به گزارش پارس به نقل از ایسنا دکتر محمدجواد دهقانی با اعلام این خبر اظهار کرد: مرجعیت علمی و فناوری سرآغاز سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری و استنادها اصلی‌ترین شاخص مرجعیت علمی در سطح بین‌المللی هستند. یک درصد مقالات برتر دنیا، ۱۵درصد از استنادها را دریافت می‌کنند و به همین دلیل آن را مقالات یک درصد برتر بین المللی یا مقالات پراستناد می‌نامند.

وی افزود: بخش اعظم این مقالات در پیشرفته ترین کشورهای علمی تولید می‌شوند. به روایت ارقام، در ۱۰ سال گذشته ۹۰ درصد مقالات پراستناد دنیا در پنج کشور تولید شده‌اند. این در حالی است که در همین دوره زمانی ۱۷ کشور پرتولید ۹۰ درصد کمیت علم دنیا را تولید کرده‌اند.

دهقانی خاطرنشان کرد: بنابراین تولید مقالات پراستناد (مرجع) بسیار دشوارتر از افزایش صرف کمیت تولید علم است. از همین رو باید گفت که کمیت تولید علم شرط لازم برای توسعه علمی است، اما شرط کافی نیست.

وی اظهار کرد: مقالات یک درصد برتر دنیا، جهت توسعه علمی دنیا را نشان می‌دهند و می‌توان آنها را به دو دسته مقالات پراستناد و مقالات داغ تقسیم کرد. طلایه‌داران علم موسسه ESI معتبرترین مجلات بین المللی را به ۲۲ رشته موضوعی تقسیم کرده و بر حسب تعداد استنادهای دریافت شده، مقالات پراستناد را معرفی می‌کند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: این شامل یک درصد از مقالات دنیا در طول ۱۰ سال گذشته می‌شود، اما مقالات داغ مقالات تنها یک دهم درصد از مقالات برتر در دو سال اخیر را تشکیل می‌دهند.

وی تاکید کرد: از آنجایی که کسب مرجعیت علم بین الملل یکی از اهداف اصلی سیاست‌های کلان علم و فناوری است، تعداد مقالات کشور در مجموع مقالات یک درصد برتر دنیا نیز از اهمیت برخوردار است.

دهقانی گفت: باید در نظر داشت که تولید این دسته از مقالات ساده نیست. ارقام موجود در طلایه داران علم موسسه تامسون رویترز (ESI) حاکی از آن است که پژوهشگران کشور با گذشت زمان چیره دستی بیشتری در تولید علم کسب کرده اند و اندک اندک توانسته اند سهم کشور از مقالات یک درصد برتر دنیا را به موازات رشد تولید علم کشور افزایش دهند.

رشد مقالات پراستناد ایرانی‌ها از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: بررسی تولیدات علمی و مقالات برتر در پایگاه های تامسون رویترز (ISI) تا تاریخ ۲۴ مردادماه ۹۴ نشان می‌دهد که در سال ۲۰۰۶ تنها ۰.۳۲ درصد از مقالات پراستناد دنیا توسط کشور تولید می‌شد، این رقم در سال ۲۰۱۲ به ۰.۸۲ درصد رسید.

وی افزود: در سال ۲۰۱۳ این رقم به ۱.۱۳ درصد و در سال ۲۰۱۴ به ۱.۵۶ درصد رسید. در حالیکه در سال ۲۰۰۶ کشور ۰.۵۴ درصد از کل کمیت تولید علم دنیا را تولید کرده است و در سال ۲۰۱۴ سهم کشور به ۱.۴۳ درصد از کل تولید علم دنیا رسید. بنابراین می توان گفت که سهم مقالات یک درصد برتر کشور از کل دنیا از سهم کمیت علم کشور از کل دنیا در حال پیشی گرفتن است.

دهقانی افزود: نگاهی به وضعیت کشور ترکیه این حالت را بهتر نمایان می‌کند. ترکیه یکی از کشورهای مهم منطقه و جهان اسلام از حیث کمیت تولید علم است، اما آیا می توان ترکیه را به عنوان یک مدل برای توسعه علمی قلمداد کرد و به مقایسه جمهوری اسلامی ایران با این کشور پرداخت؟ آن هم در حالی که این مقایسه فقط از جنبه کمی صورت گیرد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) یکی از عناصر اصلی در تبدیل علم کشور به ثروت و قدرت را افزایش کیفیت تولیدات علمی و کاربردی کردن آن دانست.

وی خاطرنشان کرد: در سال ۲۰۰۶ ترکیه ۱.۱۹ درصد از کل کمیت علم دنیا را تولید می کرد. این رقم در سال ۲۰۱۴ به ۱.۶۱ درصد از کل کمیت تولید علم دنیا افزایش یافت. در سال ۲۰۰۶ ترکیه ۰.۶۲ درصد از کل مقالات یک درصد برتر دنیا را تولید کرد. در سال ۲۰۱۴ سهم ترکیه از این دسته از مقالات به ۱.۰۵ درصد رسید. بنابراین ترکیه بیش از کیفیت به کمیت تولید علم اتکا کرده است.

رتبه ۲۶ ایران و رتبه ۳۲ ترکیه در سال ۲۰۱۴ در تعداد مقالات پراستناد

سرپرست ISC ادامه داد: مقایسه رتبه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه بر حسب تعداد مقالات پراستناد نشان می دهد که پژوهشگران کشورمان به مراتب موفق‌تر عمل کرده اند. از همین حیث، ایران در سال ۲۰۰۶ رتبه ۳۹ دنیا را در اختیار داشت. این رتبه در سال ۲۰۱۴ به ۲۶ صعود پیدا کرده است. در حالیکه که ترکیه در سال ۲۰۰۶ رتبه ۳۲ دنیا را در اختیار داشت؛ ولی در سال ۲۰۱۴ به رتبه ۳۴ نزول پیدا کرده است.

وی افزود: تبدیل علم به ثروت و قدرت با حفظ ارزش های اسلامی غایت سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است، مسئله مهمی که باید سرلوحه فعالیت علمی قرار گیرد. نگاهی به وضعیت کشورها بر حسب تعداد مقالات یک درصد برتر دنیا در سال ۲۰۱۴ نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران به برترین کشور اسلامی در این حوزه تبدیل شده است و تعداد این دسته از مقالات از سال ۱۳۸۵ تاکنون هفت برابر شده است.

حوزه مهندسی با ۳۲۵ مقاله در جایگاه نخست مقالات یک درصد برتر

دهقانی یادآور شد: از مجموع مقالات یک درصد برتر، حوزه مهندسی با ۳۲۵ مقاله در جایگاه نخست قرار دارد. شیمی و ریاضیات هر کدام با ۱۱۰ مقاله برتر، جایگاه دوم را به خود اختصاص داده‌اند. فیزیک، پزشکی بالینی و علوم کشاورزی به ترتیب با ۸۴، ۵۴ و ۴۶ مقاله در مرتبه‌های بعدی قرار دارند.

وی خاطر نشان کرد: تمامی نویسندگان یک درصد برتر دنیا لزوما دارای مقالات پراستناد نیستند. چه بسا نویسندگانی به دلیل تعداد مقالات زیاد، تعداد استنادهای زیادی نیز دریافت کرده و در زمره نویسندگان یک درصد برتر دنیا قرار گرفته باشند، اما هیچ مقاله پراستنادی نداشته یا مقالات پراستناد اندکی داشته باشند.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: عکس این حالت نیز صادق است. یک پژوهشگر می تواند مقاله پراستناد یا داغ داشته باشد؛ اما جزء پژوهشگران یک درصد برتر دنیا قرار نگیرد. پژوهشگران یک درصد برتر معمولا مدت زمان بیشتری در شبکه علم فعال بوده اند، درحالیکه که یک پژوهشگر جوان می تواند تحقیقی انجام دهد که به سرعت مورد توجه جامعه علم بین‌الملل قرار گرفته و نتیجه پژوهش وی به یک مقاله پراستناد یا داغ تبدیل شود.

ایران ثروت جمهوری اسلامی ایران جهان اسلام شاخص