مجبورشان کردیم نام خلیج فارس را به زبان بیاورند!

فرهاد عظیما، انیمیشن‌ساز مشهدی که بیش از 15 سال فعالیت در این حوزه را آغاز کرده و با انیمیشن‌های قدرتمندی که ساخته، توانسته است جای خالی انیمیشن در سینمای ایران را پر کند. اگرچه انیمیشن‌های قوی و موثری در طول سال تولید می‌شود اما کمتر انیمیشن و کار سینمایی در این سبک است که به درستی وارد سیستم توزیع ‌شود و بتواند مخاطب را با خود همراه کند. تجربه موفق شاهزاده روم هادی محمدیان در اکران و توزیع امیدهای زیادی را در این عرصه برای انیمیشن‌سازان به وجود آورده است.

فرهاد عظیما که با «پیام راشل کوری» و «نبرد خلیج‌فارس یک» توانسته فضای مناسبی در خلق آثار به روز و ارزشمند ایجاد کند، «نبرد خلیج فارس2» را روی پرده سینماها خواهد برد. این انیمیشن سینمایی نیز ساحتی حماسی و دوست داشتنی دارد. با عظیما درباره انگیزه و محتوای «نبرد خلیج فارس2» به گفت‌وگو نشسته‌ایم. متن این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید:

 انگیزه شما از پیگیری پروژه «نبرد خلیج فارس» ساخت «نبرد خلیج فارس» چه بود؟ با چه فضایی وارد تولید شدید؟

قبلا و در زمان ساخت انیمیشن نبرد خلیج‌فارس با فضای مفهومی آن آشنایی زیادی پیدا کرده بودیم.  ما بنا نبود نام این اثر را خلیج فارس2 بگذاریم اما با گذر زمان و با توجه به مسائل فراوان از جمله اهمیت نام این منطقه و با توجه به سخن رهبری که فرمودند خلیج فارس بیش از آنکه یک مساله ملی باشد برای ما مساله‌ای اعتقادی است، نام این انیمیشن را نبرد خلیج فارس گذاشتیم. ما در این انیمیشن سعی داشتیم بفهمانیم خلیج فارس برای میهمان‌های ناخوانده خطرناک است، چه برسد به اینکه این میهمان‌ها بیگانه و دشمن هم باشند. یک ایدئولوژی پشت انیمیشن وجود دارد و بابت همین است که شبکه VOA گفت؛ این انیمیشن راهبردی است. در واقع ما با نگاه استراتژیک سمت تولید و ساخت این انیمیشن رفتیم.

 آنطور که در تیزرها و تبلیغات دیدیم، برخی نماها و بخش‌ها در انیمیشن کاملا دارای پیام و معنی‌دار است. در این باره توضیح می‌دهید؟

ما تلاش داشتیم تا پیام خود را به آمریکا صادر کنیم که حضور تجاوزگرایانه آنها در خلیج فارس پیامدهای ناگواری را در پی خواهد داشت و همین هم شد که CNN از این اتفاق به عنوان تحول نوین نظامی ایران یاد کرد. از نکات جالب هم این بود که وقتی شبکه‌های خبری امارات می‌خواستند از این انیمیشن نام ببرند به ناچار مجبور می‌شدند نام خلیج فارس را به زبان بیاورند در حالی که در سایر اخبار خود به راحتی این نام را تحریف می‌کردند.

به نظر شما در داخل، مسؤولان تا چه اندازه اهمیت فعالیت در حوزه انیمیشن را به عنوان یک بستر فرهنگ‌ساز متوجه هستند؟

درحالی که رهبری هر بار شدید‌تر از قبل اهمیت فرهنگ را گوشزد می‌کنند، ما با عملکرد ضعیف مسؤولان روبه رو هستیم. ما در گروه چند نفری به لطف صاحب نام این گروه یعنی حضرت صدیقه طاهره(س) شاهد اذعان دشمنان نسبت به کیفیت بالای این اثر «نبرد خلیج فارس 2» بودیم.  یکی از مسائل جالب دیگر هم این بود که زمانی که VOA رپورتاژ خبری برای این انیمیشن رفت و از کیفیت بالای آن تمجید کرد، این مطلب در سایت آنها هم انتشار پیدا کرد اما بعد از چند روز دیدم آن مطلبی که از کیفیت این انیمیشن تمجید کرده بود پاک شده است.

 شخصیت‌های محوری این انیمیشن چه کسانی هستند؟ گویا چهره‌ای شبیه به حاج قاسم سلیمانی به عنوان فرمانده عملیات حضور دارند؟

در واقع ما 5 سال پیش در حال طراحی چهره کاراکتر فرمانده عملیات بودیم. ما همان موقع تصمیم داشتیم شمایل کاریزماتیکی را برای فرمانده عملیات به تصویر بکشیم که خروجی کار بسیار به حاج قاسم شبیه شد. این شخصیت در واقع نمادی از قدرت ایران در برابر آمریکاست و استعاری به شکل حاج قاسم درآمده به‌گونه‌ای که تفاوت‌هایی هم با چهره ایشان دارد.  اما باید توجه داشته باشید نامی که از زبان همین شخصیت به آن اشاره می‌شود نام شهید طهرانی‌مقدم است.  

 با توجه به تجربه‌ای که در اختیار دارید، به نظرتان چه قدر امکان سرمایه‌گذاری در حوزه انیمیشن وجود دارد؟

امروز بازتولید قدرت نظامی در حوزه‌های سینمایی و انیمیشن اظهرمن‌الشمس است. امروزه همه قدرت نظامی آمریکا را با هالیوود می‌شناسند و اتفاقا نبرد ما در این زمینه بسیار تاثیرگذار و آسان است زیرا هالیوود از قدرت نظامی آمریکا یک بت دروغین ساخته که شکستن آن نیز بسیار آسان است. اینکه تا الان این بت شکسته نشده احتیاج به زمان دارد و از سویی هم به ضعف رسانه ما باز می‌گردد. محصول فرهنگی می‌تواند تاثیر زیادی بر تعاملات نظامی هم داشته باشد. اینچنین انیمیشن‌هایی می‌تواند زبان آمریکایی‌ها را در تهدید نظامی کوتاه کند و باعث می‌شود این هیمنه پوشالی از هم بپاشد.

مردم هم با انیمیشن خیلی زودتر ارتباط برقرار کرده و تحت تاثیر قرار می‌گیرند.  بسیاری از مسؤولان نگاه اشتباهی به جوانان دارند و فکر می‌کنند با محصولات غربی می‌توانند قشر خاکستری یا غیر حزب‌اللهی را جذب کنند اما اقشار زیادی از جامعه که شاید نسبت زیادی هم با نظام جمهوری اسلامی نداشتند با این انیمیشن و کارهای قبلی جذب شدند.

یکی از همین افراد وقتی از آنها پرسیدم نظرت درباره انیمیشن چه بود؟ گفت به هیچ وجه بدم نیامد، من و هر که که ایرانی و آریایی باشد باید این انیمیشن را ببیند. جامعه امروز ما به خاطر عملکرد و صحبت‌های نادرست بسیاری از مسؤولان نیاز فراوانی به عزت و اقتدار ملی دارد، این انیمیشن می‌تواند این اقتدار واقعی کشورمان را به مردم نشان دهد.

 اگر بخواهید مخاطب این اثر را مشخص کنید، آن را مخصوص به کدام رده سنی می‌دانید؟

بچه‌های عمار تعریف می‌کردند که نبرد خلیج فارس یک را در یکی از روستاها اکران کردند، می‌گفتند وسط فیلم بود که صدا قطع شد و دیگر نتوانستیم صدا را پخش کنیم اما مردم تا انتها فیلم را بدون صدا تماشا کردند. اما از علائم و نشانه‌ها متوجه می‌شدند که کدام گروه ایرانی و کدام آمریکایی است. هنگامی که ایرانی‌ها یک عملیات محیرالعقول انجام می‌دادند یا ضربه‌ای به دشمن وارد می‌کردند همه یکدفعه فریاد می‌زدند. واکنش کودکان نسبت به نبرد خلیج فارس اینچنین است، بزرگ‌ترها هم به نوبه خود این اثر را دوست دارند.

اگر کار فرهنگی جدی و با کیفیت باشد و ذائقه ایرانی را درست بشناسد همه به آن اقبال خواهند داشت. خیلی‌ها بعد از دیدن این فیلم معتقد بودند ایران از هنرمندان چینی برای ساختن این اثر استفاده کرده. خیلی‌ها باور نمی‌کردند که این کار را ایرانی‌ها انجام داده‌اند. من معتقدم اگر کار خوبی در این حوزه انجام شود، بی‌شک تاثیرگذار خواهد بود. مردم بیش از هر چیزی از دورویی و حرافی برخی مسؤولان خسته شده‌اند. اگر قول و عمل‌مان یکی باشد و همت‌مان را برای انجام کار فرهنگی درست بگذاریم نتیجه آن هم قابل مشاهده خواهد بود و هم اینکه مردم تلاش ما را باور می‌کنند.

 «نبرد خلیج فارس 2» توسط حوزه هنری اکران می‌شود؟ به نظرتان استقبال چگونه خواهد بود؟

بله. در تهران و مشهد اکران می‌شود و ان‌شاءالله بناست به شرط استقبال خوب مخاطبان، در شهرستان‌ها هم اکران داشته باشیم. مردم این کار را برای فرزندان خودشان بدانند که جماعتی از کف همین شهر‌ها دارند این کارها را می‌سازند. ما افتخار داشتیم که انیمیشن راشل کوری ما را از متصدی پمپ بنزین تا نقاش ساختمان خریده‌اند. این افتخاری برای هر محصول است که اقشار مختلف آن را خریده باشند.

ما با فروش راشل کوری توانستیم تا حدی بودجه اولیه نبرد خلیج فارس 2 را تهیه کنیم. بودجه آثار ما را مردم تامین می‌کنند. مردم وقتی یک اثری را با دغدغه و کیفیت ببینند حاضرند برای آن پول هم بدهند. ما برای اینکه شأن کار جهت ارائه به مردم حفظ شود بسیار حساسیت به خرج می‌دادیم. گاهی 4-3 بار روایت فیلم را عوض می‌کردیم، این کار با وجود بودجه حداقلی یک سال بر زمان کار افزود.

انیمیشن همواره با بودجه میلیاردی بسته می‌شود. من انیمیشنی را سراغ دارم که نزدیک 4 میلیارد هزینه برای ساختش اختصاص پیدا کرد، در حالی که ما با حداقل بودجه این آثار را تولید می‌کنیم. ما ثابت کردیم می‌شود بدون بودجه میلیاردی و با قدرت اراده محصولی با کیفیت بالا تولید کرد. ما سعی کردیم با قدرت کار را پیش ببریم، مردم هم همیشه ما را مورد لطف خودشان قرار داده‌اند. ان‌شاءالله مردم زمان اکران فیلم در سینما‌ها حضور پیدا کنند و ما را در ادامه کار حمایت کنند. خانمی گفته بود من نذر دارم یک میلیون تومان بلیت بخرم که کار فروش کند. اگر ما بخواهیم آثار بعدی را با قدرت و کیفیت بیشتری تولید کنیم نیاز به حمایت مردم داریم.