنج اقدام سه مورد به موضوع های جاری و 2 مورد به فعالیت های هسته یی گذشته ی ایران ارتباط می یافت. این موضوع ها عبارت بودند از: دسترسی مدیریت شده به کارگاه های مونتاژ سانتریفیوژ، تولید روتور (چرخانه) و تاسیسات ذخیره سازی، بازدید از یک مرکز تحقیق و توسعه سانتریفیوژ، نهایی کردن رهیافت پادمان راکتور اراک، تبادل اطلاعات با آژانس درباره ی ادعاهای مربوط به آغازگرهای انفجاری قدرتمند و انجام انفجار در مقیاس بزرگ و بررسی ادعاهای مربوط به مدل سازی و محاسبات نوترونی.

سرانجام همکاری های فشرده و روبه جلوی ایران با آژانس به توافق تازه ی آن ها با عنوان «نقشه ی راه» منجر شد. بر اساس این توافق محرمانه که همزمان با توافق هسته یی در وین شکل گرفت ایران باید به یک سری پرسش هایی در ارتباط با ابهام ها درباره ی اطلاعات و داده های ارایه شده به این سازمان پاسخ گوید و آمانو نیز تا بیست و چهارم آذر زمان دارد تا برآورد نهایی خود را به شورای حکام ارایه کند.

در مجموع، در کنار 26 دور از گفت و گوهای رسمی با گروه 1+5، همکاری های همسو و همزمان ایران با آژانس با این هدف دنبال شده است تا افزون بر حل و فصل موضوع هسته یی، به جهان نشان دهد که ایران با هر نوع خشونت، ساخت و بکارگیری سلاح های کشتار جمعی مخالف است و در این مورد با نهادها و سازمان های بین المللی نیز همکاری های لازم و کافی را انجام می دهد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی تاکنون دست کم چهار گزارش فصلی و 13 گزارش ماهانه در ارتباط با همکاری ایران با این نهاد انتشار داده است. در هیچ یک از این گزارش ها نه تنها به انحراف ایران اشاره نشده بلکه بارها از همکاری های کشورمان قدردانی شده است.

امروز در ارتباط با توافق صورت گرفته میان ایران و آژانس و پیشبرد نقشه ی راه موضوع محرمانه بودن محتویات آن بیش از هر موضوع دیگری مورد تاکید است. آمانو به رغم اصرار مخالفان برجام بارها از افشای مواد مندرج در توافق پرهیز کرده است؛ رازداری وی به رغم فشار جمهوریخواهان در کنگره گواهی بر این سخن است. انتظار می رود اما اصل محرمانگی به عنوان اصلی مهم و قابل توجه بیش از پیش مورد توجه ی مسوولان و بازرسان این نهاد بین المللی قرار گیرد. چرا که ایران پیشتر قربانی افشاسازی اسناد و اطلاعات محرمانه شده است. به شهادت رسیدن چند دانشمند هسته یی ایران تنها یک نمونه از هزینه هایی است که کشورمان در این راستا پرداخته است.