دیپلماسی ضیافت شام / اسامي مقامات ارشد حاضر در مراسم روحانی
من تحت تأثیر روحانی قرار گرفتم. برداشت و تصور من این است که وی نیز برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای تمایل زیادی دارد و این توافق را یک راهکار بسیار مهم تلقی می‌کند.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- حسن روحانی رئیس جمهوری ایران سه‌شنبه هفته گذشته ضیافت شامی را با حضور ۲۰ تن از مقامات اسبق آمریکایی از هر شش دولت آمریکا پس از انقلاب ۱۹۷۹ میلادی در نیویورک ترتیب داد. در میان این میهمانان افراد و چهره‌های سرشناسی چون وزیر سابق امور خارجه آمریکا، سه مشاور امنیت ملی و رئیس اسبق ستاد مشترک ارتش آمریکا به چشم می‌خوردند. نشریه نیویورکر در جدیدترین گزارش خودبه قلم «رابین رایت»، از اعضای اندیشکده صلح ایالات‌متحده به بررسی برگزاری مراسم و ضیافت شام از سوی دولت ایران در نیویورک و دعوت از مقامات ارشد و بلندپایه آمریکایی در این میهمانی پرداخته است. نویسنده این گزارش ضمن توصیف جزئیات این میهمانی خاطرنشان می‌کند که مقامات ارشد و بلندپایه‌ای از دولت کنونی و دولت‌های پیشین آمریکا در این میهمانی حضور داشتند و مقامات دو کشور پس از صرف شام در حدود دو ساعت به بحث و تبادل‌نظر در مورد مسائل و موضوعات مهم کنونی از جمله توافق هسته‌ای، اوضاع منطقه خاورمیانه، کشورهای بحران‌زده‌ای چون افغانستان و سایر مسائل مهم دیگر پرداختند. نویسنده در ادامه عنوان می‌کند که واکنش و عکس‌العمل‌های بسیار متفاوتی در مقامات آمریکایی نسبت به این میهمانی به وجود آمده است و برخی آن را بسیار مثبت ارزیابی کرده و عده‌ای دیگر با دیده شک و تردید به آن نگریستند.
ضیافت شام و میهمانی روحانی با حضور مقامات ارشد آمریکا
یک سال از مکالمه و تماس تلفنی حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران و باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گذرد، مکالمه‌ای که موجبات خرسندی همه را فراهم کرد. این در حالی است که روسای جمهور ایران و آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با یکدیگر دست ندادند و حتی در راهرو نیز از کنار یکدیگر عبور نکردند. اما حسن روحانی روز سه‌شنبه هفته گذشته ضیافت شامی را با حضور ۲۰ تن از مقامات اسبق آمریکایی از هر شش دولت آمریکا پس از انقلاب ۱۹۷۹ میلادی ترتیب داد. در میان این میهمانان افراد و چهره‌های سرشناسی چون وزیر سابق امور خارجه آمریکا، سه مشاور امنیت ملی و رئیس اسبق ستاد مشترک ارتش آمریکا به چشم می‌خوردند. روحانی و میهمانانش بر سر چهار میز چیده شده به شکل یک مستطیل نشستند و در اطراف این میزها چهار دسته‌گل بزرگ از گل‌های بسیار زیبا و چشمگیر از جمله گلایول (گل مورد علاقه ایرانیان) قرار داشت.
تأثیر بسیار زیاد این دیدار بر جامعه سیاستمداران آمریکا
می‌توان گفت که تأثیر این میهمانی خصوصی در شکل‌گیری تفکر و نگرش جامعه سیاستمداران واشنگتن از سخنرانی روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل در روز گذشته بسیار بیشتر است و از حیث اهمیت نیز بسیار مهم قلمداد می‌شود. شاهد آن هستیم که در هفته‌های اخیر پیشرفت چندانی در مذاکرات هسته‌ای ایران حاصل نشده است و از سوی دیگر نیز در حال نزدیک شدن به ضرب‌الاجل تعیین‌شده در ۲۴ نوامبر هستیم. لذا به نظر می‌رسد اکنون زمان آن فرا رسیده است تا نهایت تلاش‌های دیپلماتیک به منظور حل‌وفصل مناقشه جنجال‌برانگیز برنامه هسته‌ای ایران انجام شود. از طرفی در ماه‌های اخیر تهران و واشنگتن به یکباره در جبهه مشترکی به منظور مقابله با گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام موسوم به داعش قرار گرفتند. مسئله تهدیدات داعش موضوع عمده ملاقات‌های دیپلماتیک و فشرده روحانی در نیویورک را تشکیل می‌داد و حتی مسئله هسته‌ای را نیز تحت شعاع خود قرار داد.
سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل
حسن روحانی در ابتدای سخنان خود در شصت و نهمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد عنوان کرد: «با کمال تأسف، تروریسم، جهانی شده و از نیویورک تا موصل، از دمشق تا بغداد، از شرقی‌ترین تا غربی‌ترین نقاط جهان، از القاعده تا داعش، افراطیون جهان یکدیگر را یافته‌اند و ندا سر داده‌اند که متحد شوید اما آیا ما در برابر افراطیون متحدیم؟» روحانی برخی سازمان‌های اطلاعاتی (وی به صورت تلویحی به برخی کشورهای عربی ثروتمند اشاره کرد) را در این امر مقصر دانست و عنوان کرد که برخی از این سازمان‌های اطلاعاتی، تیغ را به دستِ دیوانگان داده‌اند و آنها نیز همه را از دم تیغ می‌گذراند. وی در ادامه عنوان کرد “اشتباهات راهبردی” غرب به‌ویژه در افغانستان و عراق، منطقه خاورمیانه را به بهشت و پناهگاه امنی برای تروریست‌ها و افراطیون بدل کرده است. وی از انجام عملیات‌های نظامی جدید و مداخلات نادرست به رهبری آمریکا در سوریه انتقاد و عنوان کرد که این عملیات‌های بدون دستور بین‌المللی و یا دعوت از سوی دولت سوریه انجام شده‌اند و لذا به هیچ وجه قانونی نیستند (موضوع عراق متفاوت است چرا که این کشور خود خواهان مداخله نظامی سایر کشورها بود). وی در بخش دیگری از سخنرانی خود اظهار کرد بمباران هوایی در سوریه و مداخله نظامی در این کشور درست مانند دخالت روسیه در موضوع اوکراین بود و یک تخطی محسوب می‌شود.
ایران خود قربانی تروریسم است
روحانی نیز همانند روسای جمهور پیشین ایران که در این مجمع سخنرانی کرده بودند جمهوری اسلامی ایران را یک کشور و همسایه بی‌گناه نشان داد که قربانی اعمال و اقدامات نادرست سایر کشورها شده است. اما اسم ایران در لیست رسمی وزارت امور خارجه آمریکا از کشورهای حامی گروه‌های تروریستی قرار دارد و این کشور از گروه‌های تروریستی همچون حزب‌الله لبنان و حماس در فلسطین حمایت و پشتیبانی می‌کند. باید به این نکته متذکر شویم که سه سال حمایت و پشتیبانی مالی، نظامی و مشاوره‌ای ایران از بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه موجب شد این کشور به سرکوب و مقابله با مخالفان داخلی و همچنین گروه‌های افراط‌گرای اسلامی بپردازد.
ظهور گروه تروریستی داعش و فرصتی برای همکاری ایران و آمریکا
اما ظهور گروه تروریستی داعش و تهدیدات این گروه تمایلی را در میان همه از جمله افراد و گروه‌های منفی‌باف ایجاد کرد تا تهران و واشنگتن حتی با وجود اختلاف‌نظر موجود، بر سر این موضوع به بحث و مذاکره بپردازند. زبان روحانی و اشاره وی به وحشیگری‌های دولت اسلامی عراق و شام (داعش) بازگوکننده و تکرار سخنان اوباما و سایر رهبران غربی در سخنرانی‌های این هفته مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود. فضا و جو حاکم بر این ضیافت در هنگام شام با سکوت همراه بود. پس از صرف شام (غذاهای مرسوم منطقه خاورمیانه از جمله گوشت بره و برنج) روحانی و سایر میهمانان این جمع در حدود دو ساعت به تبادل افکار و صحبت پرداختند.
چهره‌ها و مقامات ارشد حاضر در مراسم ضیافت روحانی
در میان میهمانان روحانی چهره‌ها و شخصیت‌هایی چون «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه سابق آمریکا، سه مشاور سابق امنیت ملی از جمله «سندی برگر»، «برنت اسکوکرافت» و «استیو هادلی» حضور داشتند. همچنین، دریاسالار «مایک مولن»، رئیس و فرمانده اسبق ستاد مشترک ارتش آمریکا و «جین هارمن»، عضو سابق کنگره آمریکا و همچنین عضو کمیته اطلاعاتی، امنیت داخلی و خدمات مسلح آمریکا نیز در میان میهمانان دیده می‌شدند. «جیمز دابینز»، فرستاده ویژه آمریکا به مناطق بحرانی جهان در دولت‌های کلینتون، جرج بوش و اوباما درباره این ضیافت به من گفت: «میهمانان این ضیافت گروهی از مقامات عالی و برجسته آمریکایی بودند. برگزاری چنین ضیافتی نشان‌دهنده توجه به مسائل کنونی و اهمیت آنها و شیفتگی و علاقه ما برای دیدار با روحانی بود.» این رویداد مهم توسط «بنیاد آمریکای نوین» هماهنگ و برگزار شد. لازم به ذکر است که این بنیاد یکی از اندیشکده‌های مستقر در واشنگتن است که توسط «آنه ماری اسلاتر»، مدیر سابق برنامه‌ریزی سیاست در وزارت امور خارجه آمریکا و «سوزان دیماجیو» مدیریت می‌شود.
پرسش‌های مطرح‌شده در این دیدار از روحانی
از روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در این گفت‌وگوی دو ساعته سؤالات بسیاری پرسیده شد. وی با مهارت تمام از جواب دادن برخی از این سؤالات طفره رفت، پاسخ به برخی دیگر از سؤالات چندان رضایت‌بخش نبود اما برخی از پاسخ‌های وی نیز بسیار جالب بود. «برگر»، مشاور امنیت ملی دولت بیل‌کلینتون در این‌باره گفت: «من تحت تأثیر روحانی قرار گرفتم. برداشت و تصور من این است که وی نیز برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای تمایل زیادی دارد و این توافق را یک راهکار بسیار مهم تلقی می‌کند. اما باید دید که آیا ما و آنها از امکان و انعطاف‌پذیری لازم برای این امر برخورداریم یا خیر.»
عکس‌العمل‌های مثبت مقامات ارشد آمریکا در قبال این دیدار
عکس‌العمل‌های بسیار متفاوت و گسترده‌ای در قبال این گفت‌وگو به وجود آمده است. برخی از میهمانان این جمع احساس می‌کنند که روحانی تمایل زیادی برای برقراری ارتباط با آمریکا و ایجاد مناسبات دارد. «اسکوکرافت»، مشاور امنیت ملی در دولت جرج دبلیو بوش در اظهاراتی عنوان کرد: «روحانی به دنبال تعامل با آمریکا است و به نظر من این امر بسیار مثبتی است. یکی از مشکلات ما با ایران برای سال‌های متمادی این بود که روحانیون ایران و رهبران این کشور خواستار تعامل و مناسبات جدی با ما نبودند.» اما یکی دیگر از مقامات حاضر در این جمع که نخواست نامش فاش شود نسبت به روحانی نظر منفی داشت و برخی دیگر نیز در مورد وی شک و تردید داشتند.
روحانی در این دیدار بر ضرورت دستیابی به توافق هسته‌ای تأکید بسیاری کرد
«استیو هادلی»، مشاور امنیت ملی امریکا در دولت جرج دبلیو بوش، حتی با وجود آنکه روحانی در اظهارات خود عنوان کرد که مذاکرات هسته‌ای می‌تواند به عنوان سنگ‌بنایی برای همکاری‌های آتی میان ایران و آمریکا باشد، باز هم رئیس‌جمهور ایران را فردی بسیار “سرسخت” توصیف کرد. «رابرت آینهورن»، که تا سال گذشته خود یکی از اعضاء تیم مذاکرات هسته‌ای آمریکا بود و در حال حاضر نیز در اندیشکده «بروکینگز» فعالیت می‌کند در این باره گفت: «موضوعی که روحانی بر آن تأکید بسیار زیادی داشت این بود که توافق هسته‌ای فرصتی برای آغاز همکاری و تعاملات میان دو کشور است، و اگر تمایل و اراده سیاسی برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای وجود داشته باشد آنگاه فرصت‌های واقعی برای همکاری میان دو کشور در مورد طیف وسیعی از مسائل و موضوعات دیگر نیز به وجود خواهد آمد. حسن روحانی در صحبت‌های خود چهار تا پنج بار به این موضع اشاره کرد.»
زمینه همکاری ایران و آمریکا در موضوع افغانستان
یکی از این مسائل مهم موضوع افغانستان است، کشوری که در حدود پانصد و هفتاد مایل مرز مشترک با ایران دارد. در سال ۲۰۰۱ میلادی و پس از سرنگونی حکومت طالبان در این کشور ایران به عنوان تنها حکومت دینی جهان و آمریکا به عنوان قوی‌ترین حکومت دموکراسی در جهان همکاری‌های بسیار خوب و کم‌نظیری را برای تشکیل دولت جدید در افغانستان با یکدیگر داشتند. «دابینز» و «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه کنونی ایران به عنوان کارگزاران اصلی در این همکاری نقش داشتند و در ضیافت آن شب نیز هر دو حضور داشتند. در حال حاضر، هر دو کشور ایران و آمریکا از این موضوع نگرانند که آیا افغانستان به عنوان یک کشور بحران‌زده می‌تواند در بحبوحه شورش‌های نیروهای طالبان و خروج نیروهای نظامی ناتو، از بحران و اختلافات سیاسی ناشی از انتخابات بحث‌برانگیز این کشور با موفقیت عبور کند یا خیر.
ایران و آمریکا رویکرد مشابهی را در قبال موضوع افغانستان دارند
«دابینز» در ادامه گفته‌هایش عنوان کرد که حاضران این ضیافت نظر وی را جویا شدند و او نیز چند جمله‌ای در مورد افغانستان صحبت کرده است. وی گفته است: «چند هفته پیش ما تقریباً شاهد سرنگونی نظم بنیادین افغانستان بودیم، نظم و شرایطی که ایران و امریکا برای ایجاد آن تلاش و همکاری‌های بسیاری را صورت داده بودند. ما بر تمامی این مشکلات و موانع غلبه کردیم اما در حال حاضر شاهد آن هستیم که دولت ملی جدید افغانستان بسیار حساس و شکننده است و به پشتیبانی و حمایت بسیاری نیازمند است. به نظرم اگر دو کشور ایران و آمریکا همکاری و تعاملات بیشتری در این خصوص داشته باشند ما در این امر موفق‌تر خواهیم بود.» وی در ادامه عنوان می‌کند روحانی به این نظر پاسخ مثبت داد و تأیید کرد که ایران و امریکا رویکرد مشابهی در این موضوع دارند.
موانع و محدودیت‌های پیش روی دولت روحانی
«توماس پیکرینگ» یکی دیگر از دیپلمات‌های ارشد حاضر در این میهمانی می‌گوید: «پاسخ‌های روحانی به جز بخشی که در آن مجبور شد از سوریه دفاع کند، در کل بسیار معقول و منطقی بود. وی تلاش زیادی کرد که به موارد و موضوعات مناسب و مفید اشاره کند اما در مورد برخی مسائل و موضوعات صحبت چندانی نکرد. در مورد تصمیم روحانی مبنی بر دست ندادن با اوباما در مجمع عمومی سازمان ملل نیز باید گفت روحانی چرا باید این کار را انجام دهد؟ اگر این رویداد منجر به حل‌وفصل مسائل جدی و عمده نشود و از سوی دیگر نیز پس از بازگشت به ایران در داخل این کشور واکنش‌های منفی را ایجاد نماید و یا اینکه موجب تغییر و تحولات اساسی در آینده نشود و منافع ملموس و یا لغو تحریم‌ها را برای ایران به همراه نداشته باشد وی دلیلی برای انجام این کار نخواهد داشت.»
دیدار روحانی و خبرنگاران آمریکایی در نیویورک
در جلسه‌ای که صبح همان روز با حضور روحانی، من و دیگر روزنامه‌نگاران برگزار شد، وی صراحتاً اذعان کرد که هرگونه توافق هسته‌ای با واکنش و عکس‌العمل تند محافظه‌کاران در تهران روبرو شده است. بازداشت غیر قابل توضیح «جیسون رضائیان»، خبرنگار آمریکایی واشنگتن‌پست و همسرش «یگانه صالحی»، روزنامه‌نگار ایرانی تمهیدی از سوی محافظه‌کاران قوه قضائیه ایران بود تا با این عمل این پیام را به همه بدهند که قدرت ریاست‌جمهوری حسن روحانی دارای محدودیت‌هایی است. مقالاتی در مورد روحانی و ظریف در طول سال گذشته در روزنامه واشنگتن‌پست به چاپ رسیده است. از سوی دیگر نیز روحانی و ظریف در راستای آزادی این دو خبرنگار تلاش‌هایی را صورت داده‌اند که تاکنون بی‌فایده بوده است. روحانی در جمع مخاطبان خود در نیویورک اظهار کرد که قوه قضائیه ایران مستقل است.
آمریکا نیز در داخل این کشور با موانع، محدودیت‌ها و مخالفانی روبروست
روحانی پیش‌بینی کرده که باراک اوباما نیز در داخل آمریکا با مخالفت‌هایی روبرو خواهد شد. پیش‌بینی او اشتباه نبود چرا که «تد کروز»، سناتور جمهوری‌خواه ایالت تگزاس در اظهاراتی اعلام کرد: «در هفته گذشته و در حال حاضر، دولت ایران و آمریکا با یکدیگر نشست دارند و مقامات این دو کشور در حالی که مشغول رفت و آمد هستند در مورد یک توافق بسیار بسیار بد نیز به گفتگو پرداخته‌اند، توافقی که متأسفانه شرایطی را برای دستیابی ایران به توانایی تولید تسلیحات هسته‌ای فراهم خواهد ساخت.» لازم به ذکر است که با توجه به پایبندی هیئت ایرانی به ممنوعیت مصرف نوشابه‌های الکلی، در این ضیافت تنها نوشیدنی‌های غیرالکلی سرو شد.
زمینه و شرایط مناسبی برای همکاری‌های میان ایران و امریکا فراهم شده است
در جلسه مطبوعاتی روحانی با خبرنگاران در صبح همان روز، وی به یاد آورد که او و باراک اوباما در گفتگوی تلفنی خود در سال گذشته در مورد همکاری‌های بالقوه میان دو کشور عمیقاً بحث و گفتگو کرده‌اند و همین امر نیز می‌توانست دستیابی ایران به فناوری صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای برای تولید انرژی (بدون دستیابی به تسلیحات هسته‌ای) را تضمین کند. روحانی در پاسخ به سؤالاتی در مورد همکاری‌های احتمالی دو کشور در مورد سایر مسائل نیز عنوان کرد که سال گذشته نیز در مورد همین موضوع با اوباما صحبت کرده و معتقد است که باید مسائل را به ترتیب حل‌وفصل کرد. امسال نیز با توجه به پیشروی‌های گروه تروریستی داعش، به نظر می‌رسد که ایران تمایل زیادی برای آغاز چنین روندی دارد.
ارسال نظر