تهرانی‌ها سالی 250 تریلر سم تنفس می‌کنند
به گزارش پارس به نقل از ایران وزن آلودگی خودروهایی که در پایتخت تردد می‌کنند هرسال به بیش از 5 هزار تن می‌رسد یعنی مساوی با وزن250 تریلر همراه با کشنده حمل بار. این، یعنی فاجعه! حدود 6 میلیون موتورسیکلت و خودرو و اتوبوس شهری در تهران در حال رفت و آمد هستند و از این میان تاکنون فقط 500 هزار راننده برای بررسی آلایندگی و معیوب بودن وسیله نقلیه خود به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده‌اند. مراکزمعاینه فنی در طول سال گذشته از میان 3 و
نیم میلیون موتورسیکلت، فقط 98 دستگاه را مورد بررسی قرار داده‌اند و این نشان می‌دهد که با وجود هزینه ناچیز معاینه فنی، تمایلی برای اطمینان از سالم بودن وسیله نقلیه وجود ندارد.
معاینه فنی مکانیزه خودروها با الگو برداری از تجربه موفق کشورهای اروپایی همانند آلمان وانگلیس از سال 1379 در ایران راه‌اندازی شد و عملیاتی شدن آن با رویکرد کاهش آلودگی هوا و افزایش ایمنی در دستور کار مراکز معاینه فنی قرار گرفت. چند سالی از آغاز فعالیت این مراکز نگذشته بود که طرح معافیت معاینه خودروهای زیر 5 سال ساخت به تصویب مجلس رسید؛ طرحی که مخالفان زیادی از جمله سازمان محیط زیست و مرکز معاینه مکانیزه داشت. مخالفان معتقد بودند که این مدت برای اطمینان از سلامت فنی خودروهای داخلی بسیار زیاد است.
کیفیت نه چندان مطلوب سوخت و افزایش تعداد خودروهای ساخت داخل، معضل را از آنچه بود، پیچیده‌تر کرد. ماجرای آلودگی هوا طی سال‌های گذشته بویژه پس از ماجرای بنزین سمی پتروشیمی و به دنبال آن مرگ هزاران نفر در کلانشهرها بویژه تهران، جنجال برانگیز شد. نظارت ضعیف بر کیفیت خودروها وسوخت مصرفی آنها، از یک سو و مراجعه نکردن رانندگان وسایل نقلیه برای معاینه فنی، از سویی دیگر، هر روز بیشتر و بیشتر به مسأله دامن زد. مسأله بنزین پتروشیمی حل شد اما کاستی‌های قانونی برای کنترل کیفیت هوا، تولید و معاینه فنی خودروها و... همچنان باقی مانده است.
مهندس ولی آذروش،مدیر عامل ستاد معاینه فنی تهران و
8 کلانشهر کشور با انتقاد از معافیت 5 ساله خودروهای صفر و مراجعه نکردن دارندگان این خودروها به مراکز مکانیزه معاینه فنی، می‌گوید: «کاتالیزورهای خودروها باید هر
2 سال یکبار بررسی شود و با توجه به این معافیت و نبود نظارت بر وضعیت آنها، آلودگی هوا مدام در حال
افزایش است.»
وی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «مراکز مکانیزه معاینه فنی خودرو 18 آیتم را مورد تست و بازبینی قرارمی‌دهند که یکی از آنها کنترل وضعیت آلایندگی خودروهاست. در این آزمون میزان گازهای آلاینده خودرو بررسی می‌شود و وضعیت آن از لحاظ رد یا قبولی براساس حد مجاز ابلاغی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
بنابر مطالعات انجام شده از سال‌های گذشته، در صورت مراجعه همه خودروهای شهر تهران به مراکز معاینه فنی و قرارگیری شرایط کارکرد موتور در وضعیت مطلوب یعنی رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده‌های خروجی از اگزوز که به صورت سالیانه از سوی شورایعالی محیط زیست به مراکز معاینه فنی ابلاغ می‌شود، حدود 23 درصد از میزان آلودگی هوای تهران و 13 درصد مصرف سوخت کاهش خواهد یافت. این در حالی است که در حال حاضر 27 درصد از مردودی‌ها در مراکز معاینه مربوط به گازهای آلاینده خروجی از اگزوز است.»
در حال حاضر در بیشتر کشورهای اروپایی که استانداردهای تولیدی خودروهای‌شان در مقایسه با خودروهای ساخت ما تفاوت چشمگیری دارد مدت معافیت خودروهای نو از معاینه فنی 2 تا 3 سال است ولی مشخص نیست که چطور از اواخر سال 89 مدت معاینه فنی خودروهای ساخت ایران از 2 سال به 5 سال افزایش یافت و در نهایت به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
نکته‌ای که قابل تأمل است استفاده متفاوت از خودروهای صفر کیلومتر است؛ گاه راننده‌ای در طول 5 سال با خودرویش 50کیلومتر رانندگی می‌کند و فرد دیگری 200 هزار کیلومتر یعنی 2 برابر میانگین طبیعی. پس واضح است این خودرو به فرسودگی نزدیک شده و باید همان سال دوم یا سوم برای آزمایش فنی و آلایندگی مورد بررسی قرار می‌گرفته است اما طرح معافیت 5 ساله منجر به خلأ قانونی و مراجعه نکردن رانندگان به مراکز معاینه فنی می‌شود.
آذروش درباره مذاکراتش با نمایندگان مجلس توضیح می‌دهد:«با تلاش‌های صورت گرفته و تشریح جزئیات آلودگی خودروها و اینکه می‌توان با نظارت برآلایندگی آنها تا حدی از مصرف سوخت و آلودگی هوا پیشگیری کرد و حتی آن را کاهش داد، درصد بالایی از نمایندگان متقاعد به اصلاح سریع این قانون شدند و سازمان‌های مرتبط جهت رفع دغدغه‌ها و پاسخ به پرسش‌های نمایندگان در ارتباط با صدور کارت و برچسب بدون حضور خودرو و نداشتن متولی نظارت بر مراکز معاینه فنی نسبت به اقدامات اصلاحی از قبیل ایجاد سامانه یکپارچه معاینه فنی، اصلاح آیین‌نامه اجرایی نحوه صدور معاینه فنی وارد کارزار شدند.>
در همین خصوص نماینده دولت یعنی سازمان حفاظت محیط زیست لایحه‌ای درباره کاهش زمان معاینه فنی از 5 سال به 3 سال برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده است که امیدواریم این لایحه تا پایان سال با دید کارشناسانه و دلسوزانه نمایندگان مجلس به تصویب برسد.
پژوهش‌های کارشناسان نشان می‌دهد عمر متوسط هر خودرو در کشورهای جهان بین 5 تا 10سال است ولی در ایران این عدد به بالای 20سال می‌رسد. به طور متوسط در هر شبانه روز هزار خودرو وارد تهران می‌شود و باید در مقابل 2 هزار خودروی فرسوده و مستهلک از چرخه حمل و نقل خارج شود ولی آمار و ارقام این را نشان نمی‌دهد. سالانه 370 هزار خودروی صفر کیلومتر خارجی و داخلی در تهران استارت می‌خورند و با وجود این حجم از رفت و آمد خودرو، تعداد مراجعه خودروها به مراکز معاینه فنی زیر500هزار است؛آن هم به گفته آذروش در خوشبینانه ترین وضعیت! پس با یک حساب سرانگشتی تا چند وقت دیگر خیابان‌ها دیگر کشش رفت و آمد نخواهند داشت و عملاً به یک پارکینگ عمومی تبدیل خواهند شد.
اینجا همه چیز اتوماتیک است
مدیرعامل مراکز معاینه فنی از مجهز بودن مراکز تمام اتوماتیک به جدیدترین دستگاه‌های تست آلایندگی و نقص فنی و آمادگی این مراکز برای معاینات فنی حرف به میان می‌آورد و می‌گوید: «بررسی خودروها به صورت مکانیزه و البته استاندارد صورت می‌گیرد و امکان هیچ اشتباهی نیست. خودرو پس از مراجعه وارد خط معاینه می‌شود و پلاک آن توسط دوربین پلاک خوان ثبت می‌شود و همه مراحل آزمایش فنی به ثبت می‌رسد و امکان هیچگونه تخلفی وجود ندارد. در اینجا باید به نکته‌ای اشاره کنم و آن اینکه مراکز ما می‌توانند در هر شیفت کاری دست کم 6 هزار خودرو را به طور مکانیزه معاینه کند ولی متأسفانه مراجعات تأسف انگیز است.»
ایراد خودروهای مراجعه کننده بر اساس آمار مراکز معاینه فنی در سال 93 نیز در نوع خود جالب است. ولی آذروش در این باره می‌گوید: «مردودی از تست آلایندگی27درصد، اشکال در همراستایی چرخ‌ها 18درصد، آزمون کمک فنر 5درصد، ایراد درترمز11درصد و عیوب ظاهری 39 درصد شامل شکستگی یا ترک خوردن شیشه، ایراد در برف پاک‌کن و شیشه شوی، ضعف در کمربند ایمنی، لاستیک‌ها، وضعیت بدنه خودرو از لحاظ تغییر شکل و پوسیدگی، وضعیت دود خودرو جهت تشخیص روغن‌سوزی، وضعیت بلوری چراغ‌های جلو و همه طلق‌های چراغ عقب. همچنین عملکرد چراغ‌های ترمز، عملکرد چراغ دنده عقب و پلاک خودرو، عملکرد چراغ‌های راهنما و چراغ‌های عقب، کنترل صدای خروجی از اگزوز و صدای بوق از دیگر ایراداتی بوده‌اند که رانندگان پس از رفع آنها، در مراجعات بعدی موفق به دریافت معاینه فنی شده‌اند.»
حالا تعداد موتورسیکلت‌ها بیشتر از خودروها شده و آلایندگی شان هم 4 برابر یک پراید. وقتی با دقت به موتورهایی که منتظر سبز شدن چراغ هستند، نگاه کنید، متوجه می‌شوید که بیشترشان دود می‌کنند یا روغن‌سوزی دارند. آمارها می‌گوید موتورها سهمی 49 درصدی در آلودگی صوتی و 30درصدی در آلودگی هوا دارند.این، یعنی زنگ خطر!
3 و نیم میلیون موتورسیکلت در تهران تردد می‌کنند که سهم این تعداد در تصادفات رانندگی تهران 50 درصد است. تکنولوژی پایین و رعایت نکردن استانداردهای جهانی موجب شده تا میزان آلایندگی موتورسیکلت‌های تولید داخل، در سطح بالا باشد.
95 درصد از موتورها مجهز به کاربراتور و فاقد کاتالیزور هستند. در حالی که 10 خط برای معاینه فنی موتورسیکلت‌ها در مراکز معاینه فنی وجود دارد و این مراکز قادر به معاینه فنی 3 هزار دستگاه در روز هستند، اما عملاً صاحبان موتورسیکلت‌ها خود را موظف نمی‌دانند به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند.
در سال 92 میزان مراجعه موتورسیکلت‌ها به مراکز معاینه فنی 281 دستگاه و در سال 93 تنها 98 دستگاه بوده است. قانون تأکید می‌کند که همه وسایل نقلیه موظف به دریافت برگه معاینه فنی هستند اما از آنجا که موتورسواران الزام قانونی را قوی و جدی نمی‌بینند بدون داشتن برگه معاینه فنی در شهر تردد می‌کنند.
کاش مشکل، فقط موتورها بودند
کاش مشکل، فقط موتورها بودند. خودروهایی که برای آزمایش فنی به مراکز14گانه مراجعه نمی‌کنند، یک پای 50 درصدی آلودگی هوای تهران هستند. البته علاوه بر 3 و نیم میلیون موتوری که به‌اندازه 12 میلیون پراید آلودگی ایجاد می‌کنند و نیز
3 میلیون خودروی شهروندان تهرانی، خودروهای دیگری را هم که هر روز از شهرهای اطراف به تهران می‌آیند، باید اضافه کرد.
وضعیت موجود و افزایش آلودگی هوا، شهرداری تهران و راهنمایی و رانندگی را بر آن داشت که تصمیمی جدی برای رفع این معضل اتخاذ کنند و با ایجاد محدوده طرح زوج و فرد، آلودگی هوا را کاهش دهند، ولی عملاً این طرح جز کم کردن بار ترافیکی در موضوع آلودگی هوا هیچ کمکی نکرده است. البته شورای شهر به تازگی با تصویب طرحی جدید از شهرداری خواسته است با مشخص کردن وضعیت خودروها از نظر آلایندگی اجازه ورود یا ممنوعیت ورود آنها را به محدوده جدید
صادر کند.
در این وضعیت بار تشخیص وضعیت آلایندگی به دوش مراکز معاینه فنی تهران می‌افتد که لااقل همه خودروها برای کسب امتیاز ورود به طرح زوج و فرد به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند. در این باره آذروش به بیان جزئیات طرح می‌پردازد و می‌گوید: «درسال93 مطالعاتی در خصوص پیاده‌سازی طرح LEZ محدوده کم انتشار آلایندگی، توسط معاونت حمل و نقل وترافیک شهرداری تهران به انجام رسید که در این طرح خودروها ازلحاظ انتشار آلایندگی به 4 دسته تقسیم شدند و در مناطق کم انتشار آلایندگی تنها وسایل نقلیه غیر آلاینده مجاز به ورود بودند.
این طرح از کشورهای موفق در زمینه کنترل وضعیت آلایندگی هوا الگوبرداری شده بود؛ کشورهایی همچون آلمان، هلند، سوئد و دانمارک. ناگفته نماند که در حال حاضر 225 طرح منطقه کم انتشار آلودگی هوا در 13 کشور اروپایی که معضل آلودگی هوا دارند اجرا می‌شود. تهران در این راستا و برای کاهش آلودگی هوا با اجرای محدودیت برای ورود به محدوده ترافیک و محدوده زوج و فرد، قصد کاهش آلودگی هوا را دارد ولی باید از تجربه سایر کشورهای موفق در این حوزه استفاده کند اما بنابر بررسی‌های صورت گرفته، طرح ترافیک تنها تأثیر 6 درصدی در کاهش ترافیک داشته و طرح زوج و فرد به علت تردد خودروهای فرسوده با عمر بیش از 20سال تقریباً هیچ گونه تأثیری بر کاهش آلودگی هوای تهران نداشته است.»
در این طرح خودروها براساس تکنولوژی ساخت، تاریخ ساخت و وضعیت داشتن معاینه فنی به 4دسته آبی، سبز، زرد و قرمز تقسیم بندی می‌شوند. طبقه آبی، خودروهای برقی و خودروهای هیبریدی هستند. طبقه سبز نیز شامل خودروهای تولیدی یا وارداتی سال1382 وبعد ازآن و دارای استاندارد آلایندگی یورو2 و بالاتر و همچنین خودروهای نو و معاف از معاینه فنی است و طبقه زرد،خودروهای تولیدی یا وارداتی را تا سال 1381 با استاندارد آلایندگی پایین تر از یورو 2 که مورد تأیید مراکز معاینه فنی باشند شامل می‌شود و طبقه قرمز مختص به خودروهای فرسوده یا خودروهای بدون معاینه فنی است.
برهمین اساس هم بعضی از دسته‌ها دارای محدودیت در تردد به بخش‌های کم انتشار آلایندگی می‌شوند. این کار برای کنترل وضعیت آلایندگی خودرو و بررسی این است که آیا خودرو از لحاظ تولید آلایندگی شرایط زمان تولید را حفظ کرده است یا خیر؛ یعنی باید اطمینان حاصل شود که خودروی یورو 2 با گذشت چند سال از نظرمرتبه تولید آلایندگی به خودروی یورو1 تنزل نیافته باشد. بدون تردید باید حدود مجاز آلایندگی که توسط سازمان حفاظت محیط زیست به مراکز ابلاغ شده مورد تجدید نظر قرار گیرد و این بازه اندازه‌‌گیری حدود مجاز برای کنترل خودروهای یورو 2 به بالا سختگیرانه تر انجام شود. کلیات این طرح در شورای عالی ترافیک شهر تهران به تصویب رسیده اما نحوه و زمان دقیق اجرای آن هنوز مشخص نیست.
بر اساس گفته مدیرعامل مرکز معاینه فنی تهران،خودروهای برقی به خاطر آلاینده نبودن می‌توانند وارد محدوده طرح زوج و فرد شوند و خودروهای با نشان سبز و زرد و قرمز نیز با توجه به نقاط تعیین شده برحسب کم آلاینده بودن می‌توانند وارد شوند. به طور مثال یک خودروی فرسوده شاید بتواند برای ورود به قسمتی از طرح زوج یا فرد مجوز داشته باشد و در صورت ورود به مناطق دیگر جریمه شود ولی خودروهای با برچسب سبز مجاز هستند در همه محدوده‌ها تردد کنند.
مراجعه نکردن دارندگان خودرو و موتورسیکلت برای معاینه فنی از دیدگاه کارشناسان، دلایل مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به بی‌توجهی به مسأله آلودگی هوا،ناآگاهی،شرکت نکردن درهمیاری‌های اجتماعی و شاید قانون گریزی و استفاده از خلأهایی قانونی اشاره کرد که در این باره باید با فرهنگسازی و حتی اجباری کردن معاینات فنی، مقدمات این کار را
آغاز کرد.
همین چند سال پیش که استفاده از کمربند ایمنی فرهنگسازی شد و چندی بعد پلیس متخلفان را جریمه کرد در یک روند چندماهه استفاده کنندگان از کمربند ایمنی به طرز شگفت انگیزی افزایش یافت تا اینکه هم اکنون بر اساس آمارهای پلیس راهنمایی و رانندگی، بیش از 90درصد از رانندگان و مسافران از آن استفاده می‌کنند پس می‌شود با آموزش و فرهنگسازی و راهکارهای قانونی معاینات آلایندگی و فنی خودرو و موتورسیکلت و وسایل حمل و نقل عمومی را به اجرا در آورد تا شاهد هوای پاک تری باشیم.
ارسال نظر