خط فقر نیز مانند فقرا بی صاحب رها شده است/ تعیین خط فقر از یارانه دریافتی تا ۲/۷ میلیون تومان درامد/آمار متفاوت از ۷ تا ۳۰میلیون ایرانی که زیر خط فقرند

به گزارش پارس به نقل از قدس آنلاین یکی از مواردی که همواره پس از یک جهش قیمتی درکشور رخ میدهد مشخص کردن خط فقر است که به نظر میرسد طی دولت دهم و البته دولت یازدهم مورد بی توجهی قرار گرفته و هیچکدام تمایلی به سخن گفتن دراین مورد ندارندو به نوعی از ان طفره میروند .
 
این درحالی است که خط فقر میتواند اساس بسیاری از برنامه ریزیها باشد اما درمورد همین خط فقربحث وجدلهای فراوانی است و زمانیکه به طور رسمی رقمی بعنوان خط فقر تعیین نمیشود باید منتظر گمانه زنی هایی بود که برخی اختلافهای زیادی با واقعیت دارد و برخی نیز از سوی دیگر بام به پایین پرت شده است.
درحالیکه رییس دولت دهم بر این باور بود که درایران حتی یک فقیر هم یافت نمیشود برخی بر این باورند که سیاستهای دولت وی نه تنها فقرا را بیشتر وچند برابر فقیر تر کرد که باعث شد تا ثروتهای افسانه ای دردست عده ای جمع شود که شکاف طبقاتی را هم بیشتر کرده است .
دراین راستا قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر شناسایی فقرا و طرح غربالگری اجتماعی به عنوان یکی از اقدامات اساسی تاکید کرد و گفت: در نظام بهزیستی باید مدل اقتصادی خودکفا طراحی شود.
سید ابوالحسن فیروزآبادی با بیان اینکه این نهاد جزء معدود سازمان‌های وسیع در حوزه اجتماعی، فرهنگی و حمایتی است، گفت: با توجه به فرآیند هدفمندی یارانه‌ها مردم جامعه با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند و عدم تعادل در ظاهر و باطن جامعه وجود دارد که این شرایط مسئولیت‌ها را مضاعف کرده است.
وی با بیان اینکه تاکنون مدل اقتصادی در سازمان بهزیستی کشور مشاهده نشده است، اذعان کرد: در نظام بهزیستی باید مدل اقتصادی خودکفا طراحی شود تا ثروت عظیم راکد به جامعه بازگردد و گامی به سوی بهزیستی اجتماع‌محور برداریم.
فیروزآبادی بر شناسایی فقرا و طرح غربالگری اجتماعی به عنوان یکی از اقدامات اساسی تأکید کرد و افزود: باید در خصوص فقر، تعریف فقر و شناسایی سبک زندگی آحاد جامعه تفکر کرد، چرا که اکنون هیچ نقشه‌ای از فقر در کشور وجود ندارد. البته سال گذشته برای ارائه بسته امنیت غذایی ۱۲ میلیون نفر شناسایی شدند.
درهمین حال شهردار تهران گفت: فقر و تکاثر از موضوعاتی است که همه را رنج می دهد و ما نیز در شهرداری در تلاشیم که بتوانیم مشکل فقر را حل کنیم.
وی گفت: یکی از کارهایی که باید به آن توجه شود احسان و نیکوکاری است زیرا در حال حاضر در شهر تهران 200 هزار خانواده وجود دارد که به نان شب خود محتاج هستند.
قالیباف افزود: باید در این زمینه دست به دست هم دهیم و با ساماندهی خیرین و همچنین با محوریت مساجد کاری برای فقرا و نیازمندان انجام دهیم.
***فقر چیست ؟
دراین راستا محمود جام ساز در مورد تعریف خط فقر یا خط معیشت و ارتباط میزان درآمد و تورم می گوید: اصولا انتشار آمارها در کشور ما به نظر تردید آمیز می آید. به ویژه آنکه از منابع متفاوت رسمی صادر شود. به طور مثال نرخ تورم توسط مرکز آمار ایران در پایان فروردین سال جاری 5/14 درصد و از طریق بانک مرکزی، 5/15 درصد اعلام شده است. ضمن آنکه اصولا تورم 14 یا 15 درصد در روند معیشت آحاد جامعه قابل هضم نیست. شاخص مصرف کننده (CPI) که نرخ درصد تغییر شاخص قیمت های مصرف کننده و خرده فروشی را در یک دوره معین محاسبه می کند، معمولا به عنوان نرخ تورم اعلام می شود که این نرخ میانگین تغییرات قیمتی رکود 400 تا 450 قلم کالاهای متفاوتی است که اغلب آنها در سبد مصرفی و معیشتی جامعه جایی ندارد. زیرا تعداد اقلام سبد مصرفی جامعه حدود 30 تا 40 قلم کالا را بیشتر در نظر نمی گیرد. بدیهی است میانگین تغییرات قیمتی 400 قلم تغییرات قیمتی 30 تا 40 قلم کـــالا را در خود پنـــهان می کند. به همین سبب ملاحظه می کنیم که هر روز قیمت اقلام سبد مصرفی معیشتی جامعه، به شدت رشد می کند و رقم 14 درصدی تورم اعلامی توسط مقامات رسمی دولتی را زیر سئوال می برند.
این کارشناس اقتصادی در مورد نرخ بیکاری در جامعه امروز کشور ایران و ارتباط آن با فقر اضافه می کند: همینطور در مورد نرخ بیکاری یا خط فقر یا ضریب جینی این تردیدات به ذهن خطور می کند البته با توجه به کساد بسیار گسترده مالی و اقتصادی که روز به روز از طریق افشای آن ابعاد گسترده تر آن آشکار می شود، مطمئنا امر توزیع عادلانه درآمد امکانات را به چالش کشیده و فاصله بین فقر و غنا را بیشتر می کند. اختلاس هزاران میلیارد تومان که توسط تعداد معدودی صورت گرفته و به راستی حیرت آور است، مسلما بسیاری از آحاد جامعه به ویژه تولیدکنندگان یا کسانی که وام های بسیار ناچیز نظیر ازدواج و مسکن نیاز داشته اند را از دریافت وام محروم ساخته اند. این کساد گسترده اقتصادی یکی از دلایل مهم گسترش فقر است.
***ابهام درخط فقر
و اما چیزی که در این میان به خوبی قد علم می کند، مبهم بودن میزان خط فقر است. با مراجعه به سایت ها، آمار دقیقی از میزان خط فقر را نمی توان مشاهده کرد و همین دلیلی می شود برای اینکه این آمار و ارقام در هاله ای از ابهام، دست نخورده باقی بماند. جام ساز در ادامه می گوید: آمارهای ارائه شده نیز متفاوت است. برخی خط فقر را زیر دو میلیون تومان و برخی زیر دو و نیم میلیون تومان گزارش کرده و تعداد فقرا را از ده میلیون تا 15 میلیون نفر برآورد کرده اند. به هر حال این آمار گرچه ممکن است به لحاظ علمی مورد استناد نباشد اما حقیقتی را آشکار می سازد که در پس آن فقر و فاقه و عدم رفاه اقتصادی و عدالت اجتماعی قرار گرفته است که دولتی که با شعارهای بهتر کردن وضع معیشتی مردم، مسکن و آموزش مردم و همچنین زائل سازی بیکاری و کاهش تورم و رکود به پیروزی رسید، شایسته است با حساسیت لازم نسبت به انجام تعهدات خود با حساسیت لازم اقدام کند.
اما در این میان، برای تکمیل گفته هایی در زمینه درآمد اقشار مختلف جامعه، باز هم درمانده ماندیم. آن هم با مراجعه با کلیدواژه های مختلف در سایت های مراکز و منابع رسمی کشوری بود. هیچ آمار شفاف و دقیقی در دسترس نیست. این کارشناس اقتصادی تاکید می کند: یکی از علل این معضل، عدم دسترسی به اطلاعات طبقه بندی شده بوده و مستلزم وجود بانک اطلاعاتی است که در اقتصاد دولتی هنوز علی رغم ضعف های دولت های مختلف، محقق نشده است. لذا از درک یا تشخیص درصد واقعی فقرا بسیار مشکل است. شما کافی است که به جمعیت یارانه بگیران نگاه کنید و تصمیم دولت را در حذف کسانی که مشمول یارانه نیستند، مورد مطالعه قرار دهید؛ متوجه خواهید شد که دولت با چه معضل عظیمی روبروست. به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی قادر نیست افرادی که مستحق دریافت نیستند را شناسایی کند. متاسفانه آمارهای دقیقی در دست نیست. آمارها بیشتر تقریبی است.
البته ناگفته نماند که روش های اندازه گیری برای خط فقر تفاوت های زیادی با هم دارد. خط فقر در تهران با خط فقر در شهری کوچک کمی آن طرف تر و باز هم شاید آن طرف تر، با هم تفاوت هایی را دارد. کارشناسان می گویند که تفاوت معنای خط فقر با توجه به تنوع کیفیت زندگی افراد جامعه در شهرها و مناطق مختلف کشور نمی تواند مسیر ملی شدن به خود بگیرد و خطوط فقر متفاوتی داریم. توسعه یافتگی مناطق مختلف در اینجا معنــای خود را بیش از پیش می یابد. شاخصه های خط فقر را می توان به سطح قیمت ها و کیفیات زندگی مناطق مختلف نسبت داد. اما آیا این تمام شاخصه های خط فقر است؟ بهتر است به این نکته اشاره شود که در همه جای دنیا، دولت ها نسبت به ارقام اعلام شده در مورد خط فقر و تعداد فقرا حساس هستند. چون تعداد همین فقیران، می تواند به راحتی نمایانگر عملکرد دولت ها باشد. محاسبات نشان می دهد از سال 84 تا امروز نه تنها از تعداد فقیران کم نشده بلکه به تعدادشان هم اضافه شده است. مشکل کار کجاست؟
خط فقر در مناطق گوناگون با فرمول های مختلفی تعریف می شود. در اروپا متوسط درآمد را تقسیم بر دو می کنند. برای مثال در اتریش خط فقر ۱۰۶۶ یورو است و یک میلیون نفر در این کشور زیر خط فقر زندگی می کنند. در آمریکا، خط فقر به گونه ای دیگر اعمال می شود؛ میزان هزینه غذا را در سه ضرب می کنند و حداقل دستمزد را در ایالت متحده تعیین می کنند. در این کشور در هر ایالت خط فقر و حداقل دستمزد متفاوت است. دولت فدرال حداقل دستمزد را در این کشور۷ دلار و ۳۵ سنت در ساعت اعلام کرده و با توجه به اینکه فرد در سال ۲۰۰۰ ساعت کار می کند، خطر فقر در این کشور حدود ۱۴ هزار دلار در سال برای یک نفر است. مبنای محاسبه خط فقر در ایران کجا پنهان شده است؟
چندی پیش مرکز آمار ایران میانگین هزینه یک خانوار روستایی را یک میلیون و ۹۲هزار تومان و هزینه یک خانوار شهری را یک میلیون و ۸۲۲هزار تومان در ‌ماه اعلام کرده است. بنابراین نتیجه گیری می شود که اگر خانواده ای زیر این عدد و رقم درآمد داشته باشد، خط فقر را به خوبی به سمت پایین طی کرده است. آنچه از زبان فعالان کارگری شنیده می شود، آن است که برای تامین هزینه خانواده کارگری ماهانه دو میلیون و پانصد هزار تومان است. حرف و حدیث ها زمانی زیاد می شود که پای اعداد و ارقام به میان کشیده می شود. اعداد و ارقامی که نمـــودار نامتـــوازنی را از میـزان درآمد خانواده و خط فقر به ما نشان می دهد. با رجوع به جدول دستمزد سال 1394 می توان به این نکته رسید که حداقل دستمزد از 608900 تومان به 712425 تومان افزایش پیدا کرده و با تمامی محاسبات بن ها و مزایای دیگر این دستمزد به مجموع دریافتی افراد متاهل با یک فرزند۹۶۳۶۷۱ تومان و همچنین مجموع دریافتی افراد متاهل با دو فرزند۱۰۳۴۹۱۲ رسیده است.
***7 میلیون نفر زیر خط فقر
دراین راستا نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به جمعیت 7 میلیون نفری زیر خط فقر در کشور، گفت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طبق برنامه 5 ساله توسعه مجهز به نقشه شناسایی فقرا است و به راحتی می تواند جامعه هدف را مشخص کند.
فرج الله عارفی در واکنش به ارائه آمارهای مختلف از جمعیت زیر خط فقر، گفت: هرچند به لحاظ کمی آمار دقیقی از جمعیت زیر خط فقر ارائه نشده است اما مرکز آمار بهترین و دقیق ترین آمارها را در اختیار دارد.
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تعریف فقر در دسته های مختلفی انجام می گیرد، ادامه داد: در این زمینه در بخش های مختلف زندگی اعم از اشتغال، مسکن و ... فقر تعریف می شود اما به طور طبیعی کسانی که امروز تحت پوشش دستگاه های حمایتی هستند، معیار قابل قبولی هستند.
وی  تصریح کرد: امروزه حدود 7 میلیون نفر تحت پوشش دستگاه های حمایتی هستند؛ که به عنوان جمعیت زیر خط فقر محسوب می شوند. به معنای عام و کلی کسانی که نمی توانند معیشت خود را تامین کنند فقیر محسوب می شوند که باید تحت پوشش دستگاه های حمایتی قرار گیرند.
عارفی با اشاره به اینکه دستگاه های حمایتی نیز به اندازه بودجه ای که در اختیار دارندهزینه می کنند، تاکید کرد: خدمات دستگاه های حمایتی مناسب است، هرچند این اعتقاد وجود دارد که این میزان نه تنها کافی نیست بلکه حداقل خدماتی است که ارائه می شود.
این نماینده مردم در مجلس نهم راه حل ارائه خدمات حداکثری به فقرا را حذف دهک های غنی از دریافت یارانه دانست و گفت: شناسایی افراد غنی امکان پذیر است و دولت اگر توانایی این کار را ندارد، می تواند با اتکا به کمیته امداد امام خمینی(ره) در مدت شش ماه ، تمامی این افراد را شناسایی کند. با این کار علاوه براجرای عدالت، از ریخت و پاش های اضافی هم جلوگیری می شود.
وی افزود: دستگاه های حمایتی علاوه بر مستمری که به فقرا می دهند، در بخش های آموزش، خرید و یا اجاره مسکن و خرید  لوازم خانگی کمک می کنند اما متاسفانه این رقم پایین است و باید اصلاح شود.
عارفی با بیان اینکه مجلس برنامه های بسیاری برای ساماندهی وضعیت فقرا دارد ولی به دلیل بار مالی در انتظار لایحه دولت است، گفت: دولت باید لایحه ای در خصوص شناسایی و ساماندهی دهک های پایین جامعه به مجلس بیاورد.
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس نهم در خصوص نقشه شناسایی فقرا، گفت: اینکه امروزه وزارت کار اعلام می کند که نقشه فقر ندارد، درست نیست، در صورتی که طبق برنامه پنجم توسعه نقشه شناسایی فقر در اختیار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.
نایب رئیس کمیسیون اجتماعی در مجلس شورای اسلامی گفت: شناسایی جامعه هدف (فقرا) راحت و با کمترین زمان امکان پذیر است و البته در گذشته وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی بانک جامعی طراحی کرده و هم اکنون لازم است تا به روز شود.
***٤٠ درصد جمعیت ایران زیر خط فقر
دراین خصوص همچنین حسین راغفر گفت نقشه فقر وجود دارد، اما هیچ برنامه خاصی از سوی دولت برای ریشه‌کن کردن فقر وجود ندارد. به گفته او، تا قبل از سال ٨٤ آمار فقیران در ایران زیر ٣٠ درصد بود، اما از سال ٨٤ به این طرف، این آمار رو به افزایش رفته است تا جایی که هم‌اینک باید گفت تعداد فقیران در جمعیت ایران به بیش از ٤٠ درصد رسیده است و درصورتی که دولت برنامه‌ای برای این مسئله نداشته باشد، این آمار بیشتر از این خواهد شد.
این اقتصاددان معتقد است که روند شاخص‌ها نشانی از بهبود وضعیت اقتصاد ایران ندارد و بر عوامل متعدد در شکل‌گیری فقر در ایران تأثیر می‌گذارند. وی سهم کلان‌شهر تهران را نسبت به سایر استان‌ها از حیث میزان فقیران در درون خود حدود ٣٠ درصد اعلام می‌کند و سیستان‌وبلوچستان را هم دارای جمعیت فقیر زیادی می‌داند.
راغفر در واکنش به شناسایی ١٢ میلیون نیازمند در کشور گفت: این ١٢ میلیون‌نفری که شناسایی شده‌اند، تنها افراد تحت پوشش دو نهاد کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند که در این دو نهاد پرونده دارند و وضعیت معیشت آنها مشخص است.
 
بنابر گفته این اقتصاددان، باید برای شناسایی مابقی خانوارهای فقیر براساس داده هزینه بر درآمد عمل شود و برای شناسایی تک‌تک خانوارها در مناطق و استان‌های مختلف از طریق پرسش‌نامه وارد عمل شد و با نمونه‌گیری از استان‌ها، محاسبات را تکمیل کرد تا بتوان ارزیابی دقیق‌تری از میزان فقیران در کشور داشت.
البته وی به این نیز اشاره کرد که خط فقر از یک استان به استان دیگر متفاوت است و اگر سبد مصرف معینی را برای همه خانوارها تعریف کنیم، با توجه به این سبد و تفاوت‌های موجود در آن، خط‌فقرها متفاوت می‌شود ضمن اینکه از یک خانوار به خانوار دیگر نیز خط فقر متفاوتی می‌توان لحاظ کرد.
به گفته وی، درواقع خط فقر تنها برای گروه خاصی نیست، بلکه خانوارهای پنج نفره، چهارنفره و حتی دونفره نیز خط فقر متفاوتی دارند به‌همین‌دلیل باید پرداختی‌ها متناسب باشد.
وی درباره تخصیص یارانه ٤٥ هزارتومانی برای خانوارهای ایرانی نیز اظهار کرد: متأسفانه این مبلغ پرداختی در حالی ٤٥ هزارتومان در نظر گرفته شد که شدت فقر برای خانوارها اندازه‌‌گیری نشد؛ در حقیقت باید تفاوت خانوارها از حیث جبران افزایش قیمت حامل‌های انرژی در نظر گرفته می‌شد.
وی معتقد است، در شرایط فعلی و در پی کاهش قدرت خرید مردم در اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی، این میزان یارانه نقدی، منطق اصلی خود را از دست داده است و باید این یارانه به افرادی که مستحق دریافت آن هستند، داده شود و آنها در اولویت پرداخت باشند و افراد غنی از دریافت چنین پرداختی حذف شوند.
طراح نقشه فقر ایران همچنین ضمن بیان این مطلب که خط فقر از یک استان به استان دیگر فاحش می‌شود، خط فقر در کلان‌شهر تهران را دو میلیون و ٧٠٠ هزار تومان اعلام کرد و گفت: خط فقر آنچنان رو به افزایش است که برای یک خانوار پنج‌نفره در تهران خط فقر دو میلیون و ٧٠٠ هزار تومان است.