چشم‌پزشکی در ایران از کشورهای پیشرفته نیز جلوتر است
به گزارش پارس به نقل از شرق امروزه انجام جراحی‌های چشم در کشور ما، هم‌پای کشورهای پیشرفته دنیا در حال انجام است. چشم‌پزشکان کشور، نه‌تنها در عرصه جراحی چشم که در حوزه دستاوردهای پژوهشی جدید، همگام با علم روز دنیا، مرزهای دانش را درمی‌نوردند. برپایی «بیست‌ویکمین سمینار سالانه چشم‌پزشکی فارابی» که ١٦ تا ١٨ اردیبهشت‌‌ماه امسال در هتل المپیک تهران برگزار شد، فرصتی مغتنم پدید آورد تا با دکتر «محمود جباروند»، رئیس بیمارستان فارابی و رئیس کمیته برگزاری این سمینار به گفت‌وگو بنشینیم. به گفته او، جراحی چشم‌پزشکی در ایران در برخی زمینه‌ها از کشورهای پیشرفته نیز جلوتر است. گفت‌وگوی «شرق» با دکتر «جباروند» را در ادامه بخوانید.
در ابتدا بفرمایید وضعیت جراحی‌های چشم را در کشور، از نظر پیشرفت‌های علمی و پزشکی، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه درحال‌حاضر تمامی اعمال جراحی چشم، شامل اعمال جراحی لیزر، آب‌مروارید، آب‌سیاه و حتی اعمال جراحی پیچیده چشم‌پزشکی به‌دلیل وجود پزشکان متبحر و نیز تجهیزات و امکانات مناسب درمانی، در داخل کشور انجام می‌شود.
جایگاه جراحی چشم در ایران، در مقایسه با کشورهای پیشرفته، در چه وضعیتی قرار دارد؟
از نظر تکنیکی با آنان برابری می‌کنیم و از برخی جنبه‌ها جلوتریم. در برخی کشورهای پیشرفته اروپایی مانند انگلستان به‌دلیل نبود امکانات درمانی در مراکز دولتی، بیماران برای اعمال جراحی چشم در لیست‌های انتظار شش‌ماه تا یک‌سال قرار می‌گیرند، اما هم‌اینک در ایران هیچ بیماری برای این‌قبیل جراحی‌ها، حتی برای پیوند قرنیه، در لیست انتظار مراکز دولتی قرار ندارد. درحال‌حاضر در بیمارستان فارابی تهران به‌عنوان قطب چشم‌پزشکی کشور روزانه حدود ٤٠٠ عمل جراحی چشم انجام می‌شود که بیشترین اعمال جراحی، مربوط به آب‌مروارید، اصلاح عیوب انکساری، بیماری‌های ناشی از مشکلات شبکیه مانند بیماران رتینوپاتی دیابتی، کودکان مبتلا به ROP (رتینوپاتی ناشی از تولد زودرس نوزادان)، تومورهای چشمی، بیماری آب‌سیاه (گلوکوم)، بیماری ناشی از مشکلات مجاری اشکی، انحراف چشم (استرابیسم)، جراحی‌های پلاستیک و اورژانس‌های چشم‌پزشکی است.
جایگاه ایران را در زمینه جراحی‌های چشم در عرصه بین‌المللی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه دانش چشم‌پزشکی ایران نه‌تنها در منطقه، بلکه در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی، دارای جایگاه برجسته‌ای است. این امر به‌دلیل فعالیت استادان بنام چشم‌پزشکی کشور در تمام رشته‌های فوق‌تخصصی، وجود بیمارستان‌های مجهز در بخش‌های دولتی و غیردولتی و رقابت سالم میان این مجموعه‌هاست.
ایران از نظر پژوهش‌های چشم‌پزشکی در عرصه بین‌الملل از چه جایگاهی برخوردار است؟
ایران نه‌تنها در زمینه جراحی‌های چشم‌پزشکی در زمره بهترین کشورهای دنیا قرار دارد که در زمینه آموزش و پژوهش نیز از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است، تا جایی که چشم‌پزشکان ما در امتحانات بین‌المللی ICO (کالج بینایی‌سنجی ایلینویز) که همه‌ساله به‌صورت جهانی برگزار می‌شود، رتبه‌های ممتاز را کسب می‌کنند.
در خبرها به‌نقل از شما آمده بود که بهره‌گیری از تکنیک‌های جدید درمانی، نیاز به پیوند قرنیه را به‌ویژه در بیماران دچار قوز قرنیه، به میزان قابل‌توجهی کاهش داده است. لطفا در این مورد توضیح دهید.
در گذشته بیمارانِ دچار قوز قرنیه را با استفاده از لنزهای سخت تماسی درمان می‌کردند و در موارد پیشرفته این بیماری، که شخص قادر به استفاده از لنزهای تماسی سخت نبود، باید تحت عمل جراحی پیوند قرنیه قرار می‌گرفت، تاجایی‌که بیشترین میزان پیوند قرنیه در ایران همانند دیگر کشورها، مربوط به بیماران مبتلا به قوز قرنیه بود؛ اما با وجود درمان‌های جدید و رسیدن به نتایج رضایت‌بخش جراحی‌های نوین به‌ویژه استفاده از روش‌هایی مانند به‌کارگیری حلقه‌های قرنیه و تاباندن اشعه «یو وی ایکس»، نیاز به پیوند قرنیه تا حد بسیار زیادی کاهش یافت.
اصولا فرایند قوز قرنیه چگونه اتفاق می‌افتد؟
در این بیماری، استحکام و قوام بافت نرم قرنیه بر اثر ابتلا به قوز قرنیه به مرور زمان کاهش می‌یابد. در فرایند این بیماری، رشته‌های قرنیه نازک شده و در نتیجه آن، استحکام و بافت قرنیه کمتر می‌شود. در این مواقع، مقاومت قرنیه در برابر فشار داخل‌چشمی شکسته می‌شود که این امر برآمدگی قرنیه را به جلو به‌همراه دارد. برآمدگی مذکور، به‌عنوان یک عیب انکساری نامنظم به‌صورت نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم بروز می‌کند. علاوه‌برآن، به علت تغییر شکل قرنیه، نامنظمی‌های قرنیه پدید می‌آید که خود عاملی برای افت دید هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی است.
حلقه‌های قرنیه و تاباندن اشعه «یو وی ایکس» چگونه جانشین پیوند قرنیه شده‌اند؟
برای کنترل بیماری قوز قرنیه، اول باید استحکام قرنیه را افزایش داد تا برآمدگی مذکور به حالت اولیه بازگردد. درحال‌حاضر برای مبتلایان به قوز قرنیه، اگر بیمار در سنین جوانی قرار داشته باشد، پیشنهاد می‌شود با تاباندن اشعه «یو وی ایکس» به‌همراه تجویز ویتامین «ریبوفلاوین» اقدامات درمانی مناسب را انجام داد. این اقدامات در سفت‌شدن رشته‌های کلاژن قرنیه و پیشگیری از پیشرفت بیماری، نقش بسزایی دارد. این شیوه برای تمامی بیماران دچار قوز قرنیه که بیماری‌شان در حال پیشرفت است و دیدهای مناسبی دارند، انجام می‌شود. در برخی از بیماران که بیماری‌شان پیشرفته است و نمی‌توان با عینک یا لنز آنان را درمان کرد، پیشنهاد می‌شود با استفاده از حلقه‌هایی که باعث استحکام قرنیه می‌شود، میزان قوز قرنیه را کاهش داد. در حقیقت با کارگذاشتن این حلقه‌ها، نه‌تنها پیشرفت قوز قرنیه کنترل می‌شود که میزان عیوب انکساری ناشی از قوز قرنیه نیز کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، نامنظمی‌های قرنیه ناشی از قوز قرنیه نیز کنترل و مجموعه‌اقدام‌های فوق باعث بهبود کمیت و کیفیت بینایی می‌شود.
آیا حلقه‌های قرنیه جانشین اشعه «یو وی ایکس» می‌شود یا درمانی جانشین برای برخی افراد به‌شمار می‌رود؟
برای تمامی افرادی که می‌خواهیم پیشرفت قوز قرنیه را کنترل کنیم، از این اشعه استفاده می‌شود؛ اما در مواقعی که قوز قرنیه شدیدتر باشد، حتما باید از حلقه‌های قرنیه بهره گرفت. در برخی مواقع از این حلقه‌ها به تنهایی استفاده می‌شود و در برخی موارد با ترکیب تاباندن اشعه در افرادی که در چشم آنان حلقه قرنیه گذاشته شده است، نتایج مفیدتری به‌دست می‌آید.
در خبرها به نقل از شما آمده بود که در برخی موارد در حوزه جراحی‌های چشم‌پزشکی از آمریکا هم جلوتر هستیم. لطفا در این مورد بیشتر توضیح دهید.
استفاده از حلقه‌های قرنیه به‌دلیل آنکه هنوز تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا را نگرفته است، در این کشور به‌کار گرفته نمی‌شود. اما ازآنجاکه این روش دارای تاییدیه اروپاست، چند سالی است که در کشور ما استفاده می‌شود و نتایج آن نیز رضایت‌بخش بوده است.
در بخش قبلی صحبت‌هایتان به پیوند قرنیه اشاره کردید. همان‌طورکه می‌دانیم، این پیوند از جسد انجام می‌شود. در اینجا دو سؤال مطرح است: نخست آنکه به غیر از قرنیه، کدام بخش از چشم قابل پیوند از فرد دیگری است و اصولا اهدای چشم افراد فوت‌شده برای چه بیمارانی کاربرد دارد؟ پرسش دوم درباره اهمیت‌داشتن یا نداشتن گروه خون فرد اهداکننده چشم است. آیا گروه خون‌دهنده باید با گروه خون گیرنده پیوند، مطابقت داشته باشد؟
تنها قرنیه اهداکننده، برای پیوند چشم قابل استفاده است. افرادی که بر اثر بیماری‌های مختلف، قرنیه‌شان کدر شده است یا همان‌طورکه اشاره شد، در مبتلایان به قوز قرنیه که به دیگر روش‌های درمانی پاسخ نداده‌اند، می‌توان با عمل پیوند قرنیه، به برطرف‌کردن مشکل آنان کمک کرد. در مورد نقش گروه خونی در اهدای قرنیه نیز باید گفت از آنجا که قرنیه دارای عروق خونی نیست که در صورت ناسازگاربودن، عضو پیوندی آن را پس بزند، گروه خونی در این پیوند تأثیری ندارد.
و پرسش آخر اینکه مهم‌ترین دستاورد سمینارهای سالانه چشم‌پزشکی فارابی را در چه می‌دانید؟
برگزاری چنین سمینارهایی نشان از توجه متخصصان این رشته به مباحث آموزشی و پژوهشی با هدف ارتقای هرچه‌بیشتر رشته چشم‌پزشکی در کشور است. از سوی دیگر، روش‌های نوین جراحی چشم - ازجمله به‌کارگیری حلقه‌های داخل‌چشمی- موافقان و مخالفانی دارد که تجربه نشان داده، طرح چنین مباحثی در این سمینارها باعث جنجال‌های علمی می‌شود. ازآنجاکه در این جنجال‌ها، معمولا طرفین موافق و مخالف، سعی دارند استدلال‌های قوی‌تری را ارائه کنند، معمولا درنهایت روش‌های نوین و برتر انتخاب می‌شود که این امر، در توسعه روش‌های نوین درمانی بسیار مؤثر است.
ارسال نظر