اهمیت و ابعاد مقاله دکتر ظریف در گاردین

به گزارش پارس به نقل از باشگاه خبرنگاران، جولیان بورجر طی مقاله در روزنامه گاردین نوشت: محمدجواد ظریف خواهان گفتگو برای تدوین معاهده امحای تسلیحات هسته‎ای و ایجاد منطقه عاری از سلاح‎های کشتار جمعی در خاورمیانه است.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران از اسرائیل و هشت قدرت دیگر دارای سلاح‌های هسته‌ای خواست متعاقب توافق هسته‌ای وین و در پاسخ به تعهد ایران برای محدودکردن برنامه هسته ای خود، خلع سلاح را آغاز کنند.

ظریف با درج مقاله‌ای در گاردین چنین استدلال می‌کند که با توافق وین تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک، ایران به روح حاکم بر معاهده عدم اشاعه (NPT) مبتنی بر اینکه دولت‎های غیر برخوردار از سلاح‌های هسته‌ای متعهد می‌شوند تا در راه کسب آن تلاش نکنند، عمل کرده است. در عین حال وی می‌گوید دولتهای دارای سلاح‌های هسته‌ای نیز بایستی با خلع سلاح به آنچه که تعهد کرده اند عمل نمایند.

وزیر با ادعای اینکه "گامهای عملی زیادی" را در جهت عدم اشاعه برداشته می‌نویسد: " ما در یک محیط امنیتی جهانی شده زندگی می‌کنیم؛ جایی که نابرابری و عدم تقارن بین کشورهای برخوردار و غیربرخوردار و تحت تاثیر پارادایم های به جا مانده از دوران جنگ سرد، دیگر امکان وجود یا تحمل را ندارند."

"این در حالی است که کشورهایی که برخوردار از این سلاح‎های ویرانگر هستند، تلاش کرده‌اند از وظایف خود برای خلع سلاح خود مطابق مفاد NPT و قوانین عرفی بین المللی شانه خالی کنند و حتی به سختی حاضر بوده‌اند در این رابطه حرفی بزنند. این تازه قبل از آن است که به کشورهایی که عضو NPT نیستند بپردازیم و یا اسرائیل، رژیمی که دارای سلاح‎های هسته‎ای اعلام نشده است و بیشترین ضدیت را با عدم اشاعه دارد، با این حال مخالفت مضحک خود را با توافق نشان می‎دهد."

اگرچه اسرائیل رسما به زرادخانه‌های هسته‌ای خود اذعان نکرده است اما گمان می‎رود حدود 80 کلاهک اتمی داشته باشد. مطالب ظریف، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل – امریکا، روسیه، فرانسه، بریتانیا و چین- را که همگی مسلح به سلاح های هسته ای هستند همچنین سه کشور دیگر دارای بمب های هسته ای: هند، پاکستان و کره شمالی که همانند اسرائیل معاهده عدم اشاعه را امضا نکرده اند نیز مورد سرزنش قرار می‌دهد.  

ظریف سه پیشنهاد ارائه می کند: شروع مذاکرات برای تدوین یک معاهده امحای تسلیحات هسته‌ای؛ که منجر به خارج ساختن زرادخانه های هسته ای از حالت آماده باش (برای مثال با جداکردن کلاهک ها از موشک ها) شود ؛ و ایجاد منطقه عاری از سلاح های کشتار جمعی درخاورمیانه.

بهرحال در کنفرانس بازنگری NPT که با هدف نیروبخشیدن مجدد به معاهده عدم اشاعه در ماه می گذشته برگزار شد تلاش ها برای توافق بر سر برداشتن گامهای بعدی جهت خلع سلاح و ایجاد منطقه عاری از سلاح های کشتار جمعی در منطقه به شکست انجامید.

ظریف با یادداشت خود نشان می دهد ایران که توافق وین را در چنته داشته و رئیس دوره ای جنبش عدم تعهد است (سازمانی همچنان فعال در زمینه مسائل هسته ای)،‌ آمادگی دارد رهبری پویش (کمپین)  خلع سلاح و منطقه عاری از سلاح های کشتار جمعی را برعهده بگیرد.

ظریف می گوید: در این راه "احتمالا موانع بسیاری از سوی کسانی که نسبت به صلح و دیپلماسی بدبین هستند ایجاد خواهد شد، با این حال ما می بایست همانند کاری که در وین کردیم، تمامی تلاش خود را برای پافشاری بر اهداف و همراه سازی دیگران به کار بندیم."

در مقایسه با دوره اوج جنگ سرد در 1986 یعنی زمانی که تعداد کلاهک های هسته ای انباشته شده در جهان به 65 هزار کلاهک رسیده بود، اکثر دولت هایی که از تسلیحات هسته ای برخوردار بودند تا حد قابل توجهی آن را کاهش داده اند و اکنون به کمتر از 16 هزار کلاهک رسیده است که 14700 کلاهک آن – تقریبا به طور برابر- متعلق به آمریکا و روسیه است. اما خلع سلاح در حال حاضر با وقفه روبرو شده است. دولت اوباما قصد دارد  قرارداد استارت جدید 2010 را با قرارداد کنترل تسلیحاتی جاه طلبانه تر دیگری مدرنیزه کند اما تیرگی رو به وخامت روابط، پیشرفت در این زمینه را متوقف کرد.

پاتریشیا لویس مدیر مطالعات امنیت بین الملل اندیشکده چاتهام هاوس می گوید: چیزی که بیش از همه برای من جلب توجه می کند اینست که ظریف توافق هسته ای وین را به منطقه عاری از سلاح های هسته ای به شدت گره زده است. به نظر می رسد ایران که  قبلا در این روند نقش رهبری افکار را بر عهده داشت – نقشی که  در سالهای اخیر از آن دور شده بود،  یکبار دیگر خود را آماده آن کرده باشد. باید دید اسرائیل که هیچگاه ظرفیت تسلیحات هسته ای خود را فاش نکرده و خارج از NPT باقی مانده است چگونه به این موضوع واکنش نشان خواهد داد.