نظر معاویه در مورد دین حکومتی

معاویه بعد از اینکه با خدعه زمام حکومت را به دست گرفت در نحیله (منطقه ای نزدیک کوفه) به منبر رفت و خطاب به کوفیان چنین گفت:

به خدا قسم من با شما نجنگیدم که نماز بخوانید یا روزه بگیرید یا حج بروید یا زکات بدهید؛ شما خودتان باید این کارها را انجام دهید. (به تعبیر امروزیها دین مردم ربطی به حکومت ندارد) بلکه هدف من فقط به حکومت رسیدن و حکمرانی بود!

(خوبی معاویه این بود که فقط جمله اول را نگفت؛ بلکه جمله دوم را هم گفت که امروز راحت تر بتوانیم قضاوت کنیم.)

به هر حال، این خطبه هم در منابع معتبر شیعه (مانند ارشاد شیخ مفید) آمده و هم در منابع معتبر اهل سنت (مانند مصنف ابن ابی شیبه) آمده که که متن و سندش بدین شرح است:

(الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج‏۲، ص۱۴) رَوَى أَبُو مِخْنَفٍ لُوطُ بْنُ یَحْیَى قَالَ حَدَّثَنِی أَشْعَثُ بْنُ سَوَّارٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ السَّبِیعِیِّ وَ غَیْرِهِ قَالُوا …. فَلَمَّا اسْتَتَمَّتِ الْهُدْنَةُ عَلَى ذَلِکَ سَارَ مُعَاوِیَةُ حَتَّى نَزَلَ بِالنُّخَیْلَةِ وَ کَانَ ذَلِکَ یَوْمَ جُمُعَةٍ فَصَلَّى بِالنَّاسِ ضُحَى النَّهَارِ فَخَطَبَهُمْ وَ قَالَ فِی خُطْبَتِهِ: إِنِّی وَ اللَّهِ مَا قَاتَلْتُکُمْ لِتُصَلُّوا وَ لَا لِتَصُومُوا وَ لَا لِتَحُجُّوا وَ لَا لِتُزَکُّوا إِنَّکُمْ لَتَفْعَلُونَ ذَلِکَ وَ لَکِنِّی قَاتَلْتُکُمْ لِأَتَأَمَّرَ عَلَیْکُمْ وَ قَدْ أَعْطَانِیَ اللَّهُ ذَلِکَ وَ أَنْتُمْ لَهُ کَارِهُونَ أَلَا وَ إِنِّی کُنْتُ مَنَّیْتُ الْحَسَنَ وَ أَعْطَیْتُهُ أَشْیَاءَ وَ جَمِیعُهَا تَحْتَ قَدَمَیَّ لَا أَفِی بِشَیْ‏ءٍ مِنْهَا لَهُ…

( مصنف ابن ابی شیبه،ج۷، ص۲۵۱؛ حدیث (۲۹۹۶۷)- [۳۱۰۷۴ ]) حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِیَةَ، عَنْ الْأَعْمَشِ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ، عَنْ سَعِیدِ بْنِ سُوَیْدٍ، قَالَ: صَلَّى بِنَا مُعَاوِیَةُ الْجُمُعَةَ بِالنَّخِیلَةِ فِی الضُّحَى، ثُمَّ خَطَبْنَا فَقَالَ: ” مَا قَاتَلْتُکُمْ لِتُصَلُّوا، وَلَا لِتَصُومُوا، وَلَا لِتَحُجُّوا، وَلَا لِتُزَکُّوا، وَقَدْ أَعْرِفُ أَنَّکُمْ تَفْعَلُونَ ذَلِکَ، وَلَکِنْ إِنَّمَا قَاتَلْتُکُمْ لِأَتَأَمَّرَ عَلَیْکُمْ، وَقَدْ أَعْطَانِی اللَّهُ ذَلِکَ وَأَنْتُمْ لَهُ کَارِهُونَ “