ستاد مبارزه با مواد مخدر: یک درصد دانش آموزان معتادند/ آموزش و پرورش: آمار اعتیاد را قبول نداریم

به گزارش پارس به نقل از خبرآنلاین گفتگوی ویژه شبکه 2 سیما شب گذشته درباره اعتیاد دانش آموزان بود. مسئله ای که تاکنون وزرای آموزش و پرورش بارها آن را انکار کرده اند ولی در این برنامه نماینده آموزش و پرورش برای اولین بار گفت پدیده اعتیاد دانش آموزی را قبول دارد ولی آمارها اینقدر نیست.

 "حسنی دخت" مجری میزگرد امشب شبکه 2 سیما، بحث را با عنوان "اعتیاد دانش آموزان، زنگ خطری که باید شنید" آغاز کرد. به صورت حضوری نادر مسعود کیایی نماینده وزارت آموزش و پرورش در این برنامه شرکت داشت و به صورت تلفنی، سیدحمید صرامی مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، صفرعلی براتلو، معاون سیاسی و امنیتی استاندار تهران، و عبدالرضا عزیزی، نماینده مجلس و رئیس کمیسیون اجتماعی حضور داشتند.
البته ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرد آمار دانش آموزانی که "addict" یا معتاد هستند یک درصد دانش آموزان است و دانش آموزانی که به صورت تفننی مصرف می کنند یا در معرض خطر هستند، بسیار بیشتر است. وزارت آموزش و پرورش هم گفت این آمار را قبول ندارد ولی هرگز حاضر نشد آماری ارائه کند.

آمار اعتیاد دانش آموزان علمی نیست
در ابتدای این برنامه، مجری از نماینده آموزش و پرورش پرسید: آمار اعتیاد دانش آموزان را قبول دارید؟
مسعودکیایی گفت: ما در وزارت آموزش و پرورش اغلب با این پرسش روبروییم که آمار وضعیت اعتیاد دانش آموزان چقدر است. تحلیل هایی نیز در این باره وجود دارد و می نویسند وزارت آموزش و پرورش آمارها را انکار می کند. ما در وزارت آموزش و پرورش خطر اعتیاد را سالهاست قبول داریم و درباره اش برنامه ریزی می کنیم.

مجری دوباره پرسید آیا آمار اعتیاد 1 درصد از دانش آموزان را قبول دارید؟
نماینده وزارت آموزش و پرورش گفت: آمارهایی که اغلب در رسانه ها منتشر می شوند لازم است درباره مقدمه و موخره اش و روش شناسی آن بیشتر توضیح داده شود. این که اعدادی با درصد و فراوانی ذکر می شود این آمارها بیشتر از طریق مطالعات شیوع شناسی به دست می آید و آمارهای دقیقی برای سنجش میزان اعتیاد نیست.

مجری پرسید چرا این آمارها برای سنجش اعتیاد، معتبر نیست؟
مسعود کیمیایی پاسخ داد: این آمارها برای سنجش خطرپذیری استفاده می شود. این مطالعات بعد مصرف، تمایل، زمینه، دسترسی و مانند آن را می سنجد و مجموع را به عنوان فاکتور خطرپذیری اعلام می کند. این آمارها با فرض دقیق بودن، برای سنجش اعتیاد نیستند. برای سنجش خطرپذیری است.

او سپس افکار عمومی و کارشناسان را مخاطب قرار داد و گفت: یک درصد دانش آموز معتاد را بنا به دلایلی که اشاره کردم- نه به این دلیل که ما اساسا این پدیده را قبول نداریم و انکار می کنیم- برای ما قابل قبول نیست.

مجری پرسید به فرضی که بگوییم این آمار خطرپذیری دانش آموزان در معرض اعتیاد است، آیا برای شما نگران کننده نیست؟
نماینده وزارت آموزش و پرورش گفت: البته حتی یک نفر اگر از دانش آموزان گرفنتار این پدیده باشند، برای ما قابل قبول نیست و ما امانتدار مردم هستیم.

استانداری تهران: وضعیت خطرناک است و هشدارمی دهیم
در ادامه این برنامه صفرعلی براتلو، معاون امنیتی و انتظامی استانداری تهران به صورت تلفنی روی خط آمد. مجری از او پرسید چرا استاندار تهران، هاشمی اظهارنظر کرده خطر نفوذ مواد مخدر در مدارس جدی است و چرا از خیرین مدرسه ساز کمک گرفته اند. چه خطری برای دانش آموزان است؟
براتلو گفت: آقای هاشمی حتما در جلسه ای بوده که نتوانسته پاسخ بدهد. پدیده اعتیاد واقعیتی است که دشمنان ما روی آن متمرکز شده اند.

مجری پرسید: مبنای اطلاعات شما برای اینکه هشدار می دهید چیست؟
براتلو، معاون استاندار تهران گفت: اخبار ما در این رابطه دقیق است و اظهارات دانش آموزان و دانشجویان و آمار مصرف را داریم.

مجری پرسید: یعنی تحقیق میدانی دارید؟
براتلو گفت: بله، تحقیق هم داشتیم. البته نتایج را همراه ندارم و در مسیر بودم که شما تلفن زدید. کلیاتی را عرض می کنم. این خطر جدی است و باید کار فرهنگی شود و نباید به تنهایی همه چیز را به عهده آموزش و پرورش بگذاریم، به ویژّه اولیا اولین گروه برای پیشگیری از اعتیاد دانش آموزان هستند. خیرین باید به کمک بیایند. این خیرین مدرسه را برای کی می سازند؟ برای دانش آموز و اگر دانش آموز را مراقبت نکنیم و آلوده شود، آن مدرسه فایده ندارد. خیرین می توانند در ابعاد مختلف از جمله در بحث آموزش و اشتغال و بحثهای فرهنگی کمک کنند.

مجری پرسید آیا خیرین مدرسه ساز وظیفه ای در این باره دارند؟
معاون استاندار تهران گفت: آنها برای ساخت مدرسه هم وظیفه ندارند، بلکه داوطلبانه آمده اند. ما می گوییم خطر جدی است. آقایان خیرین شما که برای ساخت مدرسه به کمک ما آمده اید در این عرصه هم باید به کمک بیایید.

مجری از او اطلاعات کسانی را خواست که از مدارس به عنوان مرکز تجارت مواد مخدر استفاده می کنند.
براتلو در پاسخ گفت: این نکاتی که عرض شد، بر اساس تحلیل نیست. بر اساس اطلاعات است. شما همین چند دقیقه پیش زنگ زدید و فعلا آمار در اختیارم نیست.

مجری برنامه به او گفت: حتی اگر آمار دقیق ندارید انتظار داشتیم اطلاعات کلی بدهید؟
براتلو به این توضیحات کلی قناعت کرد که: در همین حد می گوییم که هشدار بدهیم تهدید جدی است و همه باید کمک کنند. دوستان آموزش و پرورش هم تایید می کنند و مدیران ما نیز می گویند و کارگاه های آموزشی هم برای پیشگیری از این موضوع وجود دارد.

طی 10 سال آمار دانش آموزان معتاد دو برابر شده
در ادامه برنامه سید حمید صرامی مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر به صورت تلفنی روی خط میزگرد اعتیاد دانش آموزی آمد. مجری از او پرسید: آیا شما متولی اعتیاد دانش آموزان هستید؟
صرامی گفت: ستاد مبارزه با مواد مخدر متولی چند موضوع است که یکی مربوط به نتایج شیوع شناسی در مدارس و دانشگاه ها است.

مجری به او گفت: آموزش و پرروش می گوید این درصدها جای نگرانی ندارد، آیا شما هم نگران نیستید؟
صرامی گفت: ایشان (مسعودکیایی) هم این موضوع را رد نکرده اند. می گویند موضوع اعتیاد در دانش آموزان را قبول دارند ولی 33 درصد دانش آموزان در یکی تحقیق مواد گفته اند یکی از اعضای خانواده شان سیگاری است. 5 درصد دانش آموزان گفته اند یکی از اعضای خانواده شان معتاد است. 4درصد دوستان حشیشی داشته اند. 5 درصد از دوستان آنها مصرف کننده تریاک هستند. این را در نظر بگیرید که 85 درصد شخصیت در خانواده شکل می گیرد و اگر یکی از اعضای خانواده معتاد باشد روی عضو دیگر خانواده که نوجوان و دانش آموز است، اثر می گذارد.

مجری از او پرسید: آماری که شما در این باره دارید چقدر است؟
صرامی گفت: می گوییم در سال 81 نیم درصد از دانش آموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان گرایش به مواد مخدر داشتند و در سال 90 این میزان به یک درصد رسیده، یعنی زمینه های خطرپذیری، فشار مصرف، گروه همسالان و مصرف های یک باره، زیاد شده. البته ما نمی گوییم همه مشکل سر خانواده است. همه نهادهای فرهنگی و خانوادگی در کنار خانواده، باید در این بحث درگیر شوند.

مجری پرسید: سالهاست اظهار نگرانی درباره اعتیاد دانش آموزان مطرح است. ستاد به عنوان متولی این موضوع چه برنامه ریزی ای با آموزش و پرورش برای کاهش اعتیاد دانش آموزان کرده؟
صرامی گفت: این وزارت خانه یکی از 12 عضو اصلی ستاد مبارزه با مواد مخدر است. در سالهای اخیر اقدامات این وزارت در جهت مهارت آموزی و تقویت رفتارهای مروج سلامت افزایش چشمگیری یافته. ولی باید قبول کرد میزان سطح پوشش دانش آموزان متناسب با حجم تهدید نیست.

مجری پرسید: سطح پوشش برنامه های فرهنگی در بین دانش آموزان چقدر است؟
صرامی گفت: الان آمارها نشان می دهد این میزان 8 درصد است. بر اساس سند جامع که در در سال 90 به همه دستگاه ها ابلاغ شده، باید سالانه 7 درصد از افراد تحت پوشش قرار گیرند.

آموزش و پرورش آمارهای ستاد مبارزه با مواد مخدر را قبول ندارد
در ادامه برنامه باز هم نماینده وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که با ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره آمار سطح پوشش برنامه های فرهنگی پیشگیری از مواد مخدر در دانش آموزان موافق نیست.
مجری از مسعود کیایی، نماینده وزارت آموزش و پرورش پرسید: چرا سطح پیشگیری 8 درصد است؟
مسعود کیایی گفت: این عدد 8 درصد درباره میزان پوشش فعالیت در کارهایی غیر از همکاریهایی است که با ستاد مبارزه با مواد مخدر داریم، ما اقدامات دیگری نیز داریم که این ستاد لحاظ نکرده، برای همین نرخ پوشش 8 درصد نیست. آقای دکتر صرامی 8 درصد را روی بعد آموزش پشگیری گفتند. برای همین اشاره می کنم اعداد به جوانب مختلفی اشاره دارند. ما در وزارتخانه برنامه های متعددی اجرا می کنیم. دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی داریم که نشان دهنده اراده وزارت خانه برای پشگیری از اعتیاد است. دسته ای از برنامه های ما برای پیشگیری و مراقبت از امور دانش آموزان است که فعالیتهای گسترده آموزشی برای دانش آموزان والدین و کارکنان دارند. رویکرد آموزش رشدمدار را داریم که متناسب با دوره های تحصیلی مهارت های خودمراقبتی را افزایش می دهیم.

مجری از او پرسید: بر چه مبنایی این کارها را برنامه ریزی کردید و اصلا دلایل گرایش دانش آموزان به مواد مخدر چیست؟
صرامی گفت: مطالعات سبب شناسی در آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با مواد مخدر وجود دارد و در ابعاد مختلف روانی و اجتماعی دلایل گرایش را به صورت مرتب پیگیری می کنند. هم کارگاه برای دانش آموزان برگزار می شود و متناسب با دوره های تحصیلی، فعالیتهای فرهنگی مختلفی مانند برگزاری جشنواره ها را هم داریم. 
دسته دیگراقدامات، برنامه هایی هستند که برای افرادی است که میزانشان یک درصد یا هر عددی است. فرض کنید یک نفر در گروه سنی نوجوان دانش آموز گرفتار این پدیده شده. برای این فرد چه می کنیم؟

بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر تکافوی کارهایش را نمی دهد
در این بخش از برنامه، عبدالرضا عزیزی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس به صورت تلفنی وارد بحث شد و در ابتدا اعتراض کرد که چرا نامش اشتباه زیر نویس شده است. مجری هم البته به او طعنه زد که "شما با ما تماس گرفته بودید حرف بزنید حالا حرفتان را بفرمایید!"
عزیزی هم کم نیاورد و گفت: شما تماس گرفته بودید نه من، اسم من هم علی نیست، اسم داداش من است و اشتباه زیرنویس نوشته اید. شما سئوال بپرسید تا جواب بدهم.

مجری از او پرسید: درباره اعتیاد دانش آموزان توصیه ای یا سئوالی دارید بفرمایید؟
عزیزی گفت: اعتیاد یکی از معضلات بزرگ جهان از قرن بیستم است و این معضل بزرگترین قدرت نظامی دنیا، آمریکا نیز است. ایران نیز جدا از این آسیب نیست. محیط و وراثت باعث این مشکلات می شود. قطعا تعداد معتادانی که در جامعه هستند روی دیگران تاثیر می گذارند. باید تلاش کنیم این تاثیر کمتر باشد.

مجری از او پرسید: سیاستهای پیشگیری را چطور ارزیابی می کنید؟
عزیزی گفت: پیشگیری سه مرحله دارد. شما قبلا در وزارت آموزش و پرورش، مدیرکل پیشگیری نداشتید. از زمانی که خطر اعتیاد دانش آموزان جدی شد، این پست وارد شد و به شدت هم دارند کار می کنند و در جهات مهارت آموزی، پیشگیری و مانند آن کار می کنند. همین باعث می شود که رقم اعتیاد، ثابت بماند. اگر این کار را نمی کردند، رقم بسیار بیشتر می شد. اعتبارات امسال ستاد مبارزه با مواد مخدر، 142 میلیارد تومان بود و 8 میلیارد تومان دولت اضافه کرد و ما هم در مجلس 15 میلیارد تومان اضافه کردیم. دولت به نهاد مبارزه با مواد مخدر 165 میلیارد تومان می دهد.و با این پول نمی شود کل وظایف ستاد را پوشش داد.

مجری پرسید: پس اعتبارات مبارزه با اعتیاد کم است؟
عزیز گفت: بله اعتبار کم است. اعتبار گردش مواد مخدر سالانه 1200 میلیارد دلار است. الان 250 هزار هکتار از افغانستان تحت کشت مواد مخدر است و باید پول بیشتری بگذاریم تا با اثرات آن مقابله کنیم.

شبکه های اجتماعی، عامل اعتیاد!؟
در این بخش از برنامه مجری از نماینده وزارت آموزش و پرورش پرسید: اگر تحقیقی توسط شما انجام شده که بر مبنای آن برنامه ریزی برای اقدامات خود کردید، توضیح بدهید دلایل افزایش مصرف مواد مخدر در دانش آموزان چیست؟
نادر مسعود کیایی گفت: دلایل زیادی در این باره وجود دارد که به چند دسته تقسیم می شود. عوامل روانی که شامل ویژگیهای شخصیتی و فردی نوجوانان، اضطراب و افسردگی و اختلالات سلوک و مسایل عاطفی، شکست ها و ناکامی هاست.
دلایل اجتماعی شامل متغیرهای اجتماعی، محرومیت ها، فقر، محیط زندگی است. همچنین دلایل فرهنگی هم وجود دارد که به خانواده ها توصیه می کنم به ویژه با گسترش شبکه های اجتماعی که متغیرهای فرهنگی جدیدی در سبک زندگی نوجوانان است، خود را نشان داده اند و باید بیشتر جدی گرفته شوند.

مراقب "بازی با مواد" دانش آموزان باشید
مجری از مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر پرسید: دلایلی که شما برای اعتیاد دانش آموزان به دست آوردید چیست؟
سید حمید صرامی گفت:یکی از موضوعاتی که در قرن بیست و یکم در همه جوامع نوجوانان با آن گرفتار هستند، بحث "بازی با مواد" است که نوجوانان پیش گرفته اند. لذت طلبی های افراطی برای اینکه الگوی لذت صحیح نیست. تفریح و سرگرمی و باورهای غلطی که دانش آموزان دارند که مصرف مواد بدون ضرر است و این باور را سیستم اعتیاد از طریق سایتها و شبکه های ماهواره ای دارد ترویج می کند.

مجری پرسید: یعنی دسترسی سهل و آسان دانش آموزان به مواد مخدر باعث شیوع اعتیاد می شود؟
صرامی پاسخ داد: وقتی می گوییم "بازی با مواد" به این معنی نیست که این مواد توی خیابان ریخته شده باشد. تحقیق جامعی از مردم کشور که تحت عنوان نگرش سنجی در سال 93 انجام دادیم نشان داد مردم می گویند دسترسی ها کمتر شده.

مجری گفت: ولی نظر کارشناسان اینطور نیست؟
صرامی گفت: دسترسی وجود دارد، سالانه بالغ بر 600 تن مواد مخدر را نیروی انتظامی کشف می کند. سومین عامل نیز کنجکاوی های هدایت نشده است. نسبت به افزایش آگاهی ها و مهارتهای دانش آموزان باید قدرتمندتر به کار شروع کنیم. آموزش و پرورش تلاش خود را می کند ولی 13 میلیون دانش آموز دارید که تحت پوشش چتر آموزش قرار نگرفته اند. سن 15 سالگی سن شیوع و تجربه مصرف در کشور است.

آمار اعتیاد تفننی دانش آموزان بسیار زیاد است
در این بخش از برنامه، مجری یک سئوال کلیدی پرسید: آیا آمار یک درصد دانش آموزان معتاد، آمار همه معتادان از جمله معتادان تفننی است؟
صرامی گفت: نخیر، آنها جدا هستند. یک درصد درباره Addict ها، وابسته ها و معتادها هستند. اگر افرادی که زمینه خطرپذیری، مصرف یک باری، تفننی و مانند آن دارند، را به این تعداد اضافه کنیم، عدد بسیار بالاتر می رود. حجم تهدید خیلی زیاد است. وقتی 55 درصد مردم بعد از 5 سال از اعتیاد فرزندانشان مطلع می شود، نشان می دهد نقش مردم بسیار مهم است.

مجری از نماینده آموزش و پرورش خواست که میزگرد امشب را جمع بندی کند ولی نادر مسعود کیایی ترجیح داد با هم به بیان عملکرد وزارت متبوع خود بپردازد و بگوید: ما در آموزش و پرورش فعالیتهای گسترده فرهنگی داریم و برای دانش آموزان در معرض خطر برنامه داریم. هفته گذشته ستاد شیوه نامه ای را به وزارت بهداشت، آموزش و پرورش و بهزیستی ابلاغ کرد و این خبر خوبی است که حاصل همکاریهای مشترک در این بخش است و می توانیم از طریق آن به دانش آموزان معتاد کمک کنیم.

این جمع بندی تبلیغاتی باعث شد مجری برنامه، شخصا به جمع بندی میزگرد بپردازد و بگوید: جمع بندی این است که بعد از سالها انکار مسئله اعتیاد در آموزش و پرورش، این جای تقدیر دارد که مسئولان به صورت صریح به این نکته می پردازند و امیدواریم این باعث رفع مشکل شود.