ناگفته‌های سیروس مقدم‌ از ساخت پنج‌گانه سریال پایتخت‌5

 سیروس مقدم عصر امروز در نشست تخصصی «پایتخت؛ از ایده تا اجرا» که به همت انجمن فیلم‌سازان انقلاب اسلامی خراسان و با همکاری حوزه هنری در پردیس سینمایی هویزه مشهد برگزار شد، اظهار داشت: حدود 9 سال پیش سریالی به نام زیر هشت را ساختم که فضای بسیار تلخ و تراژیکی داشت و احساس کردم باید کاری جدید در فضایی شیرین‌تر، اما در همان بستر دغدغه‌های اجتماعی بسازم تا اینکه محسن تنابنده طرح اولیه تک‌خطی فصل اول را مطرح کرد و به نظرم جذاب رسید که می‌شد معضلات اجتماعی را در قالب طنز تولید کرد.

وی با بیان اینکه هیچکدام از ما تصور نمی‌کردیم که پایتخت ادامه پیدا کند و عمری 9 ساله تاکنون داشته باشد، افزود: پایتخت اثبات کرد که مثلا چهره‌های ویترین‌دار در تیم بازیگری تعیین‌کننده نیست چون در در زمان تولید فصل اول پایتخت هیچ‌کدام از شخصیت‌های سریال، با وجود داشتن سابقه فعالیت هنری تئاتر، در مدیوم تلویزیون چهره‌های چندان شناخته‌شده، محبوب و ویترین‌دار نبودند و همین موضوع نگرانی مسئولان بود اما نتیجه گرفتیم که چهره بودن و روی جلد مطبوعات رفتن ملاک نیست.

کارگردان مجموعه تلویزیونی پایتخت ادامه داد: مسئله دوم این بود که تا قبل از پایتخت، سریال‌ها اکثرا آپارتمانی بودند و این نگرانی برای مدیران وجود داشت که تماشاچی داستان را پس بزند اما اعتقاد ما این بود که هروقت مخاطب با فضاها و جغرافیایی جدیدتر روبه‌رو شود استقبال می‌کند ضمن اینکه تا قبل از پایتخت هروقت اسم شمال می‌آمد اکثراً استان گیلان و رشت و لاهیجان به‌نظرشان می‌رسید اما در پایتخت مازنداران را به عنوان استان زیبای دیگری که تفاوت‌های فرهنگی،قومیتی و گویشی با گیلان دارد را نشان دادیم.

مقدم با بیان اینکه بسیاری از مسائلی که برای تلویزیون و مخا‌طب تابو بود با پایتخت یک شکسته شد، تصریح کرد: پایتخت نشان داد یک داستان تک خطی می‌تواند موضوع یک سریال 15 قسمتی باشد و حتی تا 5 فصل ادامه یابد و هنوز مخاطب اشباع نشده و عطش داشته البته پایتخت از ابتدا با خودش عهد کرد اگر حرف جدیدی داشت ادامه پیدا کند و به ورطه تکرار قدم نگذارد که تاکنون بر این عهد پایند بوده است.

مقدم خاطرنشان کرد: من بچه آبادان و متولد شهری غیر از تهران هستم و در خانواده شهرستانی بزرگ شدم بنابراین نمی‌توانم قواعد و راهی را انتخاب کنم که به خودم و گذشته خود توهین کرده یا آن را تحقیر کنم دوم اینکه ما به عنوان یک فیلمساز مانند مهمان به خانه‌های مردم دعوت می‌شویم طبیعی است که باید به قواعد و مقررات خانه‌ را بشناسیم و به آن احترام بگذاریم چون در غیر این صورت از خانه مردم رانده می‌شویم.

وی ادامه داد: وقتی فیلمساز آداب اولیه عرف، قانون و شرع را رعایت کند خود به خود تبدیل به مهمانی می‌شود که مردم می‌گویند باز هم تشریف بیاورید اما اگر قوانین خانه مردم را رعایت نکند بار دیگر مخاطب آن را به خانه‌اش راه نمی‌دهد.

کارگردان مجموعه تلویزیونی پایتخت با تاکید بر اینکه مخاطب سره را از ناسره تشخیص داده و انتخاب می‌کند، افزود: من چون با این قوانین بزرگ و تربیت شدم بنابراین اگر بنا بر ملاحظاتی نمی‌توانم حرف راست را بگویم حداقل دروغ نگویم چون مردم حرف صادقانه را از دروغ تشخیص می‌دهد و مخاطب می‌داند چه حرفی از ته دل بیان می‌شود و کدام حرف ریا و تزویر است.

مقدم با بیان اینکه مردم پایتختی‌ها را مثل یکی از اعضای خانواده خود می‌دانند، گفت: مردم احساس می‌کند پایتخت همسایه، همشهری و محرم آنها است و به همین خاطر به آن اعتماد می‌کنند.

مقدم با تاکید بر اینکه کار نمایش با فضاهایی نظیر گردهمایی، منبر و میزگرد متفاوت است، تصریح کرد: ما در کار نمایشی موظفیم اگر می‌خواهیم چیزی را نقد کرده و به چالش بکشیم ابتدا باید طرح مسئله کنیم برای مثال برای نقد بددهنی بهتاش فریبا ابتدا باید آن را نشان دهیم که تحول وی در انتهای داستان و دفاعش از ناموس و خانواده معنا پیدا کند.

وی در پاسخ به انتقاداتی نظیر نمایش جاذبه‌های ترکیه در پایتخت 5 گفت: ما می‌خواهیم بگوییم ترکیه ظاهر جذاب دارد اما در زیر این پوشش بمب‌گذاری و دزدی و غیره می‌شود ضمن اینکه در فصول پایتخت جاذبه‌های مازندران را به طور مفصل نشان دادم.

این کارگردان سینما و تلویزیون ادامه داد: گفتند تبلیغ کالای خارجی کردید درحالی که ابتدا باید مسئله قاچاق کالا را نشان دهیم که در ادامه آن هما می‌گوید ببینید چه بلایی بر سر کارگاه‌های داخلی، پلاسکو و غیره آمده است و‌ ابتدا باید مسئله را گفت، زشتی‌ها را نشان داد ‌‌‌‌ سپس نقد را مطرح کرد.

مقدم با اشاره به اینکه به طور کلی کمدی بر اساس تضاد و تناقض مثل چاق و لاغر و زشتی و زیبایی شکل می‌گیرد، اظهار داشت: در واقع می‌خواهیم بگوییم انسان‌ها دارای خصوصیات خوب و بد هستند که وقتی در موقعیت بد قرار بگیرند بد می‌شوند و بالعکس.

وی خاطرنشان کرد: یک اصل اساسی را در پایتخت پذیرفتیم و آن این است که چون پایتخت سریالی واقعی و از جنس مردم است باید قهرمان‌های قصه را با جامعه امروز تطبیق دهیم و در همان شکل 10 سال پیش باقی نمانند بنابراین وقتی می‌گویند چرا سادگی نقی کم شده است می‌گویم چون روزگار او را اینگونه کرده است؛ مسائل جامعه بر روی شخصیت‌های سریال تاثیر داشته اما خصوصیات غالبی نظیر عشق به خانواده، احترام به بزرگتر و عبادت در آنها نهادینه شده و پابرجاست.

کارگردان مجموعه تلویزیونی پایتخت درباره چگونگی انتخاب مازنداران به عنوان لوکیشین اصلی این مجموعه گفت: در قصه فصل اول ابتدا قرار بود این خانواده بود از نقطه بسیار دور به تهران بیایند تا بازگشت به شهرشان در شب عید مقدور نباشد و یزد، زاهدان، مشهد، کردستان و غیره مطرح شد تا اینکه آریا عظیمی‌نژاد آهنگساز پایتخت گفت برای اینکه ویژگی‌های یک قوم را نشان بدهیم به سراغ جایی برویم که موسیقی غنی دارد و آن را احیا کنیم علاوه بر آن قصد داشتیم زیبایی‌های یک نقطه کشور نشان دهیم که از دلایل انتخاب مازنداران بود.

وی درباره سکانس جنجالی سانسور شده پایتخت 5 گفت: ما باید حافظ منافع رسانه ملی باشیم و واقعیت این است که این سکانس با توافق من حذف شد اما دلایلی داشت؛ این سکانس در فیلمنامه بوده و به تصویب رسیده بود. در واقع ما پلان‌ها را پشت سرهم و به اصطلاح راف کات شده تحویل تلویزیون می‌دهیم که این سکانس در راف کات 8 دقیقه است که ما آن را برای تلویزیون و موسسه اوج که سرمایه‌گذار کار بود فرستادیم. از طرف دیگر ما چند قسمت بعد از سقوط بالن سکانسی داریم که هما ماجرای آن خواب را برای نقی تعریف می‌کند لذا من به عنوان کارگردان تصمیم گرفته بودم سکانس سانسور شده را پس از سقوط بالن نگذارم چون تا زمانی که مشخص می‌شد خواب هما بوده است 4 قسمت فاصله می‌افتاد و تماشاچی فراموش می‌کرد.

مقدم ادامه داد: بنابراین تصمیم گرفتم قبل از تعریف کردن خواب قرار بگیرد اما نمی‌دانم کدام آدمی این سکانس را در فضای مجازی پخش کرد و ما شوکه شدیم و هنوز نیز متوجه نشدیم کار چه کسی بود. ما شکایت کردیم و پلیس فتا و حراست سازمان به دنبال آن هستند که ببینند کدام آدم شیر پاک خورده‌ای این سکانس را منتشر کرد زیرا وقتی که در فضای مجازی پخش شد تلویزیون حساس شد و تصمیم گرفت اصلا پخش نشود درحالی که مورد غیراخلاقی، غیرشرعی و خلاف عرف در آن وجود نداشته و در تدوین، سیاه و سفید و 3 دقیقه شده است.

کارگردان مجموعه تلویزیونی پایتخت درباره چگونگی همکاری با موسسه اوج گفت: ابتدا قرار بود یک نسخه سینمایی از پایتخت بسازیم قصه آن همین موضوع فصل پنجم بود و آن موقع نه پای اوج وسط بود و نه تلویزیون؛ آقای تنابنده خودش به این داستان رسیده بود و سه کشور افغانستان، عراق و سوریه مطرح بود که در نهایت سوریه انتخاب شد در واقع قصه را ما نوشتیم و سفارش کسی نبود.

وی ادامه داد: داعش سال گذشته یک قضیه جدی بود و تا مجلس ما آمده بودند وقتی قرار شد در قاب سریال ساخته شود برای تهیه کردن تانک، نفربر و دیگر تجهیزات جنگی به سراغ اوج رفتیم و گفتند همسو در راستای اهداف فرهنگی ماست و از آن حمایت می‌کنیم.

مقدم با بیان اینکه داعش یک واقعیت آشکار بوده و یک وحشت واهی نیست، گفت: وقتی راجع به‌ مرگ حرف می‌زنید نمی ‌‌بتوانید جوک و بشکن زنان آن را بگویید وظیفه ما بود هم شوخی کنیم و هم خطر آن مطرح کنیم و بگوییم که این خطر مال همسایه نیست و ما هم باید هم روحی و هم جسمی آماده شویم.

کارگردان سینما و تلویزیون درباره ظرفیت‌های هنر مشهد و دغدغه‌های هنرمندان مشهدی گفت: تاجایی که من می‌دانم مشهد یکی از باسابقه‌ترین و قوی‌ترین تئاترهای ایران را داشته و دارد؛ علاوه بر آن موفقیت، زحمت بسیار دارد. سیروس مقدم از کارگری صحنه در دایی جان ناپلئون شروع کرده است بنابراین پشتکار، مطالعات و نخوابیدن‌ها می‌خواهد درواقع آن‌هایی ماندگارتر شدند کسانی هستند که بیشترین خاک صحنه را خوردند و آن کسی که یک شبه آمده یک شبه هم رفته است.

در پایان این برنامه یک قطعه کاشی از حرم مطهر امام رضا (ع) به عنوان هدیه ای معنوی توسط رئیس حوزه هنری خراسان رضوی و نماد انجمن فیلم‌سازان انقلاب اسلامی خراسان به سیروس مقدم اهدا شد.